حامد نقی لو در شرق نوشت: چین پای ادعاهای امارات را امضا کرد تا پرونده جزایر سه گانه از سطح ادعاهای تکراری در منطقه به سطح مناقشه جهانی ارتقا یابد.

معنای این امضا روشن است؛ حتی قدرت های بزرگ حاضرند حاکمیت ایران را در معامله های ژئوپلیتیک خرج کنند. پاسخ ایران نیز باید به همان اندازه روشن باشد؛ هر امضا و هر همراهی باید به هزینه ای محسوس و بازدارنده بدل شود تا هیچ بازیگری نتواند تمامیت سرزمینی ایران را به کالای قابل معامله تبدیل کند.

امارات متحده عربی سال هاست با طرح ادعاهای بی اساس تلاش می کند تاریخ را وارونه کند و با اتکا بر بیانیه های شورای همکاری خلیج فارس، این ادعاها را به زبان مشترک منطقه ای بدل کند. بعضی از کشورهای حاشیه خلیج فارس که خود بخش هایی از ایران بوده اند و در سال های نه چندان دور جدا شده اند، امروز با امضای چنین بیانیه هایی ضعف تاریخی خود را پشت ادعاهای سیاسی پنهان می کنند.

ایران باید یادآوری کند که این کشورها نه تنها حق تاریخی در این جزایر ندارند، بلکه خود محصول جدایی از ایران هستند و نمی توانند با امضای بیانیه های سیاسی تاریخ را بازنویسی کنند.

قدرت های بزرگ نیز در این مسیر بی تقصیر نیستند. چین در بیانیه های مشترک با امارات از تلاش صلح آمیز ابوظبی سخن گفته و روسیه نیز یک بار پای بیانیه ای را امضا کرد که به همین ادعا میدان داد. این همراهی ها، هرچند به بهانه حفظ مناسبات اقتصادی صورت گرفته، در بلندمدت اعتبار دیپلماتیک آنان را با چالش مواجه می کند.

پاسخ ایران باید روشن باشد؛ اگر چین چنین موضعی می گیرد، ایران هم می تواند در قبال تایوان موضع مشابهی داشته باشد. اگر روسیه چنین کاری می کند، ایران هم می تواند در موضوع جزایر کوریل میان روسیه و ژاپن همان موضع را بگیرد. این همان منطق بازدارندگی است؛ امضا کردی، بهایش را بده.

در حقوق بین الملل، حاکمیت با اعمال مؤثر و مستمر تثبیت می شود، نه با نقشه ها یا ادعاهای تاریخی. بنابراین مؤثرترین پاسخ ایران به هرگونه ادعا، افزایش کمی و کیفی حضور حاکمیتی در این جزایر است. این حضور باید چندبعدی و برنامه ریزی شده باشد؛ توسعه زیرساختی و رفاهی برای ساکنان، بازدیدهای منظم مقامات بلندپایه کشوری و لشکری و دیپلماسی عمومی فعال برای معرفی این دستاوردها به مخاطب جهانی.

هر یک از این اقدامات سندی زنده و انکارنشدنی در دفاع از حقوق حاکمیتی ایران است و نشان می دهد که مالکیت ایران بر جزایر نه یک ادعا، بلکه واقعیتی جاری و تثبیت شده است. استمرار چنین اقداماتی علاوه بر تقویت مشروعیت بین المللی ایران، پیام روشنی به طرف های مدعی می دهد که تمامیت سرزمینی ایران خط قرمزی است که در عمل پاسداری می شود.

در عرصه اقتصادی نیز می توان از منطق وابستگی متقابل به عنوان ابزاری برای بازدارندگی استفاده کرد. پیام ایران باید شفاف باشد؛ به این معنا که همکاری های اقتصادی سودمند و پایدار ارزشمند هستند، اما نمی توانند بر بستری از بی توجهی به خطوط قرمز حاکمیتی ایران استوار شوند. ادعاهای بی پایه در مورد جزایر ایرانی، ریسک سیاسی و امنیتی مستقیمی برای پروژه های مشترک و جریان سرمایه گذاری ایجاد می کند.

