باردیگر سازمان هواشناسی هشدار آلودگی برای برخی کلانشهرها به علت پایداری جو صادر کرده است این در حالیست که به گفته صادق ضیاییان، رییس مرکز ملی پیش بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا میزان انتشار آلاینده ها باید مطابق با توان اقلیمی شهرها باشد. این نوع آلودگی زمانی تشدید می شود که پایداری جو، سکون هوا یا وارونگی دما شکل بگیرد و هوا توان جابه جایی عمودی و افقی نداشته باشد.

به گزارش ایسنا، صادق ضیاییان با تأکید بر مفهوم توان اقلیمی و تهویه طبیعی شهرها اظهارکرد: هر شهر بر اساس موقعیت جغرافیایی، توپوگرافی، وجود کوه، دشت و دریا و… ظرفیت مشخصی برای تهویه هوا دارد. این ظرفیت در تابستان ها افزایش و در زمستان ها کاهش پیدا می کند بنابراین میزان انتشار آلاینده ها در زمستان باید متناسب با توان تهویه تنظیم شود چراکه در غیر این صورت، شاخص های آلودگی هوا افزایش پیدا می کند.

وی در ادامه گفت: یکی از دلایل اصلی بروز آلودگی شدید هوا در کلان شهرها افزایش میزان انتشار آلاینده ها نسبت به ظرفیت طبیعی تهویه هواست که این مسئله باید در برنامه ریزی شهری و توسعه صنعتی مورد توجه قرار گیرد.

رییس مرکز ملی پیش بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا با اشاره به شرایط اقلیمی سال جاری اظهارکرد: پاییز امسال به جز روزهای پایانی، عمدتا با خشکسالی قابل توجهی همراه بود. بر همین اساس عبور سامانه های بارشی موثر از کشور محدود و این موضوع باعث افزایش تعداد روزهایی شد که هوا پایدار و ساکن بود. با این حال برای فصل زمستان انتظار می رود که بارش ها در محدوده نرمال و در برخی مناطق حتی بیش از نرمال باشد.

ضیاییان ادامه داد: بر همین اساس، پیش بینی می شود تعداد روزهای آلوده زمستان امسال نسبت به زمستان گذشته کمتر باشد.

وی خاطرنشان کرد: چالش آلودگی ناشی از سوخت های فسیلی به طور معمول تا حدود نیمه بهمن ماه ادامه دارد و پس از آن، با تغییر الگوهای جوی از شدت آلودگی ناشی از سوخت های فسیلی کاسته می شود.

رییس مرکز ملی پیش بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا با اشاره به صدور هشدار نارنجی برای برخی کلان شهرها و شهرهای صنعتی گفت: تا صبح چهارشنبه (3 دی ماه) شرایط پایداری جو حاکم خواهد بود و در صورت مدیریت نشدن منابع آلاینده، امروز (2 دی ماه) و صبح چهارشنبه شاخص کیفیت هوا افزایش خواهد یافت و کیفیت هوا کم می شود.

وی در خصوص میزان پیش بینی پذیری پایداری جو تأکید کرد: پایداری جو پدیده ای قابل پیش بینی است و بر اساس الگوهای جوی، وضعیت امواج تراز میانی و شرایط سطح زمین قابل رصد است. با این حال هرچه بازه زمانی پیش بینی طولانی تر شود، دقت آن کاهش پیدا می کند. بر همین اساس پیش بینی پایداری هوا معمولا چهار یا پنج روزه و در نهایت 10 یا 15 روزه است همچنین پیش بینی های آلودگی هوا معمولاً در بازه های کوتاه مدت معتبرتر محسوب می شوند که شرایط پیش بینی آن در دنیا نیز به همین صورت است.

ضیاییان در پاسخ به این پرسش که آیا توان تهویه شهرها قابل اندازه گیری است یا صرفاً تجربی ارزیابی می شود، توضیح داد: توان تهویه شاخصی کاملاً قابل محاسبه است که بر اساس متوسط سرعت باد در لایه های مختلف جو از سطح زمین تا تراز 500 میلی بار و ارتفاع لایه مرزی جو محاسبه می شود. این لایه مرزی در زمستان ها کوچک تر و در تابستان ها بزرگ تر و به همین دلیل ظرفیت تهویه هوا در زمستان کاهش می یابد.

وی افزود: با استفاده از داده های اقلیمی حداقل 30 ساله، می توان ظرفیت تهویه هر شهر را به صورت میانگین محاسبه و بر اساس آن مشخص کرد چه میزان آلاینده قابلیت ورود به جو شهر را دارد، بدون آنکه شاخص آلودگی از حد مجاز عبور کند. این اطلاعات باید مبنای برنامه ریزی شهری، استقرار صنایع و الگوی توسعه در افق های 30 تا 50ساله قرار گیرد. در واقع این کار اقدامی تحقیقاتی برای برنامه ریزی های شهریست.

ضیاییان ادامه داد: توان تهویه هوا شاخصی نیست که هر روز محاسبه شود اما هواشناسی این شاخص ها را به صورت روزانه برای پایداری جوی محاسبه می کند همچنین در قالب مطالعات بلندمدت در اختیار نهادهای تصمیم گیر قرار می دهد. بر این اساس انتظار می رود سازمان های متولی برنامه ریزی شهری و توسعه، از این داده ها در سیاست گذاری های کلان استفاده کنند اما در حال حاضر اطلاعی ندارم که برنامه ریزی مدیریت شهری تهران چه زمانی انجام شده یا آن زمان چگونه محاسبه شده است؟

وی درباره سازوکارهای بروز آلودگی هوا گفت: در ایران به طور کلی با دو نوع اصلی آلودگی هوا مواجه هستیم. یکی از انواع آن آلودگی ناشی از سوخت های فسیلی و دیگری آلودگی ناشی از گرد و خاک است که ساز و کار دینامیک جو برای شکل گیری هر یک متفاوت و حتی گاهی متضاد است.

رییس مرکز ملی پیش بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا با اشاره به آلودگی های ناشی از گرد و خاک اظهار کرد: این نوع آلودگی عمدتاً در شرایط ناپایداری های جوی، وزش بادهای شدید و فعال شدن کانون های گرد و خاک رخ می دهد. در چنین وضعیتی، صعود هوا و انتقال ذرات معلق به مناطق مسکونی اتفاق می افتد و بیشتر در اواخر بهار و فصل تابستان و اغلب در خشکسالی های پیاپی رخ می دهد و خاک در کانون ها خشک و مستعد خیزش می شود.

ضیاییان در پایان گفت: در مقابل، آلودگی ناشی از سوخت های فسیلی کاملا وابسته به دو جنبه اساسی یعنی عوامل دینامیک جو و میزان انتشار آلاینده هاست. میزان انتشار آلاینده ها باید مطابق با توان اقلیمی شهرها باشد. این نوع آلودگی زمانی تشدید می شود که پایداری جو، سکون هوا یا وارونگی دما شکل بگیرد و هوا توان جابه جایی عمودی و افقی نداشته باشد. این شرایط عمدتا اواخر پاییز و فصل زمستان در کلان شهرها و شهرهای صنعتی کشور اتفاق می افتد.