مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی با گفتن اینکه وارد آمدن آسیب جدی به تاسیسات اتمی ایران نمی تواند دلیلی برای حضور نداشتن بازرسان در این محل ها باشد، بر نقش بسیار مهم روسیه در حل وفصل برنامه هسته ای ایران تاکید کرد.

به گزارش ایسنا، خبرگزاری ریانووستی روسیه، روز دوشنبه متن مصاحبه مشروح خود با رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی را منتشر کرد. پیشتر بخش هایی از این مصاحبه منتشر شده بود.

گروسی در پاسخ به این سوال که آیا آژانس پس از حملات متجاوزانه آمریکا و رژیم صهیونیستی در ماه ژوئن به تاسیسات هسته ای ایران، پیشرفتی در عمل در زمینه ازسرگیری بازرسی ها داشته است و به نظر او چه زمانی کارشناسان آژانس خواهند توانست دوباره به تاسیسات بمباران شده نطنز، اصفهان و فردو دسترسی پیدا کنند، بیان کرد: این مهم ترین مسئله ای است که ما در حال حاضر در ایران با آن مواجهیم. ما توانستیم فعالیت های بازرسی را بازیابی و ازسرگیری کنیم، اما این کار بسیار محدود است.

گروسی گفت: به ما تنها اجازه دسترسی به تاسیساتی داده شده است که مورد اصابت قرار نگرفته اند. این از این جهت خوب است که این تاسیسات در فهرست توافق شده بازرسی ها گنجانده شده اند. این برای ما مهم است. البته آن سه تاسیسات دیگر مهم تر هستند، چراکه هنوز مقادیر قابل توجهی مواد و تجهیزات هسته ای در آن جا وجود دارد و ما باید به آنجا بازگردیم.

مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت: ما یک گفت وگو با ایران را آغاز کرده ایم. من به طور منظم با وزیر امور خارجه (ایران) و سایر مقامات در تماس هستم اما سطح همکاری همچنان محدود است. وضعیت فعلی این است. گفت وگوها ادامه دارد.

او در ادامه این گفت وگو در پاسخ به این سوال که آیا آژانس در حال بررسی سناریویی است که در آن ایران در آن به کلی بازرسی های گسترده را کنار بگذارد و دسترسی کارشناسان بین المللی را به تاسیسات هسته ای خود محدود کند، تشریح کرد: ما باید همه سناریوهای ممکن را در نظر بگیریم. انجام دادن این کار دوراندیشی نخواهد بود. بنابراین ما تمامی گزینه ها را بررسی می کنیم. فقط می توانم بگویم که امیدوارم این هرگز رخ ندهد، چراکه این به معنای نقض آشکار و کامل تعهدات ایران ذیل پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی (ان پی تی) خواهد بود.

ایران پس از حملات متجاوزانه آمریکا و رژیم صهیونیستی به تاسیسات اتمی خود که تحت پوشش توافق پادمانی آژانس قرار داشتند اما دیده بان هسته ای سازمان ملل اقدامی برای حفاظت از آن ها انجام نداد و همکاری خود با آژانس را به تعلیق درآورد.

طرفین مدتی بعد در قاهره به توافقی برای تعیین شیوه های جدید همکاری دست پیدا کردند که شامل دسترسی به تاسیسات بمباران نشده در ایران بود.

گروسی که اکنون با پایان یافتن قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل که سند قانونی توافق هسته ای 2015 بود، تنها در چارچوب پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی (ان پی تی) بر برنامه هسته ای ایران نظارت دارد، پیشتر گفته بود که رایزنی هایش با ایران برای اجرای توافق قاهره و ایجاد امکان دسترسی های نظارتی بیشتر ادامه دارد.

مدیرکل آژانس با گفتن این که در پیشبرد حل وفصل وضعیت پیرامون برنامه هسه ای ایران می تواند نقش بسیار مهمی ایفا کند و او در این باره با ولادیمر پوتین رییس جمهور روسیه، سرگیی لاوروف وزیر امور خارجه آن و دیگر مقامات این کشور در حوزه هسته ای و دفاعی گفت وگو کرده است، بیان کرد: پیام من در این جا همواره ثابت است. روسیه یکی از اعضای امین پیمان ان پی تی بوده و به همراه ایالات متحده بیش از 50 سال است که نقشی کلیدی در این مسائل ایفا می کند. همچنین روسیه در همه موارد مرتبط با ایران نقشی مهم و گریزناپذیر داشته است.

او با بیان این دیدگاه خود که مسکو این امکان را دارد که گفت وگویی مداوم با ایران داشته باشد ، بیان کرد: من به روسیه نمی گویم چه کاری انجام دهد اما می توانم بگویم خوشحالم که می توانم ارزیابی ها و پیام های خود را به دولت روسیه منتقل کنم و معتقدم روسیه همواره به وضوح از مقررات منع اشاعه حمایت کرده است. این برای من کاملا ضروری است. ما نمی توانیم روسیه را به عنوان یکی از ارکان نظام منع اشاعه از دست بدهیم. این ضربه ای ویرانگر به کل این نظام خواهد بود. من واقعا معتقدم روسیه نقشی بی بدیل دارد اما خود روسیه تصمیم می گیرد که چگونه و چه زمانی آن را ایفا کند.

