همه ما می دانیم که رژیم صهیونیستی در جنگ 12 روزه به لوکیشن و موقعیت برخی افراد دسترسی پیدا کرد و آنها را به شهادت رساند. گفته می شود دستیابی به این لوکیشن ها از طریق سامانه موقعیت یابی جهانی آمریکایی (GPS) صورت گرفته و با توجه به خصومت این کشور با ایران، از اولین روز جنگ و در شرایط بحرانی آن روزها، ایجاد اختلال در این سیستم موقعیت یاب جهانی، ضروری به نظر می رسید.

به گزارش ایران، علاوه بر این، برخی تجهیزات نظامی از جمله پهپادهای تجسسی، موشک ها و بمب های هدایت شونده هم به سیستم های موقعیت یاب باز و بدون رمز متکی هستند ومی توان با ایجاد اختلال در این سیستم موقعیت یاب، عملاً این پهپادها را فریب داد تا به هدف مورد نظر دشمن برخورد نکند. حتی می توان با دستکاری در جی پی اس، اهداف احتمالی دشمن را پنهان کرد و طرف مقابل را فریب داد. ایجاد اختلال در سامانه جی پی اس در شرایط بحرانی و اضطراری، تنها مختص ایران نیست و در جنگ کوتاه مدت هند و پاکستان، جنگ های عراق و... هم این اختلالات به دلایل امنیتی ایجاد شد.

با وجودی که همه شهروندان به خوبی لزوم برقراری امنیت را درک می کنند و به این امر واقفند که در شرایط بحرانی قطع دسترسی به جی پی اس اجتناب ناپذیر است اما حالا با وجود گذشت چند روز از آتش بس، معتقدند تداوم این امر می تواند بر زندگی روزمره آنها، حمل ونقل شهری و سامانه های هوشمند تأثیر منفی بگذارد؛ بویژه آنکه در خلال جنگ 12 روزه، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، اختلال در جی پی اس را طبیعی و به دلایل امنیتی عنوان و تأکید کرده بود که سامانه های مکان یابی به زودی به حالت عادی بازمی گردند.

حالا این اختلال نه تنها در اپلیکیشن های مسیریاب خارجی همچون ویز ، که در نمونه های داخلی مانند بلد و نشان هم دیده می شود و شهروندان با سردرگمی برای رسیدن به مقصد به دردسر افتاده اند.

از تبعات اختلال در مسیریابی می توان به افزایش مصرف سوخت به دنبال افزایش زمان سفر و همچنین نارضایتی مسافران، کاهش درآمد پیک های موتوری و رانندگان هم اشاره کرد.

کارشناسان حوزه سایبری با دفاع از ایجاد اختلال عمدی در سیستم موقعیت یاب جهانی در مواقع بحران، معتقدند به دلیل استراتژیک بودن این سیستم ها، باید به دنبال نمونه بومی آن بود تا هم موقعیت فرماندهان، دانشمندان هسته ای و... از دشمن مخفی بماند و هم مردم دچار مشکل نشوند. به اعتقاد این گروه، در شرایط اضطراری دولت ها با دو روش جمینگ به معنای پارازیت انداختن و اسپوفینگ به مفهوم جعل و دستکاری سیگنال ها، می توانند اپلیکیشن های مسیریابی را مختل کنند.

یکی از این کارشناسان، جواد حسین پور است که در این باره می گوید: در میانه جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی، می شد با سرعت بیشتری سیستم ناوبری GPS آمریکایی را در کشور غیرفعال و با سامانه چینی بیدو (Beidou) جایگزین کرد تا به این ترتیب وابستگی به فناوری های تحت کنترل ارتش آمریکا کاهش یابد و ازسوی دیگر مردم هم کمتر با اختلالات موقعیت یابی مواجه شوند.

این کارشناس امنیت سایبری می افزاید: با توجه به مسائل امنیتی و ژئوپلیتیکی، حالا دیگر بسیاری از کشور ها در حال تلاشند تا سیستم موقعیت یاب ویژه خود را داشته باشند و وابستگی شان را به سیستم موقعیت یاب جهانی که اتفاقاً آمریکایی است، کاهش دهند.

حسین پور می گوید: هر چند دغدغه ها درباره جی پی اس آمریکایی پیش از این هم در ایران وجود داشته و مدتی است که نگاه ها به پرتاب ماهواره هایی برای راه اندازی سیستم های موقعیت یاب بومی معطوف شده، ولی شاهد تعلل در این زمینه بوده ایم و کار با کندی دنبال شده است.

این فعال حوزه سایبری ادامه می دهد: البته با توجه به اتفاقات اخیر، احتمالاً این موضوع با سرعت بالاتری دنبال می شود. به هر حال در اتفاق اخیر، نقطه زنی صورت گرفت و عملیات توسط ریزپرنده ها و هوش مصنوعی و بدون دخالت اپراتور انسانی انجام شد که این کار تنها از طریق دسترسی دقیق به دیتا و به وسیله سیستم های موقعیت یاب امکان پذیر است و به این ترتیب متأسفانه برخی عملیات ترور از سوی رژیم صهیونیستی با موفقیت انجام شد.

