عضو هیأت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران گفت: هیچ گاه اسراییل از نظر نظامی و امنیتی در چنین وضعیت مسلطی نبوده است. متأسفانه قدرت های خاورمیانه نه تنها برای دفع خطر اسراییل با یکدیگر همکاری موثری ندارند، بلکه تلاش های ضداسراییلی یکدیگر را خنثی می کنند.

به گزارش جماران، هادی برهانی، با اشاره به نابه سامانی وضعیت غزه و ادامه حملات اسراییل به سوریه و لبنان از یک سو و احتمال حمله مجدد به ایران از سوی دیگر، اظهار کرد: خاورمیانه در چند دهه گذشته سقوط کرده است و تمام قدرت های منطقه ای شکست های سختی داشته اند. اگر بخواهیم ریشه ای تر به وضعیت خاورمیانه نگاه کنیم، باید به دهه ها قبل بازگردیم؛ زمانی که کشورهای عربی در جریان حمله صدام به کویت آسیب فراوانی دیدند. این تحول خطیر به فروپاشی همبستگی نسبی کشورهای عربی و نهایتا سقوط عراق در برابر قدرت های غیرعربی انجامید. سپس در جریان بهار عربی، فروپاشی قدرت عربی تشدید شد. دو قدرت غیرعربی منطقه، یعنی ترکیه و ایران، در جریان این تحولات کمی قدرت گرفتند، اما پس از کودتا در مصر و شبه کودتا در تونس و فشار بر اخوان، ترکیه نیز از حوادث منطقه متضرر شد.

وی ادامه داد: همین بلا اخیرا بر سر ایران به عنوان قدرت دیگر منطقه نیز آمد. در جریان حوادث دو سال گذشته محور مقاومت، ایران موقعیت و قدرت خود را از دست داد و تمامی تحولات به نفع اسراییل تمام شد. سود ضعیف شدن اعراب، ترک ها و ایران نهایتا به جیب اسراییل رفت و امروز جایگاه این رژیم در منطقه به نقطه بی سابقه ای رسیده است؛ تا جایی که به همه قدرت های منطقه اعم از عرب، ترک و فارس حمله می کند و همه قدرت های غیراسراییلی منطقه تحت تهدید و فشار قدرت نظامی اسراییل قرار دارند.

عضو هیأت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران با بیان اینکه در این بین خصوصا محور ایران تحت تهدیدهای شدیدی است، عنوان کرد: حزب الله لبنان به عنوان هم پیمان اصلی و کلیدی ایران در محور مقاومت، تحت فشارهای خرد کننده ای قرار دارد. اسراییل به طور شبانه روز به مواضع و سرمایه های حزب الله حمله می کند و اجازه تحرک به این گروه را نمی دهد و جنگجویان و حتی فرماندهان عالی رتبه آن مانند طباطبایی را به شهادت می رساند و کاری از دست حزب الله و جمهوری اسلامی ساخته نیست. از طرف دیگر، هنوز سایه حمله مجدد این رژیم بر سر ایران سنگینی می کند. سایر اعضای محور مقاومت مانند سازمان های عراقی و یمنی نیز در معرض تهدید و حمله اسراییل قرار دارند.

برهانی ادامه داد: مواضع و منافع ترکیه در کشورهای منطقه، مانند سوریه، غزه و لیبی نیز تحت فشار و هدف حمله مستقیم یا غیرمستقیم اسراییل است. اسراییل از نیروهای ضدترک مانند کردها و دروزی ها در سوریه و عراق حمایت می کند و مانع فعالیت و تأثیرگذاری امنیتی ترکیه در منطقه و خصوصا سوریه می شود. اسراییل به کشورهای عربی منطقه مانند قطر نیز حمله کرده و برای کشورهای معتدل تر عربی مانند عربستان، مصر و اردن نیز خط و نشان می کشد.

وی با بیان اینکه این وضعیت هیچگاه در خاورمیانه سابقه نداشته است، تصریح کرد: هیچ گاه اسراییل از نظر نظامی و امنیتی در چنین وضعیت مسلطی نبوده است. امروز این رژیم خود را قدرت برتر و مسلط منطقه می داند و با کشورهای خاورمیانه از موضع قدرتی برتر و سلطه جو برخورد می کند و متأسفانه هیچ یک از قدرت های منطقه قادر نیستند جلوی این گردن کشی و قلدری را بگیرند.

