محققان در پژوهشی جدید تلاش کرده اند رابطه میان چاقی و احتمال ابتلای زنان به اندومتریوز را در یک جمعیت بزرگ شهری بررسی کنند تا تصویری روشن تر از عوامل خطر این بیماری ارائه دهند.

به گزارش ایسنا، اندومتریوز یک بیماری مزمن زنانه است که با رشد بافت شبیه آندومتر در خارج از رحم شناخته می شود و می تواند با درد شدید قاعدگی، درد مداوم لگن و مشکلات باروری همراه باشد. بسیاری از زنان سال ها با این نشانه ها زندگی می کنند و معمولاً دیر به تشخیص می رسند. این بیماری حدود 18 درصد زنان را درگیر می کند و در کشورهای در حال توسعه نیز شیوع بالایی دارد. اندومتریوز بر کیفیت زندگی زنان و خانواده های آن ها اثر منفی می گذارد و حتی هزینه های آن با بیماری های مزمن شایع مثل دیابت نوع دو قابل مقایسه است. متخصصان باور دارند که این بیماری تک عاملی نیست و مجموعه ای از عوامل هورمونی، ایمنی و التهابی در شکل گیری آن نقش دارد. به همین دلیل شناسایی عوامل خطر احتمالی اهمیت زیادی دارد.

در سال های اخیر توجه پژوهشگران به نقش ویژگی های بدنی زنان در افزایش یا کاهش احتمال ابتلا به این بیماری جلب شده است. برخی مطالعات نشان داده اند زنانی که اندومتریوز دارند اغلب لاغرترند و شاخص توده بدنی پایین تری دارند، اما روشن نبود که این ویژگی نتیجه خود بیماری است یا عامل زمینه ساز آن. از سوی دیگر چاقی در جهان رو به افزایش است و این روند سلامت باروری زنان را تحت تأثیر قرار می دهد. تغییرات هورمونی، التهاب های مزمن و تغییر شکل ظاهری بدن تنها بخشی از پیامدهای چاقی هستند که می توانند وضعیت دستگاه تولید مثل را دستخوش تغییر کنند. همین نکته باعث شد پژوهشگران به این پرسش بپردازند که آیا نوع چاقی و محل تجمع چربی در بدن می تواند با احتمال ابتلا به اندومتریوز ارتباط داشته باشد یا خیر.

فهیمه رمضانی تهرانی از مرکز تحقیقات اندوکرینولوژی تولیدمثل و پژوهشکده بیولوژی مولکولی غدد درون ریز دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی همراه با شش همکار خود این موضوع را بررسی کردند. آن ها مطالعه ای را طراحی کردند که در آن، نقش چاقی و الگوهای مختلف تجمع چربی در افزایش یا کاهش خطر این بیماری تحلیل شد.

روش اجرا به گونه ای بود که اطلاعات زنان شرکت کننده در مطالعه قند و لیپید تهران بررسی شد. این پژوهش ماهیت مقطعی داشت و تشخیص اندومتریوز بر اساس مدارک پزشکی انجام شد. پژوهشگران سپس شاخص های مختلف تن سنجی شامل وزن، قد، دور کمر، دور باسن، شاخص توده بدنی و میزان چربی احشایی را تحلیل کردند. برای اینکه بتوانند نقش واقعی این عوامل را بسنجند، از روش های آماری استفاده نمودند و بدین منظور، عواملی مثل سن، فعالیت فیزیکی و مصرف سیگار را نیز در تحلیل نهایی وارد کردند تا نتیجه دقیق تر باشد.

در مجموع 1303 زن مورد بررسی قرار گرفتند که از میان آن ها 250 نفر مبتلا به اندومتریوز و 1053 نفر غیر مبتلا بودند. تحلیل اولیه نشان داد که وزن، قد، دور باسن و شاخص توده بدنی با افزایش شانس ابتلا ارتباط معناداری ندارند. اما زمانی که شاخص هایی مانند دور کمر، میزان چربی احشایی و شاخص گردی بدن بررسی شدند، ارتباط قابل توجهی با افزایش شانس ابتلا مشاهده شد. این یافته نشان می دهد که تنها وزن کلی بدن مهم نیست و محل تجمع چربی و شکل بدن می تواند تأثیر بیشتری داشته باشد.

نتیجه گیری پژوهش بیان می کند که برخی شاخص های مربوط به چاقی می توانند به عنوان عوامل خطر در نظر گرفته شوند. به عبارت ساده تر، همه انواع چاقی اثر مشابهی ندارند و چربی های شکمی و چربی هایی که در بخش های مرکزی بدن جمع می شوند ممکن است در روند بروز اندومتریوز نقش داشته باشند.

پژوهش های گسترده تر نشان داده اند که BMI همیشه تصویر دقیقی از چاقی ارائه نمی دهد و بهتر است به نحوه توزیع چربی بدن توجه شود. در برخی مطالعات زنان چاق دیرتر به تشخیص اندومتریوز رسیده اند که نشان می دهد شاید علائم در این گروه متفاوت باشد یا زیر سایه مشکلات دیگر پنهان بماند.

همچنین تحقیقات دیگری درباره تأثیر وزن در سنین نوجوانی و اوایل جوانی انجام شده و نشان داده است که الگوهای افزایش وزن در سال های اولیه زندگی می تواند بر خطر ابتلا به اندومتریوز در بزرگسالی اثر بگذارد. وجود فرضیه های مختلف در مورد نقش التهاب ناشی از چاقی و تغییرات ایمنی نیز باعث شده محققان مسیرهای بیشتری را برای بررسی رابطه میان این بیماری و ویژگی های بدنی دنبال کنند.

نتایج این پژوهش در مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران منتشر شده است. این نشریه وابسته به مرکز تحقیقات غدد درون ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است و به انتشار مقالات علمی در حوزه بیماری های هورمونی و متابولیکی می پردازد.