فرارو- حفظ سلامت مغز در میانسالی تنها به ژنتیک یا تغذیه محدود نمی شود؛ تحقیقات جدید نشان می دهد تقویت عضلات و کاهش چربی شکمی می تواند از مهم ترین عوامل موثر بر جوانی و کارکرد بهتر مغز باشد.

به نقل از واشینگتن پست، پژوهشی جدید با شرکت 1200 مرد و زن سالم در میانسالی نشان داد کسانی که توده ی عضلانی بیشتری دارند، به طور متوسط مغزی جوان تر نسبت به افراد با عضلات کمتر دارند. این یافته ها که در نشست سالانه انجمن رادیولوژی آمریکای شمالی در شیکاگو ارائه شد، به مجموعه شواهد در حال رشد مبنی بر اهمیت حفظ و افزایش توده ی عضلانی در طول زندگی برای سلامت مغز می افزاید.

مطالعه همچنین نشان داد افرادی که چربی عمیق شکمی بالایی دارند، مغزی پیرتر دارند؛ موضوعی که پرسش هایی درباره ی اثرات منفی برخی انواع چربی بر مغز ایجاد می کند و اهمیت ترکیب تمرینات قدرتی با کاهش وزن را برای حفظ جوانی مغز مطرح می سازد.

ایده ی اثرگذاری ورزش بر مغز جدید نیست. مطالعات قبلی بر روی جوندگان نشان داده است پس از ورزش، مغز آن ها سرشار از ماده ای شیمیایی به نام فاکتور نوروتروفیک مشتق از مغز یا BDNF می شود. این ماده که گاهی معجزه ی رشد مغز نامیده می شود، ایجاد نورون های جدید را تحریک می کند. بنابراین جای تعجب ندارد که پس از ورزش، مغز موش ها معمولاً دو تا سه برابر سلول های مغزی جدید تولید می کند و در آزمون های هوش جوندگان عملکرد بهتری دارند.

در انسان ها نیز ورزش باعث افزایش قابل توجه BDNF در خون می شود. مطالعات دیگر نشان داده اند حتی 25 دقیقه ورزش سبک در هفته مانند پیاده روی، دوچرخه سواری یا شنا با حجم بیشتر مغز در سالمندان مرتبط است و روزانه 3000 قدم می تواند کاهش شناختی در افراد در معرض آلزایمر را کند کند.

با این حال، بیشتر این تحقیقات به ورزش های هوازی و اثرات استقامت بر مغز پرداخته اند و نقش توده ی عضلانی کمتر بررسی شده است. همچنین پرسش های زیادی درباره ی تأثیر چربی بدن به ویژه چربی عمیق شکمی (Visceral Fat) بر سلامت مغز باقی مانده است؛ این نوع چربی می تواند التهاب بدن را افزایش دهد و احتمالاً مغز را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

در این مطالعه، پژوهشگران دانشگاه واشنگتن در سنت لوییس و چند موسسه دیگر، با استفاده از تصویربرداری تشدید مغناطیسی، نگاهی عمیق به بافت های بدن و مغز افراد انداختند.

آن ها از اسکن های موجود کل بدن 1164 مرد و زن سالم در دهه های 40 تا اوایل 60 زندگی استفاده کردند. سیروس راجی، استاد رادیولوژی و نورولوژی دانشگاه واشنگتن و نویسنده ارشد مطالعه، توضیح داد: برای درک ریسک زوال عقل، باید روی میانسالی تمرکز کنیم او می گوید میانسالی زمانی است که معمولاً عوامل خطر اصلی زوال عقل شکل می گیرند یا از آن ها اجتناب می کنیم، بنابراین دوره ای حیاتی برای بررسی است.

پژوهشگران با کمک هوش مصنوعی، توده ی عضلانی و چربی بدن افراد را اندازه گیری کردند. چربی ها به دو دسته تقسیم شدند: چربی احشایی (در عمق شکم) و چربی زیرجلدی (زیر پوست).

برای تعیین سن ظاهری مغز افراد، الگوریتم هایی بر اساس اسکن های ده ها هزار مغز دیگر به کار گرفته شد. این الگوریتم ها نشان می دهند مغز فرد مطابق با سن واقعی است یا شبیه مغز کسی جوان تر یا پیرتر به نظر می رسد. مغزهای پیرتر با ریسک بالاتر کاهش شناختی زودهنگام مواجه اند.

پژوهشگران دریافتند توده ی عضلانی و چربی احشایی هر دو به شدت با سن ظاهری مغز مرتبط هستند، اما به شکل معکوس: هرچه عضلات بیشتر باشد، مغز جوان تر به نظر می رسد و هرچه چربی احشایی بیشتر باشد، مغز پیرتر است. افرادی که نسبت چربی احشایی به عضله بالایی دارند مغز پیرتری نسبت به دیگران دارند.

این مطالعه به طور مستقیم نشان نداد عضله و چربی چگونه بر مغز اثر می گذارند، اما هر دو بافت مجموعه ای از مواد بیوشیمیایی تولید می کنند که می تواند به مغز منتقل شده و فرآیندهای مختلف آن را فعال کند. مواد ترشح شده از عضلات معمولاً ایجاد و یکپارچه سازی سلول های مغزی و ارتباطات عصبی را تقویت می کنند، در حالی که مواد حاصل از چربی احشایی اثر معکوس دارند.

نتایج عملی مطالعه بر اهمیت ورزش های مقاومتی برای سالم ماندن مغز تأکید دارد. بیشتر ما از میانسالی به بعد عضلات خود را از دست می دهیم، اما تمرینات قدرتی می توانند این کاهش را کند یا حتی معکوس کنند.

کاهش چربی احشایی نیز برای مغز مفید است. هم ورزش هوازی و هم مقاومتی بر این چربی اثر دارند. داروهای کاهش وزن نیز می توانند چربی احشایی را کاهش دهند، اما بدون تمرینات قدرتی، ممکن است عضله از دست برود.

به بیان ساده، پیام این مطالعه قابل اجرا و عملی است: اگر می خواهید مغزی جوان تر و سالم تر داشته باشید، تمرینات قدرتی انجام دهید. ورزش و تقویت عضلات نه تنها برای بدن، بلکه برای مغز نیز حیاتی است و می تواند روند پیری شناختی را به تأخیر بیندازد.

این مطالعه بار دیگر اهمیت توجه به سلامت جسم و مغز را یادآوری می کند و نشان می دهد که ترکیب ورزش مقاومتی با کاهش چربی احشایی، کلید داشتن مغزی فعال و جوان در میانسالی و سال های بعد است.