گروسی در ادامه در پاسخ به این سوال که با توجه به وارد آمدن آسیب جدی به تاسیسات اتمی ایران در حملات ماه ژوئن، آژانس در این شرایط چگونه قصد دارد توجیهی برای ادامه حضور خود در ایران و نیاز به بازرسی ها ارائه دهد، توضیح داد: اول از همه، ایران بسیار بیشتر از این سه تاسیسات را دارد. این سه تاسیسات از نظر فراوری، تبدیل و غنی سازی اورانیوم بسیار مهم هستند. اما برنامه هسته ای ایران منحصر به این ها نیست. ایران یک برنامه هسته ای بسیار توسعه یافته با یک بخش تحقیقاتی قدرتمند و بسیاری تاسیسات دیگر در کشور دارد. یک نیروگاه اتمی-بوشهر و برنامه هایی برای ساخت نیروگاه های جدید از جمله، اگر اشتباه نکنم، به همراه روسیه وجود دارد. بنابراین، کار در همه این حوزه ها ادامه دارد.

او درباره سطح اشراف آژانس به برنامه هسته ای ایران پس از تحولات اخیر گفت: ما با کمبود جدی اطلاعات مواجهیم و از دیدگاه منع اشاعه، این امر بسیار منفی است، چراکه حتی اگر این تاسیسات به شدت آسیب دیده باشند، این درک واضح وجود دارد که بخش عمده اورانیوم غنی شده ای که ایران دارد، هنوز در این کشور است. این از دیدگاه عدم گسترش به شدت حائز اهمیت است.

مدیرکل آژانس خاطرنشان کرد: ایران ذیل پیمان ان پی تی و توافق جامع پادمان موظف است دسترسی به این تاسیسات را فراهم کند. این در واقع بخشی از گفت وگوی ماست. آن ها می گویند: ایمن نیست؛ شما نمی توانید به آن جا بروید . اما در این صورت، شما باید به بازرسان اجازه دهید تایید کنند که واقعا رفتن به آن جا غیرممکن است. این نوع گفت وگویی است که ما اکنون در حال انجام آن هستیم و امیدوارم بتوانیم در آن پیشرفت هایی حاصل کنیم.

او با اشاره به اظهارات پیشین خود که گفته بود برخی از بازرسان آژانس در ایران حضور دارند، بیان کرد: نه امروز. اما این به معنای خروج آژانس از ایران نیست. صرفا اکنون، حجم فعالیت های بازرسی کاهش یافته است. ما بازرسان را زمانی می فرستیم که نیاز به انجام یک ماموریت خاص داشته باشند و پس از آن بازمی گردند. پیش تر، فشردگی کار به گونه ای بود که شما مدام چهار، پنج یا ده نفر از کارکنان آژانس را می دیدید که از تاسیساتی به تاسیسات دیگر می رفتند؛ اکنون وضعیت متفاوت است.

گروسی در پاسخ به این سوال که آیا در ماه ژوئن بازدیدی از تاسیساتی در ایران داشته است، بدون در نظر گرفتن این که پیش از این حملات ایران فعالانه در روندی دیپلماتیک برای حل وفصل مسئله برنامه هسته ای ایران مشارکت داشت اما با این حملات با نتیجه ای روبه رو شد به گفته تهران خیانت به دیپلماسی بود، بیان کرد: نه من پس از حملات ژوئن نرفته ام. همان طور که می دانید، ایران بسیاربه تندی از من انتقاد کرده، از جمله در سطح شخصی. امیدوارم که ما به تدریج به گفت وگوی عادی بازگردیم، احساسات فروکش کند و بتوانیم گفت وگویی منطقی در مورد این مسائل بسیار مهم داشته باشیم تا به ایران کمک کنیم اعتماد جامعه بین المللی را بازیابد که بدون آن نمی توان کاری انجام داد.

او در پاسخ به این که آیا آژانس هیچ گزارشی از ایران در مورد وضعیت ذخایر اورانیوم غنی شده و میزان خسارت وارد آمده به تاسیسات هسته ای در نتیجه حملات دریافت کرده است؟ ، گفت: نه دریافت نکرده ایم.

گروسی در بخش دیگری از این گفت وگو در پاسخ به این سوالی درباره گردش و جایگزینی کارکنان آژانس در نیروگاه اتمی زاپوریژیا-بزرگ ترین نیروگاه اتمی اروپا که روسیه پس از جنگ با اوکراین کنترل آن را به دست گرفته است، با اشاره به این که انتخاب مسیر دسترسی از همان ابتدای همواره سیاسی شده است، بیان کرد که مسیر فعلی انتقال کارشناسان به این نیروگاه از خاک روسیه یک مسیر امن و قابل اطمینان است که در شرایط کنونی و با توجه به واقعیت های موجود، از جمله قرار گرفتن نیروگاه در منطقه جنگی و حملات به مسیرهای دیگر انتخاب شده است.

او این تصمیم را عملی و غیرسیاسی توصیف کرد.

گروسی همچنین گفت که سطح همکاری آژانس با روسیه برای تامین ایمنی نیروگاه زاپوریژیا در چارچوبی بسیار حرفه ای و با حضور تمام نهادهای کلیدی مرتبط روسیه، از جمله شرکت روس اتم، وزارت امور خارجه روسیه و نیروهای نظامی آن ارزیابی می شود که به گفته او این تعامل شامل بحث های فنی دقیق درباره عملیات نیروگاه، تحلیل وضعیت امنیتی پیرامون آن و برنامه ریزی برای حفاظت فیزیکی است.

مدیرکل آژانس همچنین بر فعالیت های آژانس در تاسیسات چرنوبیل، علاوه بر زاپوریژیا تاکید و از آسیب به سارکوفاژ (پوشش محافظ) این نیروگاه ابراز نگرانی کرد.

گروسی با گفتن این که آژانس پس از آسیب دیدن سارکوفای چرنوبیل در وضعیت تشعشعات آن هیچ سطح غیرعادی یا افزایشی را ثبت نکرده است، هشدار داد که از بین رفتن لایه حفاظتی قبلی به این معنی است که وضعیت ممکن است به مرور زمان بدتر شود و هرگونه کار با مواد بسیار پرتوزا می تواند به سرعت باعث افزایش سطح تابش شود.