فرارو رخ دادن اعتراضاتی پراکنده در تهران و برخی شهرهای دیگر کشور با توجه به شرایط نامساعد اقتصادی، برخوردهایی چندگانه در میان مسئولین امر و برخی رسانه ها به وجود آورده است.

به گزارش فرارو، اعتراضات اخیر با ریشه اقتصادی و در مناطقی از تهران رخ داد که محل فعالیت تجاری هستند؛ مناطقی مانند شوش (لوازم خانگی و ظروف)، خیابان جمهوری (لوازم الکترونیک و تلفن همراه)، بازار بزرگ تهران (بعضی راسته های بازار)، شادآباد (بازار آهن)، بنی هاشم (چینی بهداشتی و لوازم ساختمان). از اعتراضات در شهرهای دیگر هم به صورت پراکنده تصاویری در شبکه های اجتماعی منتشر شد. از روز سه شنبه هم اخباری از سرایت کردن اعتراضات به بعضی دانشگاه ها رسید. در چنین فضایی، مشخص نیست که برخوردهای چندگانه، چه کمکی به آرام کردن فضای کشور می کند.

دوگانه اعتراض خوب و بد، همیشه در فضای رسانه های حاکمیتی ایران وجود داشته و گاهی این تناقض ها خود را به جامعه نشان می دهد. سال گذشته، رسانه های داخلی ایران به صورت گسترده اقدام به پوشش خبری اعتراضات در دانشگاه های آمریکا می کردند که واکنشی بود به نسل کشی اسراییل در فلسطین. اعتراضاتی که به حق دانسته می شد و پوشش هیچ لحظه ای از زوایای مختلف آن، از چشم رسانه های ما پنهان نمی ماند.

خشونت پلیس در مقابله با اعتراضات دانشجویان آمریکایی، اقدامات دولت ترامپ در لغو ویزای دانشجویان خارجی یا اخراج دانشجویان و اساتید دانشگاه در آمریکا هر وقت اتفاق بیافتد، در طبقه اعتراض خوب دسته بندی و از همین زاویه با آن برخورد می شود. اعتراضات و اعتصابات صنفی در کشورهای دیگر به خصوص کشورهای اروپایی نیز در همین گروه قرار می گیرند.

مرور چهار تیتر روزنامه کیهان درباره این دوگانه می تواند گره گشا باشد.

11 تیر 1402: جنگ داخلی و حکومت نظامی در 20 شهر فرانسه

11 تیر 1402: غربگرایانِ داخلی، اعتراضات فرانسه را سانسور کردند

8 اردیبهشت 1403: خون مظلومان غزه گریبان غرب را گرفت؛ قیام 200 دانشگاه آمریکا علیه جنایات اسراییل

11 اردیبهشت 1403: گسترش اعتراض های دانشجویی به سرتاسر جهان شمار دانشجویان بازداشتی آمریکا به 1000 نفر رسید

25 اردیبهشت 1403: چه بر سر دانشجویان و اساتید بازداشتی در آمریکا و اروپا می آورند؟

23 آذر 1402: برخلاف ادعای آزادی بیان، حقوق بشر و دفاع از زنان؛ استاد ایرانی دانشگاه در آمریکا به اتهام انتقاد از اسراییل و تمجید از رهبر انقلاب اخراج شد

اما برخورد این رسانه ها با اعتراضات مشابه داخل کشور متفاوت است. در سال های 1401 و 1402، در حالی که فضای تصفیه دانشگاه از اساتید و دانشجویان معترض و منتقد به خصوص با آیین نامه انضباطی مصوب در دولت سیزدهم داغ بود، این رسانه ها از ادبیات دیگری استفاده می کردند. همان ادبیاتی که بعد از بازگشت ناقص دانشجویان و اساتید به دانشگاه (بر اساس گفته های اساتید و دانشجویان در مصاحبه با رسانه های داخلی) به نحوی دیگر ادامه پیدا کرد.

30 شهریور 1402: اخراج اساتید از دانشگاه ها دروغ و بی اساس است

10 شهریور 1403: بازگشت غیرقانونی اخراجی های قانونی آقای پزشکیان! با کدام توجیه؟!

10 دی 1404: شبکه سازمان یافته آشوب را با مردم و بازاریان اشتباه نگیرید

این دوگانه اخیراً در شکاف میان کیهان و دولت خود را نشان داد که می توان آن را تا حدی نماینده دو نگاه درون سیستمی دانست. در حالی که فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت پزشکیان در نشست خبری این هفته خود، از به رسمیت شناختن اعتراضات صحبت کرد، پزشکیان دیداری با اصناف و بازاریان داشت و پیش از آن هم به وزیر کشور برای شنیدن حرف معترضان دستوری داده بود، کیهان در شماره امروزش پای رادیو اسراییل را به میان کشید.

در حالی که تحلیلگران بر این موضوع تاکید دارند که وضعیت معیشتی مردم با بحران روبروست و این صرفاً بازاریان نیستند که نسبت به عدم ثبات اقتصادی و گرانی معترض هستند. سرایت این موضوع به برخی دانشگاه ها هرچند محدود و پراکنده نشان می دهد که نارضایتی انباشته کمی بیشتر از آنچه نویسندگان کیهان تصور می کنند، در جامعه وجود دارد. اعتراضاتی که باید آن ها را شنید.

یکی از مسائلی که همواره مورد توجه قرار می گیرد، وجود نداشتن نگاه آسیب شناسانه به ریشه های چنین رخدادهایی است. مرور اعتراضات رخ داده در ایران به خصوص از دی ماه 1396 تا کنون نشان می دهد که یک سیکل رسانه ای و اجرایی درباره اعتراضات همواره اجرا شده که امروز هم در حال پیگیری است. پیکره این سیکل هم به میان کشیدن پای تاثیر دشمن، شبکه های سازمان یافته، سرویس های اطلاعاتی و ... است. این موضوع از یک سو سوالاتی ایجاد می کند که به رغم وجود تشکیلات گسترده اطلاعاتی و امنیتی در کشور، دشمن توانایی ایجاد شبکه داخل ایران دارد که در هر موعد اعتراضی فعال شود؟ این الگو از موضوعات اجتماعی تا اقتصادی تکرار شده است. در کنار این الگو، تلاش کشورهای حریف برای موج سواری و فعال کردن بازوهای عملیات روانی نیز تبدیل به مدرکی برای اثبات این ادعا می شود.

موضوع بعدی به آسیب شناسی برمی گردد. به رسمیت شناختن اعتراضات یک گام محسوب می شود و آسیب شناسی علت ها و زمینه های ایجاد نیز یک موضوع راهبردی است. توجه به این نکته اهمیت زیادی دارد که از زاویه آسیب شناسی به پاسخ این سوال برسیم که چرا شعارهایی خاص در بازه های اعتراضی تکرار می شود. آیا طنین انداز شدن این شعارها به دشمن ارتباط دارد یا به نارضایتی انباشته و شرایط کشور برمی گردد؟ این ها مسائلی است که نمی توان با اظهارنظرهای رسانه ای درباره آن ها صحبت کرد بلکه نیاز به بررسی و پژوهش دارد و از آن مهم تر، اگر آسیب شناسی انجام شد باید نتایج یافته آن به مرحله اجرا برسد. نمی توان صرفاً با تکیه بر این که دشمن اراده سواستفاده از اعتراضات و شرایط داخلی ایران را دارد، صورت مسئله اعتراض را پاک کرد.