به گفته این فعال حوزه سایبری، با توجه به اینکه پلتفرم هایی که به GPS دسترسی دارند، حریم خصوصی افراد را نقض کرده و در حال حاضر ما هنوز سیستم موقعیت یاب بومی نداریم، سیاست و راهبرد کلان دولت به سمت استفاده از سیستم موقعیت یاب چینی بیدو (Beidou) رفته که البته این موضوع هم موقتی است. حسین پور می گوید: قرار است 3-2 ماهواره به فضا پرتاب شود تا زمینه ارائه سرویس موقعیت یاب بومی مهیا شود. به این ترتیب دسترسی به موقعیت ها بر اساس اولویت های سرویس ها و افراد، تعیین می شود. به عبارت دیگر، حریم خصوصی شهروندان عادی حفظ شده و داده و اسرار محل زندگی دانشمندان و فرماندهان نظامی فاش نمی شود.

وی البته یادآور می شود ماهواره های ایرانی که فعلاً در مدار قرار گرفته اند بیشتر در حوزه عکسبرداری فعالیت دارند.

حسین پور با اشاره به اینکه این ماهواره ها فناوری های پیچیده تری نسبت به سیستم های موقعیت یاب دارند، می افزاید: بی شک ایران می تواند به سیستم های موقعیت یاب بومی دسترسی پیدا کند و شاید حتی اگر نتوانیم در کوتاه مدت به این هدف برسیم، می توانیم در قالب همکاری مشترک با برخی کشورهای دوست، ماهواره هایی را به فضا ارسال کنیم. حسین پور در ادامه با اشاره به مشکلات شهروندان در چنین شرایطی می افزاید: قطعی و اختلال در اینترنت حتی می تواند شرایط را پیچیده تر کند چون در چنین موقعیتی، قابلیت A-GPS یا جی پی اس کمکی در گوشی های هوشمند هم از کار می افتد و کاربر از طریق این قابلیت نیز نمی تواند موقعیت جغرافیایی خود را شناسایی کند. در چنین شرایطی، گوشی صرفاً به سیگنال های ماهواره ای متکی می ماند که آن هم با تأخیر و خطا همراه است.

موضوع دیگری که این روزها شهروندان را کلافه کرده، اختلال در سرویس TD-LTE یا نسل چهارم اینترنت ثابت است که در این زمینه هم انگشت اتهام به سوی GPS نشانه رفته و پاسخ رگولاتوری به گلایه یکی از شهروندان در این زمینه، نشان می دهد این گمانه زنی درست است و اختلال در جی پی اس منجر به اختلال در اینترنت TD-LTE هم شده است. به گفته کارشناسان، نسل چهارم اینترنت ثابت، برای زمان بندی دقیق، بشدت به GPS وابسته است.

حسین پور به عنوان کارشناس امنیت سایبری و فعال حوزه مجازی در این باره می گوید: بر خلاف FDD-LTE که ارسال و دریافت همزمان است، در TD-LTE همه چیز بر اساس زمان بندی بسیار دقیق انجام می گیرد و زمان بین ارسال و دریافت، تقسیم می شود. برای این زمان بندی، آنتن های TD-LTE از سیگنال GPS استفاده می کنند تا همه سلول های شبکه با هم سینک شوند. در واقع با اختلال در GPS و کاهش دقت در زمان بندی، سلول ها با هم تداخل پیدا می کنند وعملاً کیفیت سرویس بشدت کاهش می یابد و حتی در صورت اختلال شدید ممکن است ارائه سرویس مقدور نباشد و شاهد قطعی آن باشیم.

سامانه موقعیت یابی جهانی (GPS) متشکل از 24 ماهواره مجهز متعلق به وزارت دفاع دولت آمریکاست که اطراف زمین می چرخند و با استفاده از اطلاعات و داده های ریاضی، به گیرنده های جی پی اس برای مکان یابی و حتی تشخیص زمان کمک می کنند. اکنون تعداد ماهواره ها به بیش از 30 عدد افزایش یافته است تا دقت عمل این سیستم را بیشتر کند. گفته می شود گوشی هوشمند یا هر دستگاه دارای گیرنده جی پی اس که برای پیدا کردن موقعیت فیزیکی از ماهواره سیگنال می گیرد، محاسباتش را بر اساس زمان فرستاده شدن این سیگنال ها و مکان قرارگیری ماهواره ها انجام می دهد. حالا اگر به هر دلیلی، ساعت های این ماهواره ها حتی به اندازه یک هزارم ثانیه، دقیق عمل نکنند، کاربر خود را در جایی خواهد یافت که حدود 300 کیلومتر از مکان واقعی وی فاصله دارد. این دقیقاً اتفاقی است که در زمان اختلال جی پی اس رخ می دهد. در حال حاضر پنج کشور به علاوه اروپا، سیستم ماهواره ای مکان یابی دارند که در آمریکا از آن با نام جی پی اس ، در روسیه با نام گلوناس ، در چین با نام بیدو و در اتحادیه اروپا با نام گالیله از آن یاد می شود. در ژاپن و هند هم سیستم منطقه ای موقعیت یاب وجود دارد.