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه در تشریح چرایی ضعف کشورهای منطقه در برابر اسراییل، بیان کرد: ظرفیت های بالقوه منطقه قابل مقایسه با اسراییل نیست و نگاهی به نقشه سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی منطقه این حقیقت را روشن می کند. متأسفانه قدرت های خاورمیانه نه تنها برای دفع خطر اسراییل با یکدیگر همکاری موثری ندارند، بلکه تلاش های ضداسراییلی یکدیگر را خنثی می کنند. در طول چند دهه گذشته قدرت های منطقه به نیروهای متضادی تبدیل شده اند که دشمنی با دیگری را در صدر اولویت های شان و حتی کانون هویت خود قرار داده اند.

برهانی با بیان این ادعا که ایده صدور انقلاب در ایران و سپس تاسیس یک قدرت شیعی در خاورمیانه ی سنی مذهب، ایران را وارد جنگ با کشورهای عربی و به ویژه پادشاهی های عربی و همچنین کشورهای سنی منطقه مانند ترکیه و مصر کرد، گفت: ترکیه نیز اشتباه مشابهی در مورد صدور ایدئولوژی اسلامی خود کرد و با کشورهای عربی متعددی مانند سوریه، مصر و عربستان درگیر شد. کشورهای عربی نیز در زمان جمال عبدالناصر مرتکب اشتباه مشابهی شده بودند. ناصر با ایدئولوژی ناسیونالیستی، جمهوری خواهی و چپ گرایی به کشورهای متعددی در منطقه حمله ور شد و با این اشتباه زمینه تفرقه و تشتت در دنیای عرب و نهایتا پیروزی اسراییل در جنگ 1967 را فراهم کرد.

وی با اشاره به اینکه برخی معتقدند این ضعف و تشتت در منطقه نتیجه خیانت در داخل منطقه و همکاری قدرت های عربی یا ترکی با اسراییل است، اظهار کرد: این ایده خطرناک و مشکوک، یعنی اتهام خیانت یا اتهام صهیونیست بودن قدرت های منطقه، احتمالا بزرگترین مانع وحدت خاورمیانه در برابر اسراییل و بزرگترین عامل تفرقه و تشتت در منطقه است. اولا تاریخ درگیری با اسراییل در منطقه این ایده را ابطال می کند؛ تمامی کشورهای منطقه از جمله مصر، اردن، عربستان و عراق (بعث) در نبرد با اسراییل حضور داشته اند و در این نبرد هزینه های سنگینی داده اند.

عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران اضافه کرد: ثانیا، بی اعتمادی به کشورهای منطقه از جمله اعراب و ترکیه و تردید در عزم و اراده آن ها برای ایستادگی در برابر صهیونیسم، مبتنی بر واقعیت نیست، بلکه اساسا ایده ای عرب ستیزانه و ترک ستیزانه است. چرا کشورهای عربی یا ترکیه باید طرفدار صهیونیسم باشند؟ ممکن است مواضع آنها در برابر اسراییل به اندازه کافی محکم نباشد یا در مسیر مقاومت در برابر اسراییل دچار خطای محاسباتی شوند، اما صهیونیستی یا خائن دانستن آنها ایده ای بیمار است که مانع اتحاد منطقه در برابر اسراییل می شود.

برهانی ابراز عقیده کرد: متأسفانه تمامی ایدئولوژی های خودشیفته در منطقه مانند ایدئولوژی ناسیونالیسم عربی ناصر، از این ایده، یعنی خائن دانستن دیگران و همدستی آنها با صهیونیسم، برای پیشبرد افکار و ایده های خود علیه دیگران استفاده کرده و می کنند. مصر ناصر، عربستان فیصل را همدست اسراییل و خائن به آرمان اعراب می دانست، اما همین عربستان با تحریم نفتی غرب و حمایت از کشورهای عربی خط مقدم جنگ 1973، بزرگترین خدمت را به آرمان اعراب در مبارزه با اسراییل کرد.

وی با بیان اینکه لذا مشکل اصلی خاورمیانه، رواج ایدئولوژی ها و افکاری است که قدرت های منطقه شامل اعراب، ترک ها و ایرانیان را نسبت به یکدیگر بی اعتماد و مشکوک می کند، افزود: هر سه این قدرت ها، مخالف توسعه طلبی و سلطه طلبی صهیونیسم در منطقه هستند و از این حیث تفاوتی میان ایران با عربستان و ترکیه نیست. ایدئولوژی های ناسیونالیستی افراطی و اسلام گرایی افراطی و مذهب گرایانه با تحریف واقعیت و تاریخ سازی و واژگونه نشان دادن واقعیات منطقه، به سمپاشی های بیشتر منجر می شود.