هزینه ها باید به طور روشن طبقه بندی شوند تا پیام ایران شفاف تر باشد. در سطح سیاسی هم ایران می تواند در پرونده های حساس کشورها موضع متقابل اتخاذ کند و نشان دهد که نقض تمامیت سرزمینی ایران بی پاسخ نمی ماند. آیا چین در برابر اتخاذ چنین مواضعی از سوی ایران در موارد محل مناقشه خود با تایوان، فیلیپین و… مانند ما سکوت خواهد کرد؟!

همچنین در عرصه اقتصادی، بازنگری در قراردادهای انرژی یا سرمایه گذاری های مشترک می تواند به عنوان ابزار فشار عمل کرده و طرف مقابل را متوجه ریسک های ناشی از ادعاهای بی پایه کند. در حوزه دیپلماتیک نیز کاهش سطح همکاری در نهادهای بین المللی یا تغییر لحن رسمی در مجامع جهانی، پیام روشنی خواهد بود که هرگونه همراهی با ادعاهای امارات، هزینه ای مستقیم بر روابط با ایران تحمیل می کند.

در سطح منطقه ای، راه خنثی سازی تلاش امارات برای عادی سازی ادعاهای خود از طریق شورای همکاری، ابتکار گفت وگوی مستقیم در موضوعات حیاتی مشترک است. امنیت انرژی، آزادی کشتیرانی، مقابله با تهدیدهای فرامرزی و مدیریت بحران های زیست محیطی حوزه هایی هستند که اولویت همه کشورهای ساحلی اند.

ایران می تواند ابتکار عمل نشان دهد که همکاری در این حوزه ها منافع ملموس و پایداری برای همه دارد، در حالی که ادامه ادعاهای بی ثمر تنها هزینه ها را افزایش و اعتماد را کاهش می دهد. هرچند مشکل اصلی در داخل است. واکنش ایران در همه این سال ها بیشتر منفعلانه بوده و به بیانیه های وزارت خارجه خلاصه شده است که کافی نیست. چه خوشمان بیاید و چه نیاید، تنها یک بار محمود احمدی نژاد با سفر به جزایر نشان داد که حاکمیت ایران فقط روی کاغذ نیست، روی زمین هم هست.

این تنها اقدام عملی بود. بعد از آن هیچ رییس جمهوری چنین کاری نکرد و همین خلأ باعث شد امارات جسورتر شود.

اگر ایران هر بار که ادعا مطرح می شود با اقدام عملی پاسخ دهد، دیگر هیچ کشوری جرئت امضاکردن چنین بیانیه هایی را نخواهد داشت. باید صریح باشیم، مادامی که واکنش ایران غالبا در سطح بیانیه باقی بماند، امارات و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس انگیزه دارند ادعا را در هر چرخه دیپلماتیک بازتولید کنند و از هر همراهی نمادین بیرونی، رنگی تازه به آن بزنند. اما اگر هر چرخه ادعا با یک چرخه اقدام مواجه شود، عقلانیت هزینه فایده به سرعت زبان ادعا را فرسوده می کند. سیاست خارجی موفق، مسابقه تولید متن نیست، بلکه مسابقه تولید نتیجه است. نتیجه در این پرونده کاهش میل تکرار ادعا و تثبیت ادراک عمومی بین المللی از مالکیت ایران است.

در نهایت باید تکلیف روشن شود جزایر سه گانه نه موضوع مذاکره اند و نه موضوع مصالحه؛ آن ها خط قرمز ایران هستند. هر ادعا، هر بیانیه، هر امضا باید با اقدام عملی پاسخ داده شود. فقط در این صورت است که دیگران خواهند فهمید تمامیت سرزمینی ایران نه قابل معامله است و نه قابل تردید. امضا کردی، بهایش را بده.