تنها در سال گذشته بیش از 10 پاکبان در حین نظافت معابر به علت تصادف جان باختند؛ تصادفاتی که عمده آن ها شبانه و در ساعاتی رخ داد که پاکبانان در تاریکی در حال جارو کشیدن بزرگراه ها بودند و لباس شبرنگی بر تن نداشتند که رانندگان را متوجه حضورشان کنند.

به گزارش ایسنا، در تاریکی شب و در میان ناترازی برق که شب را در خیابان ها و بزرگراه ها به سیاهی مطلق نزدیک می کند، مردانی نارنجی پوش در بزرگراه ها مشغول حفظ محیط پاک شهری هستند؛ هر روز از کنارشان عبور می کنیم، بی آنکه لحظه ای درنگ کنیم. ستون های نامریی شهر گاهی از یاد می روند و بی صدا خاموش می شوند.

پاکبان ها یا همان نیروهای خدمات شهری از مهم ترین اقشار اما کمتر دیده شده در سیستم مدیریت شهری هستند. با وجود آنکه مدیریت شهری همواره بر لزوم ارتقاء کیفیت محیط زیست شهری تأکید دارد؛ اما معمولا پاکبانان به عنوان قشر ضعیف جامعه شناخته می شوند.

مسئولان شهری بارها از لزوم بهبود وضعیت پاکبان ها سخن گفته اند؛ اما در عمل، تغییر چشمگیری در زندگی آنان دیده نمی شود. البته در دوره هایی هم مدیران شهری تلاش کردند تا حقوق و مزایای پاکبانان افزایش یابد. پاکبان ها نقش اساسی در سلامت عمومی ایفا می کنند؛ چرا که نبود نظافت شهری علاوه بر کاهش کیفیت زیست شهری، می تواند زمینه ساز شیوع بیماری ها و بحران های بهداشتی شود.

بسیاری از پاکبانان از شرایط شغلی و معیشتی خود رضایت ندارند. دستمزد پایین، نبود امنیت شغلی، فقدان بیمه کافی و نبود امکانات ایمنی از جمله چالش هایی است که همواره از سوی آنان مطرح می شود. در برخی موارد، فقدان لباس های ایمنی و شبرنگ، موجب بروز حوادث تلخ و گاه مرگبار شده است. در آخرین حادثه در مسیر شرق به غرب بزرگراه فتح قبل از بزرگراه آزادگان و روبروی شهرک دریا یک دستگاه خودرو با عابر پیاده ای که از عوامل پاکبان شهرداری و در حال نظافت بزرگراه بصورت سنتی بوده، برخورد کرد و متأسفانه در اثر این حادثه و شدت صدمات وارده یکی از پاکبان های شهرداری جان خود را از دست داد.

در بزرگراه ها همچنان از نیروی انسانی برای نظافت استفاده می شود؛ در حالی که این کار باید توسط ماشین های مخصوص انجام شود. شهرداری نیز وظیفه نظارت دارد و باید سخت گیری بیشتری در این زمینه اعمال کند. ناصر امانی در خصوص وضعیت پاکبانان می گوید: هرچند بیشتر پیمانکاران این مسئله را رعایت می کنند؛ اما متأسفانه در بزرگراه ها همچنان از نیروی انسانی برای نظافت استفاده می شود؛ در حالی که این کار باید توسط ماشین های مخصوص انجام شود. سرعت بالای خودروها در بزرگراه ها، جان پاکبان ها را تهدید می کند و تا کنون چندین مورد تصادف منجر به فوت گزارش شده است.

وی همچنین عنوان می کند: هرچند این موضوع در حیطه وظایف پیمانکاران است؛ اما شهرداری نیز وظیفه نظارت دارد و باید سخت گیری بیشتری در این زمینه اعمال کند و امیدواریم با اجرای اقدامات پیشگیرانه امسال شاهد کاهش حوادث مربوط به پاکبان ها باشیم.

سوده نجفی عضو شورای شهر تهران نیز با اشاره به نقش پاکبانان در شهر که به صورت شبانه روزی نیز فعال هستند، می گوید: متأسفانه در شهرداری ها یکی از گروه هایی که به آن ها بی توجهی می شود پاکبانان هستند. اگرچه اغلب آن ها تحت نظر پیمانکار فعالیت می کنند و ارتباطی با شهرداری ندارند، اما انتظار می رود که معاونت مربوطه در شهرداری نظارت کافی در حین انعقاد قرارداد با پیمانکاران و بعد از آن داشته باشند.

نجفی بیان می کند: پیمانکاران و شهرداری باید نسبت به ایمنی کاری پاکبانان دقت ویژه ای داشته باشند. بسیاری از امور مربوط به رفت و روب و نظافت شهر در شب انجام می شود و باید پاکبانان از لباس و علائم دارای شب رنگ استفاده کنند. متأسفانه ما شاهد این هستیم که برخی از این پاکبانان به دلیل همین مسئله از سوی خودروها و موتور سیکلت ها دچار حادثه می شوند.

