روزنامه خراسان در مطلبی به انتقاد از تعریف مرکز تحقیقات صداوسیما از مخاطب تلویزیون در نظرسنجی ها و سیاست این مرکز برای انتشار نتایج پرداخته است.

این روزنامه آورده است: اخیرا مسئله میزان بینندگان صداوسیما بر اساس آمار مرکز تحقیقات، به موضوعی جنجال برانگیز و حساس تبدیل شده است. طبیعتا نتایج حاصل از نظرسنجی و آمارها، باید به خودی خود گویا باشند، اما وجود ابهام هایی در ملاک های نظرسنجی، رتبه بندی پربیننده ها بدون اعداد و درصدهای دقیق در گزارش هایی که منتشر یا اعلام می شود، اختلاف نظرها یا حاشیه هایی را ایجاد می کند و باعث می شود که رییس مرکز تحقیقات صداوسیما، مدام درباره این نظرسنجی ها توضیح دهد.

محسن شاکری نژاد، رییس این مرکز، هفتم دی ماه طی نشستی با حضور اهالی رسانه، درباره ملاک ها و شیوه نظرسنجی از مخاطبان، سیاست مرکز تحقیقات برای انتشار نتایج و کارکرد آن ها توضیحاتی را ارائه داده است؛ توضیحاتی که همچنان ابهام ها و سوالاتی را باقی می گذارد.

رییس مرکز تحقیقات صداوسیما با استناد به تعریف آفکام (سازمان تنظیم کننده مقررات رسانه ای بریتانیا) از مخاطب ، می گوید که اگر مردم روزانه 15 دقیقه تلویزیون تماشا کنند، مخاطب تلویزیون محسوب می شوند. در پایان نیز عدد 70 درصد را به عنوان میزان بینندگان بزرگسال رسانه ملی اعلام کرده است.

طبق این تعریف، مردم تنها با مرور کوتاه و گذرای شبکه های تلویزیون مخاطب صداوسیما به حساب می آیند؛ در حالی که این ملاک دقیق نیست. علاوه بر این بسیاری از مخاطبان تنها تماشاگر مسابقات فوتبال از تلویزیون هستند و آن ها نیز مخاطب پیگیر و ثابت تلویزیون محسوب نمی شوند.

با توجه به اشاره رییس مرکز تحقیقات به تعریف مخاطب بر اساس استانداردهای جهانی، این سوال ایجاد می شود که آیا سیاست ها و فعالیت های صداوسیما، برنامه سازی یا سریال سازی نیز بر اساس استانداردهای جهانی انجام می شود که اکنون تعریف موسسات معتبر نظرسنجی دنیا از مخاطب، ملاک قرار گرفته است؟

سیاست مرکز تحقیقات صداوسیما برای انتشار نتایج نظرسنجی و شیوه استفاده از این نتایج نیز سوال برانگیز است. محسن شاکری نژاد تا به حال بارها اعلام کرده است که نظرسنجی درباره میزان مخاطبان تلویزیون و کیفیت برنامه ها و سریال ها به صورت منظم انجام می شود و نتیجه آن ها در اختیار مدیران شبکه ها قرار می گیرد.

شاکری نژاد در نشستی که برگزار شده نیز در پاسخ به سوالی درباره تاثیر نظرسنجی ها بر کیفیت برنامه ها گفته است: نظرسنجی ها پس از اثرسنجی در اختیار مدیران شبکه های رادیویی و تلویزیونی قرار می گیرند و طی آن برنامه های بدون مخاطب از کنداکتور حذف و برنامه های دیگر جایگزین می شوند.

یکی از استدلال ها درباره منتشرنشدن این نتایج، جذاب نبودن و بی اهمیت بودن آن برای مخاطبان است. شاید اطلاعات خام نتایج موردتوجه مردم قرار نگیرد، اما گزارش های تحلیلی حاصل از آن پیام های زیادی دارد. علاوه بر این، نتایج منظم و شفاف نظرسنجی ها می تواند در رسانه ها منتشر شود و مرجعی برای بررسی عملکرد تلویزیون باشد.

طبیعتا گزارش های تحلیلی از میزان استقبال مخاطبان از تولیدات تلویزیون یا روند افزایش و کاهش مخاطبان در دوره های مختلف، بر اساس آمارهای دقیق و شفاف، نه تنها ملاک خوبی برای سنجش عملکرد صداوسیماست، بلکه می تواند برای کارشناسان و تحلیلگران نیز منبع مهمی باشد.

پیشتر نتیجه نظرسنجی ها منظم تر به صورت ماهانه، فصلی و مناسبتی منتشر می شد، اما اخیرا با تغییر در سیاست مرکز تحقیقات برای انتشار نتایج، این آمار هدفمند و بیشتر برای اعلام موفقیت های صداوسیما منتشر می شوند و شفافیت کافی ندارند. ​​​​​​​

فارغ از تعریف مخاطب تلویزیون، ملاک ها برای سنجش و نقدهایی که به آن وارد است، موضوع مهم دیگر کیفیت تولیدات رسانه ملی و میزان رضایت تماشاگران است. ممکن است برنامه ای به واسطه جنجال ها یا حواشی دیده شود، اما کیفیت استانداردی نداشته باشد.

عده ای از مخاطبان نیز ممکن است برای سرگرم شدن سریال های شبانه تلویزیون را تماشا کنند، اما از کیفیت آن ها ناراضی باشند. در این شرایط مانور روی مخاطب 60 یا 70 درصدی بدون توجه به میزان رضایت تماشاگران و کیفیت تولیدات، نتیجه موثر و بلندمدتی نخواهد داشت. انتقاد رسانه ها از عملکرد رسانه ملی، واکنش های منفی مخاطبان به یک سریال یا برنامه و جریان ساز نبودن تولیدات تلویزیون گویای وضعیت موجود است.