مشاهدات میدانی نشان می دهد، بانک ها به ویژه بانک های دولتی، برای جذب سپرده های خرد، اقدام به افزایش نرخ سود سپرده گذاری (تا 26 درصد سالانه) و ارائه صندوق های سرمایه گذاری با بازدهی بالاتر (28 تا 30 درصد سالانه) کرده اند. با این حال، چون نرخ سود بانکی از بازدهی سایر بازارها پایین تر است، به نظر می رسد توجیه سپرده گذاری در سیستم بانکی، دلیلی فراتر از نرخ سود دارد.

به گزارش دنیای اقتصاد، اصلی ترین انگیزه سپرده گذاری، به ویژه در حساب های قرض الحسنه، امکان دریافت تسهیلات با نرخ پایین است. در شرایط تورمی و نااطمینانی بالا، افراد حاضرند با پذیرش سود حقیقی منفی و هزینه خواب پول، برای دریافت وام اقدام کنند تا آن را به دارایی امن تبدیل کنند.

علاوه بر این، تجربه نااطمینانی های اقتصادی باعث شده تا جمعیت بیشتری از مردم به سمت سود ثابت و ریسک پایین بانک ها، به جای سرمایه گذاری های پرریسک تر، متمایل باشند. بر این اساس به نظر می رسد عطش دریافت تسهیلات برای ورود به بازارهای با بازدهی بالا، را می توان محرک اصلی ادامه روند جذب سپرده سیستم بانکی معرفی کرد.

در حالی که بازدهی سپرده گذاری در بانک از ابتدای سال تا پایان آذر ماه کمتر از 15 درصد باقی مانده، بازدهی خرید طلا 67 درصد رقم خورده است. تفاوت بیش از 50درصدی بازدهی 9 ماهه این دو، گویای نقش انتظارات تورمی و نااطمینانی ها است.

بررسی ها نشان می دهد در حال حاضر بانک های کشور به خصوص بانک های دولتی و بزرگ برای جذب سپرده های خرد در تلاشند گزینه های پیش روی سپرده گذار را افزایش دهند. افزایش نرخ سود سپرده گذاری، گزینه سرمایه گذاری در صندوق و دریافت تسهیلات، سه گزینه ای است که در اختیار مراجعه کنندگان به سیستم بانکی قرار دارد.

در اقتصاد ایران، نرخ بهره حقیقی دهه هاست که در بازه منفی قرار دارد. با این حال در اقتصادهای با تورم بالا دریافت تسهیلات از توجیه اقتصادی بالایی برخوردار می شود و معمولا صف های طولانی برای دریافت تسهیلات شکل می گیرد.

نکته ای که موجب توجیه پذیری سپرده گذاری در بانک با نرخ سود حقیقی منفی می شود، آن است که همچون نرخ سود اسمی اعلامی، نرخ سود تسهیلات نیز به صورت دستوری پایین نگه داشته می شود. به گفته معاون بانک مرکزی بیش از 70 درصد سپرده گذاری های قرض الحسنه در شبکه بانکی با هدف دریافت تسهیلات انجام می شود.

مطالعات اقتصادی نشان می دهد در شرایط نااطمینانی و افزایش ریسک، اشخاص حقیقی و حقوقی به خرید دارایی های امن متمایل می شوند. بر این اساس شاید منطقی ترین تصمیم گیری در قبال مبالغ خرد آن است که به واسطه آن تسهیلات دریافت کرد و آن تسهیلات را به دارایی امن تبدیل کرد.