فرارو- هنوز تب وتاب تغییر سهمیه بندی سوخت و رونمایی بنزین 5 هزار تومانی فروکش نکرده که زمزمه هایی درباره واریز سهمیه بنزین به کارت بانکی افراد به گوش می رسد.

به گزارش فرارو؛ مقامات دولتی می گویند طرح را در مقیاس کوچک اجرا می کنند و فعلاً اجازه نمی دهند از حد و اندازه اجرای آزمایشی و محدود فراتر برود اما حتی در حد احتمال هم با یکی از مهم ترین تغییرات ساختاری در نظام یارانه سوخت ایران روبرو هستیم. به خصوص اینکه تجربه سیاست گذاری در حوزه انرژی نشان داده معمولاً هر آزمایشی ، مرحله نخست تصمیم های بزرگ است. پس بیایید درباره چند و چون ماجرا جستجو کنیم و بفهمیم آیا چنین ایده ای می تواند مقدمه تغییرات جدی در قیمت بنزین باشد یا نه؟

سهمیه بنزین در مدل فعلی به خودرو اختصاص داده می شود. طرح جدید می خواهد این شیوه را تغییر دهد و مقدماتی فراهم کند تا بنزین به هر نفر تعلق بگیرد.

در مدل جدید به جای اینکه سهمیه 1500 تومانی را در کارت سوخت خودرو شارژ کنند، معادل لیتری یا ریالی آن را به حساب بانکی متصل به کد ملی هر فرد (حتی کسانی که خودرو ندارند) واریز خواهند کرد. مشمولان می توانند سهمیه را یا در پمپ بنزین استفاده کنند یا اعتبار آن را در یک بازار مخصوص به دیگران بفروشند و پول نقدش را بردارند.

نکته: بزرگترین اتفاق، تغییر معیار تخصیص سمهیه از خودرو به هر نفر است

هر طرح اقتصادی مثل سکه دو رو دارد. پس نباید انصاف را نادیده گرفت و از مزایا یا معایب احتمالی غفلت کرد.

تنها چیزی که در حال حاضر قطعی به نظر می رسد پایان عصر بنزین ارزان برای همه است

دولت اخیراً از بنزین 5000 تومانی به عنوان نرخ سوم سوخت رونمایی کرد. فاصله کوتاه بین اجرای طرح ها سوالات و ابهاماتی به وجود می آورد. به عنوان مثلا ممکن است از خودتان بپرسید آیا بین واریز سهمیه بنزین به کارت بانکی و آزادسازی قیمت سوخت ارتباطی وجود دارد؟

اگر دولت سهمیه بنزین را به کارت ملی هر فرد واریز کند و همزمان یک بازار ثانویه ای راه اندازی شود که مردم سهمیه خود را مثلاً 4500 تومان به هم بفروشند، احتمال شکل گیری یک بازار متعادل بالا می رود. در این سناریو، قیمت بنزین آزاد به تدریج به قیمت واقعی نزدیک می شود اما فشار روی دوش قشر ضعیف نباید افزایش پیدا کند چون آن ها فروشنده سهمیه هستند و افزایش قیمت بنزین برایشان سود رقم می زند.

واریز بنزین به کارت بانکی در نگاه بدبینانه، صرفاً یک میان بر برای حذف کامل سهمیه های 1500 و 3000 تومانی است. آنهایی که چنین باوری دارند مدعی هستند دولت پیش خودش فکر کرده برای مدتی کوتاه مبلغی را واریز خواهد کرد تا حساسیت ها را دور بزند و سپس با آزادسازی کامل قیمت (تک نرخی کردن روی قیمت های بالا مثل 8000 یا 10000 تومان) عملاً یارانه سوخت را از ردیف بودجه حذف کند.

مبلغ واریزی به کارت مردم در این حالت ثابت می ماند اما قیمت بنزین در پمپ بنزین ها مدام با نرخ دلار دچار نوسان می شود.

آیا طرح واریز سهمیه بنزین به کارت بانکی با بنزین فصلی یا آزادسازی کامل در ارتباط است؟ اگر هنوز عینک بدبینی را از روی چشم برنداشته باشید حتما جواب یک بله قاطع می گویید. حتی ممکن است خیال کنید دولت با طرح و نقشه قبلی وارد میدان شده و دنبال هدف نهایی یعنی دستیابی به قیمت تعادلی است.

چون واریز به کارت بانکی زیرساختی است که دست دولت را باز می گذارد تا سهمیه لیتری را به تدریج کم کند، احتمالا حق با شماست. چنین ایده ای حتی فرصتی فراهم می کند تا پاستورنشین ها قیمت بنزین را بر اساس فصول پرمصرف (مثل تابستان و نوروز) تغییر دهند و به رویایی بنزین فصلی جامه عمل بپوشانند. در نهایت هم ممکن است کارت سوخت را به کل حذف کنند و بگوید به بنزین تک نرخی سلام کنیم!

بدون تعارف و رودربایستی، باید بگوییم واریز به کارت بانکی روشی برای دیجیتالی کردن یارانه است و به دولت قدرت می دهد بی نیاز از هر تغییر فیزیکی در کارت های سوخت، میزان یارانه بنزین را در لحظه کم یا زیاد کند.

بیاید نیمه پر لیوان را هم ببینم! طرح واریز سهمیه بنزین به کارت بانکی به شرط اجرای صادقانه و بهره مندی از زیرساخت درست یک روش عادلانه برای توزیع ثروت ملی است ولی اگر از آن تنها برای جبران کسری بودجه و رساندن قیمت به نرخ های جهانی (بدون در نظر گرفتن توان خرید مردم) استفاده کنند، شوک های اقتصادی جدیدی رقم می زند.

دولت فعلا در مرحله تست است. آن ها می خواهند نبض بازار و تاثیرات احتمالی بر روند زندگی و معیشت مردم را بسنجند و تصمیم نهایی را بگیرند.

تنها چیزی که فعلا قطعی به نظر می رسد پایان عصر بنزین ارزان برای همه است. بیایید فرض کنیم دوران مدیریت هوشمند اعتبار سوخت فرارسیده و با واریز سهمیه بنزین به کارت ملی در سال 1405 چاره ای نداریم جز اینکه خودمان را برای فروش سهمیه بنزین در اپلیکیشن های موبایلی یا خرید سوخت مورد نیاز ماشین در همان اپلیکیشن آماده کنیم!