یک سطل چوبی هزارساله که در قبر مشهور کشتی وایکینگ اوزبِرگ در نروژ کشف شد، توجه جهانی را دوباره به خود جلب کرده، نه تنها به دلیل وضعیت فوق العاده حفظ آن، بلکه به دلیل مجسمه برنزی مرموزی که به آن متصل است؛ الگویی به سبک سلتی که شباهت چشمگیری به بودا دارد. با این حال، باستان شناسان می گویند این شیء هیچ ارتباطی با بودیسم ندارد، بلکه داستان قدرتمندی درباره تبادل فرهنگی، تجارت و نمادگرایی عصر وایکینگ ها را روایت می کند.

این سطل ساخته شده از چوب سرخدارِ مقاوم و تقویت شده با اتصالات برنزی، یکی از اندک اشیایی بود که در گورتپه اوزبِرگ کمابیش سالم باقی مانده بود؛ گورتپه ای که در سال 1904 کشف شد. در حالی که بخش زیادی از کشتی و اجناس قبر زیر قرن ها خاک و سنگ له شده بودند، این سطل استثنایی در حالی ظاهر شد که کمی تغییر شکل یافته، اما به طرز شگفت آوری سالم بود.

به گفته باستان شناس، هانه لوویس آنستاد از موزه تاریخ فرهنگی اُسلو، مهارت ساخت و مواد استفاده شده بی درنگ جلب توجه می کردند. مجسمه برنزیِ نشسته در حالت پا روی پا شبیه نمادهای بودایی است و سبب شد کاوشگران اولیه آن را سطل بودا بنامند. با این حال، پژوهشگران اکنون می دانند این مجسمه هیچ ارتباطی با آسیا یا بودیسم ندارد. سبک و تکنیک های فلزکاری آن به کارگاه های صومعه ای سلتی در ایرلند و جزایر بریتانیا اشاره می کند.

به نظر می رسد خودِ سطل دست کم یک قرن پیش از دفن ساخته شده باشد. باستان شناسان معتقدند راهبان صومعه های قرون وسطای اولیه چنین اشیایی را تولید می کردند و با الگوهای هندسی پیچیده و تصاویر نمادین می آراستند.

چگونگی رسیدن چنین شییی به نروژ همچنان یک پرسش پاسخ است. وایکینگ ها به شکل گسترده از جزایر بریتانیا عبور می کردند، گاه به عنوان مهاجم، گاه به عنوان تاجر و گاه به عنوان متحد سیاسی. خانواده های اشرافی هدایا رد و بدل می کردند، فرزندان خود را فراتر از مرزها پرورش می دادند و در شبکه های تجاری و دیپلماتیک فعال شرکت می کردند. ممکن است سطل در یک یورش به غنیمت برده شده باشد، در قالب یک جایزه ارزشمند به خانه آورده شده باشد یا حتی به عنوان هدیه دیپلماتیک اهدا شده باشد.

برخلاف بسیاری از اشیاء وارداتی که برای قطعات فلزی شان باز می شدند و به جواهرات تبدیل می شدند، این سطل دست نخورده باقی ماند. خود این انتخاب نشان می دهد آن را خاص می دانستند، شاید از دید زیبایی شناسی چشمگیر، از دید سیاسی معنادار یا از دید معنوی نمادین بوده است.

کشتی اوزبِرگ که در یک مزرعه در تونسبِرگ یافت شد، از 2.000 قطعه بازسازی شد. اتاقک مرکزی دفن شامل دو زن، گنجینه ها، منسوجات و سطل بودا میشد

مجسمه مرد نشسته روی نوار برنزی مدت ها دانشمندان را گیج کرده است. یک نظریه آن را به تصاویر آیینی سلتی باستان مرتبط می داند که در منابع رومی توصیف شده و در آن مجسمه های قربانی در حالت پا روی پا نشان داده می شدند. تا زمانی که سطل در قرن هشتم ساخته شد، چنین آیین هایی دیگر انجام نمی شدند، اما تصاویر نمادین ممکن است در هنر زینتی باقی مانده باشند.

شکل های مشابه در جاهای دیگر اسکاندیناوی هم پیدا شده اند، از جمله مرد میکل بست در غرب نروژ که ایده گردش چنین الگوهایی از راه تجارت و ارتباط با جهان سلتی را تقویت می کند. این آثار نشان می دهند اسکاندیناویِ عصر وایکینگ ها بسیار بین المللی تر از آنچه پیشتر گمان می رفت، بوده است.

آنچه سطل اوزبِرگ را حتی غیرمعمول تر می کند، اینست که برخلاف دیگر ظروف قبر که با غذا برای زندگی پس از مرگ پر شده بودند، این سطل خالی بود. شاید دلیل در خودِ ماده باشد: چوب سرخدار بسیار مقاوم اما سمی است، به ویژه در تماس با مایعات. پژوهشگران اشاره می کنند که این ویژگی، سطل را برای نگهداری غذا یا آب نامناسب می کرد و نشان می دهد که شاید این سطل نقش نمادین یا آیینی داشته تا کاربرد عملی.

گیاه شناسان حتی پیشنهاد کرده اند که دوام آن ممکن است به رشد آهسته چوب سرخدار مرتبط باشد، چوبی متراکم و مقاوم که قادر است قرن ها زیر زمین باقی بماند.

سطل از چوب سرخدار و برنز ساخته شده است

قبر اوزبِرگ در طول تاریخ بدون آسیب نمانده است. حوالی سال 953، مدت ها پس از دفن، دزدان وارد اتاقک شدند و محتویات را مختل کرده و بسیاری از ارزشمندترین اشیاء را دزدیدند. تخت ها و صندوق ها واژگون شدند، استخوان ها پراکنده و آثار غیرقابل جایگزین برای همیشه ناپدید شدند. به همین دلیل، باستان شناسان امروزی نمی توانند چیدمان اصلی گورنهاده ها را بازسازی کنند و هر آنچه که ممکن است سطل را پر کرده باشد، احتمالاً همان زمان از بین رفته است.

با این حال، سطل همچنان یکی از اثرگذارترین اشیاء باقی مانده از این مکان است و همزمان نماد اختلال و استمرار در طول زمان به شمار می رود.

امروزه سطل بودا قرار است به نماد اصلی موزه جدید عصر وایکینگ نروژ تبدیل شود که قرار است سال 2026 افتتاح شود. مدیران موزه این شیء را نه تنها به دلیل ظاهر چشمگیرش، بلکه برای داستانی که روایت می کند انتخاب کردند، داستان ارتباطات دوردست بین وِستفولد، ایرلند و انگلستان؛ داستان مهارت های هنری که فرهنگ ها را ترکیب کرده و داستان اینکه وایکینگ ها در جهانی بسیار پیچیده تر از کلیشه های غارت و جنگ می زیستند.

با چهره برنزی مرموز، تاریخچه اسرارآمیز و حفظ شدگی عالی، سطل اوزبِرگ یادآور اینست که دفن های وایکینگ ها تنها قبر نبودند، بلکه آرشیوهایی از هویت، باور و تعاملات جهانی در جهان قرون وسطای اولیه بودند.