عضو هیئت رییسه شورای شهر تهران می افزاید: جان همه شهروندان برای ما مهم و عزیز است و نباید به دلیل برخی موارد که عمدتا به دلیل بی توجهی وعدم نظارت کافی است جان آن ها را به خطر بیاندازیم. شهرداری و به ویژه معاونت خدمات شهری باید نسبت به این موضوعات حساسیت ویژه ای داشته باشند. پاکبانان برای ما و شهر مهم و کاری که انجام می دهند ویترین شهرداری است.

همچنین مهدی اقراریان در این خصوص با اشاره به عدم اهتمام وعدم توجه به موضوع آموزش می گوید: در برنامه های خدمات شهری نقش آموزش بسیار کمرنگ و حتی نزدیک به صفر است؛ در حالی باید به صورت مستمر و دوره ای دوره های آموزشی و توانمندسازی پاکبان های عزیزمان مورد توجه قرار بگیرد و این هم مساله ای است که به نظر من ضرورت دارد. یعنی با آموزش می توانیم بخشی از خطرات و اتفاقاتی که ممکن است برای آن ها اتفاق بیوفتد را اصلاح کنیم.

رییس کمیته حقوقی شورای شهر تهران در خصوص تجهیزات و لوازم پاکبانان بیان می کند: چراغ های هشدار دهنده و لباس های دارای شبرنگ واقعی نیاز است؛ یعنی لباس شبرنگی که کاملاً با برخورد نور از دور دیده شود چون بعضی از این شبرنگ ها و بعضی از این لباس ها هم به صورت فیک هستند. پیمانکارها با قیمت های ارزان یا نازل لباس ها را برای اینکه فقط رفع تکلیف کرده باشند، تهیه می کنند؛ متأسفانه این اتفاق باعث می شود که جان پاکبان ها هر چند وقت یک بار گرفته شود و این حوادث تلخ را شاهد باشیم. از طرف دیگر امروز تجهیزات مکانیزه در دنیا مورد بهره برداری قرار می گیرد و شهرداری تهران و شهری در این زمینه هم ضعیف عمل کرده است.

محسن قضاتلو، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در خصوص دلایل مرگ پاکبانان در سال گذشته اظهار می کند: برخی از مواردی که در این خصوص تاکنون اتفاق افتاده در حین انجام کار نبوده و شاید با بی احتیاطی این اتفاق رخ داده است.

وی با اشاره به وضعیت امکانات پاکبانان می گوید: پیمانکار موظف است لباس پاکبان ها را تأمین کند و مشکل لباس نداریم؛ نظارت بر اصل بودن لباس ها بر عهده مناطق شهرداری است و باید رسیدگی لازم صورت بگیرد؛ اما لباس ها عموما شب نما هستند. کارگران در بزرگراه ها باید به صورت مکانیزه فعالیت کنند و بعضی وقت ها هم که از ماشین های مکانیزه استفاده نمی شود باید نکات ایمنی مثل علائم ترافیکی و چارچوب های خاص ایمنی رعایت شود.

چراغ های سردوشی چشمک زن را خریداری کرده ایم تا به کارگرانی بدهیم که در شب فعالیت می کنند. پاکبانان فقط در معابر فرعی و معابر کوچک تر می توانند به صورت دستی فعالیت کنند. قضاتلو همچنین می افزاید: نکته دیگر این است چراغ های سردوشی چشمک زن را خریداری کرده ایم تا به کارگرانی بدهیم که در شب فعالیت می کنند. در کنار آن باید از نظر اجرایی بتوانیم در تمام بزرگراه ها از ماشین های مکانیزه استفاده کنیم. پاکبانان فقط در معابر فرعی و معابر کوچک تر می توانند به صورت دستی فعالیت کنند.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران عنوان می کند: بعضی وقت ها به خاطر پستی بلندی ها یا مدل گارد ریل نصب شده امکان استفاده از کارگر را نداریم؛ به صورت کلی پاکبانان طبق آموزش هایی که دیده اند ضرورت دارد ایمنی را رعایت کنند.

توسعه پایدار شهرداری تنها به معنی اجرای پروژه های عمرانی نیست؛ بلکه توجه به نیروی انسانی در راستای ارتقای کیفیت یک سازمان نقش بسیار تاثیرگذاری خواهد داشت. شهرداری و شورای شهر تهران با توجه به خسارات جانی رخ داده در این حوزه می بایست روند جدیدی را در پیش بگیرند. در این راستا نیاز است مدیران شهری الزام توجه به ستون های مهم شهر که در روند نظافت شهری تاثیرگذار هستند را در دستور کار قرار دهند.