رئوف پیشدار در اطلاعات نوشت: دو نظامی ارشد دولت پیشین افغانستان چند روز پیش در تهران وچهار ماه قبل تر نیز یک نظامی افغانستانی دیگر از وابستگان اسماعیل خان والی سابق هرات در مشهد ترور شدند. انگشت اتهام در اولین واکنش به سمت طالبان و گروه های تروریستی فعال در منطقه مانند داعش شاخه خراسان نشانه می رود.

ترورهای تهران و مشهد، واقعه ای بسیار جدی و نگران کننده در حوزه های امنیتی از جمله در امنیت داخلی و خارجی ایران است.

با توجه به شرایط پیچیده و متغیر منطقه، تعیین دقیق عوامل و دست های پشت پرده ی این حادثه بدون تحقیقات جامع و دقیق دشوار است. اما می توان به برخی احتمالات و سناریوهای احتمالی اشاره کرد:

اختلافات سیاسی و قومی: افغانستان کشوری با تنوع قومی و سیاسی فراوان است و اختلافات داخلی می تواند به خشونت و ترور منجر شود. ممکن است این ترورها ناشی از اختلافات سیاسی و رقابت های قدرت بین گروه های مختلف افغانستانی باشد.

گروه های تروریستی: حضور و فعالیت گروه های تروریستی مانند داعش و طالبان در منطقه، همواره تهدیدی جدی برای امنیت و ثبات بوده است. این گروه ها ممکن است با هدف ایجاد ناامنی و بی ثباتی، دست به این ترورها زده باشند.

دولت های خارجی: برخی دولت های خارجی ممکن است با اهداف خاص خود، در امور داخلی افغانستان دخالت کرده و از طریق حمایت از گروه های خاص یا انجام عملیات تروریستی، به دنبال تضعیف دولت یا ایجاد بی ثباتی باشند.

انتقام جویی شخصی: احتمال وجود انگیزه های شخصی و انتقام جویی در این ترورها وجود دارد. دشمنی های شخصی و اختلافات مالی یا خانوادگی می تواند به خشونت و ترور منجر شود.

برای بررسی دقیق تر این حادثه، به سوابق قربانیان و ارتباطات آن ها، نتیجه تحقیقات دقیق و جامع نهادهای امنیتی، توجه به اظهارات و ادعاهای گروه های مختلف و تحلیل شرایط سیاسی و امنیتی منطقه نیاز داریم اما تا به حال قرائن به نفع تسویه های سیاسی است.

رهبران گروه ها و جریان های افغانستانی مانند محمد محقق، رییس کمیته سیاسی شورای مقاومت ملی برای نجات ، عبدالرشید دوستم، رهبر حزب جنبش اسلامی افغانستان و عطا محمد نور، رهبر یکی از شاخه های جمعیت اسلامی افغانستان، کشته شدن دو نظامی پیشین افغانستان در تهران را تروریستی ارزیابی کرده اند. حکومت طالبان تاکنون در مورد این حادثه اظهار نظر نکرده، اما در گذشته هر نوع فعالیت امنیتی و نظامی در خارج از مرزهای افغانستان را رد کرده است.

در عین حال، با توجه به این که رابطه حکومت طالبان و ایران نزدیک است، این سئوال مطرح می شود که آیا طالبان خواهان آن هستند که برای ترور یک نظامی سابق در تهران خطر برهم زدن رابطه شان با ایران را به جان بخرند؟

پس از سقوط نظام قبلی افغانستان، هزاران فرد نظامی و امنیتی سابق شان به ایران آمدند. محمد محقق، رییس کمیته سیاسی گروهی به اسم شورای مقاومت ملی برای نجات افغانستان که چندی پیش به ایران سفر کرده بود، در صفحه فیسبوک خود نوشت که شماری از سیاستمداران مطرح افغانستان با مقام های ایران به این تفاهم رسیده اند که دست کم هشت دسته از افراد از ایران اخراج نشوند؛ از جمله شخصیت های سیاسی دولتی، رهبران احزاب، منسوبین عالی رتبه نیروهای سه گانه امنیتی و دفاعی، همچنین افسران و سربازان وزارت داخله و امنیت ملی پیشین به شمول کسانی که اسناد نظامی شان مفقود شده است. پلیس محلی و خیزش های مردمی هم در این فهرست بوده است.

به دنبال سقوط دولت اشرف غنی، هزاران افغانستانی که نیروهای نظامی و امنیتی هم در میان آنان بودند به ایران پناه آوردند. در ایران مخالفت های عمومی بسیاری با باز بودن مرزها و سرازیر شدن افغانستانی ها صورت گرفت، چرا که نه تنها هزینه های هنگفتی را بر ایران تحمیل کرده بلکه هویت ملی و مذهبی را به خطر تغییر افکنده است.

در جنگ 12 روزه اسراییل با ایران ظن آن می رفت که برخی افغانستانی های دارای سوابق امنیتی و اطلاعاتی و نظامی، با اسراییل در حمله به مراکز نظامی ایران همکاری کرده اند. این اتهام برای نمونه از جانب سردار مرتضی طلایی، رییس پیشین پلیس تهران بزرگ مطرح شد و خبرگزاری تسنیم نیز در تاریخ 21 مرداد 1404 به نقل از سخنگوی فراجا چنین ادعایی را طرح کرد.

پیش از طلایی، اسکندر مومنی، وزیر کشور نیز در مصاحبه تلویزیونی به صراحت گفت که برخی اتباع با مقاصد خرابکاری در سه سال اخیر وارد ایران شدند.

نکته مهم آن است که توجه کنیم نیروهای امنیتی و نظامی و انتظامی افغانستان در طول اشغال این کشور توسط ناتو و سرویس های امنیتی آمریکا و انگلیس آموزش دیده اند و سال ها در خدمت آن ها بوده اند. از طرفی، ایران همواره برای آن ها یک هدف امنیتی بوده است. پس باید بیشتر مراقب باشیم که ایران آوردگاه تروریست ها نشود.