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه با بیان اینکه نتیجه این سمپاشی، ایجاد نفرت و دشمنی میان ملت های منطقه است، گفت: همچنین این وضعیت منجر به از بین رفتن زمینه های همکاری و هماهنگی قدرت های منطقه در برابر اسراییل خواهد شد و بسیار بعید است که اسراییل، با آن زیرکی، دوراندیشی، خباثت و کارآمدی، نقشی در این سمپاشی ها و نفرت پراکنی ها نداشته باشد. اتفاقا این ایدئولوژی ها همواره مواضع تند ضداسراییلی دارند، اما در عمل این افکار بزرگترین خدمت را به اسراییل می کند؛ هرچند ممکن است خود نسبت به این نتیجه جاهل باشند. اسراییل ستیزی ناصر و صدام که دیگران را در منطقه خائن و سرسپرده آمریکا و اسراییل می دانستند، همین خصوصیت را داشت. ناصر دشمن اسراییل بود، اما این دشمنی غیرمسئولانه و افراطی نهایتا به نفع اسراییل تمام شد.

برهانی با اشاره به نقش جمهوری اسلامی برای تقویت موضع منطقه در برابر اسراییل، بیان کرد: جمهوری اسلامی اراده ای واقعی برای مبارزه با توسعه طلبی صهیونیسم در منطقه داشته است، اما به نوعی دچار همان مشکلی شده است که حرکت ضداسراییلی ناصر به آن مبتلا شد و لذا در عمل دشمنی با اسراییل به خصومت با کشورهای منطقه تبدیل شده است. ایران بسیاری از کشورهای منطقه را صهیونیستی تلقی می کند و اصطلاحاتی مانند محور عربی-عبری نیز بر همین اساس طراحی و بازنمایی شد و ترکیه یک قدرت صهیونیستی تلقی گردید.

وی ادامه داد: البته در سالهای اخیر گام های مثبتی برای نزدیکی به کشورهای عربی و ترک برداشته شد، اما کافی نبود. ما به یک پارادیم شیفت کامل در این زمینه نیاز داریم. باید جهان بینی نظام اصلاح شود. کشورهای منطقه دوست اسراییل نیستند؛ اتفاقا این ها بزرگ ترین و مهم ترین سرمایه های ضدصهیونیستی در جهان اند، نه روسیه و چین. کشورهای چپ گرا شعارهای زیادی علیه اسراییل می دهند، اما هدف آنها نهایتا امتیازگیری و رقابت با امپریالیسم آمریکاست و نه مبارزه با صهیونیسم اسراییل. جهان بینی و منطقه بینی ما دچار اشکال است. ما تنها و تنها زمانی می توانیم جلوی سلطه جویی اسراییل در منطقه را بگیریم که به کشورهای اسلامی اعتماد کنیم و مواضع ضداسراییلی آنها را به رسمیت بشناسیم. ممکن است آنها در مورد مبارزه موثر و مسئولانه با صهیونیسم نظرات متفاوتی داشته باشند و راه متفاوتی را ترجیح دهند، اما این نباید به عنوان دوستی با اسراییل بازنمایی شود.

عضو هیأت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران تأکید کرد: اگر میان قدرت های عربی، ترکی و فارسی منطقه یک دوستی واقعی برای مبارزه با تجاوزات اسراییل به منطقه شکل گیرد، می توان به آینده خاورمیانه و خلاصی و آزادی آن از چنگل صهیونیسم امیدوار بود. دشمنی با ترک ها و اعراب به اسم مبارزه با اسراییل در حقیقت تضعیف منطقه در برابر رژیم صهیونیستی و زمینه سازی برای برتری آن در منطقه است. اگر منطقه قوی و همبسته باشد، اسراییل نه جرات حمله به قطر را دارد و نه جرأت حمله به ایران و نه حمله به ترکیه در سوریه. اما یک منطقه ضعیف که محصول دشمنی قدرت های منطقه با یکدیگر است، دست اسراییل را برای ترکتازی در منطقه باز می کند و امنیتی برای هیچ کشوری از جمله ایران، ترکیه و اعراب باقی نمی گذارد.