فرارو- صد و هفت سال پیش در چنین روزی اولین شناسنامه ایرانی صادر شد. صدور شناسنامه در ایران، اقدام مهمی بود که کشور را به تجدد نزدیک تر می کرد. این مهم در سال های پایانی حکومت قاجار اجرایی شد.

به گزارش فرارو، صدور شناسنامه، یکی از مراحل مهم در فرآیند نوسازی اداری در ایران بود. بااین حال، این فرآیند نیز با فرازونشیب های زیادی همراه شد. فرایندی که از سال های پایانی حکومت قاجار آغاز، و در روزگار آغازین حکومت پهلوی به سرانجام رسید.

پیش از اینکه فرآیند صدور شناسنامه به امری معمول در جامعه ایران بدل شود، مردم نام و تاریخ تولد فرزندانشان را در گوشه ای از یک کتاب ثبت می کردند. بااین حال، رفته رفته لزوم وجود شناسنامه در ایران حس شد. حکومت قاجار که برای تسریع فرآیند دریافت مالیات، آمارگیری و سربازگیری، نیاز به ثبت احوال رسمی شهروندان ایرانی داشت، این مهم را در دستور کار خود قرار داد.

در سال 1295، نصرت الدوله فیروز، وزیر دادگستری وقت، پیشنهاد صدور شناسنامه را مطرح کرد. با پیگیری این پیشنهاد، درنهایت در تاریخ 30 آذر 1297، اداره سجل احوال ، زیر نظر وزارت کشور تشکیل شد؛ در آن روزگار، مردم ایران به شناسنامه سجل می گفتند.

3 روز پس از برپایی اداره سجل احوال، نخستین شناسنامه برای یک ایرانی صادر شد. خانمی به نام فاطمه ایرانی، اولین شهروند ایرانی بود که به شکل رسمی شناسنامه اش را دریافت کرد. در ادامه، روز سوم دی ماه، به عنوان روز ثبت احوال نام گذاری شد.

جعفر شهری در کتاب تهران قدیم، یادآور می شود که تا پیش از صدور رسمی شناسنامه، مردم یکدیگر را با نام پدر و یا حرفه ای که داشتند به یاد می آوردند. همین مسئله باعث شد تا در ادامه نیز بخش زیادی از نام های خانوادگی ، بنابر نام پدر یا شغل انتخاب شوند.

به هرحال، باوجوداینکه صدور شناسنامه در سال 1297 رسمی شد، مردم اشتیاق چندانی برای دریافت آن نداشتند. ازطرفی تعدادی از روحانیون به صدور شناسنامه برای مردم اعتراض کردند و از آن ها خواستند تا از دریافت شناسنامه خودداری کنند.

فرازونشیب ها در مورد شناسنامه همچنان ادامه داشت تا اینکه در خرداد 1304، داشتن شناسنامه برای عموم مردم ایران الزامی شد. درادامه، اداره ای تحت عنوان اداره احصاییه و سجل احوال تاسیس شد و خیلی زود همه مردم ایران شناسنامه دار شدند. در سال های حکومت محمدرضا پهلوی، نام اداره مذکور به سازمان ثبت احوال کشور تغییر داده شد.