در جهانی که هر سال میلیون ها نفر جان خود را در تصادفات جاده ای از دست می دهند، رانندگی در حالت مستی یکی از عوامل اصلی این فاجعه است.

به گزارش جوان، سازمان بهداشت جهانی گزارش می دهد که مصرف الکل خطر تصادفات منجر به مرگ یا آسیب جدی را افزایش می دهد و این خطر حتی در سطوح پایین غلظت الکل در خون (BAC) بالای 04.0 گرم در دسی لیتر آغاز می شود.

آمار جهانی نشان می دهد سالانه میلیون ها مرگ جاده ای مربوط به رانندگی در حالت مستی اتفاق می افتد که با وجود تلاش های قانونی در سال های اخیر کاهش چشمگیری نداشته است. فقط در ایالات متحده در سال 2023، حدود 12 /5 هزار نفر در تصادفات مرتبط با الکل کشته شدند که هرچند این رقم نسبت به سال های قبل کاهش یافته، اما همچنان هشداردهنده است.

رانندگی در حالت مستی نه تنها یک جرم فردی است، بلکه یک مسئله اجتماعی و اقتصادی عظیم نیز به شمار می آید. هزینه های ناشی از تصادفات الکلی شامل درمان پزشکی از دست رفتن بهره وری و خسارات مالی، سالانه میلیاردها دلار به اقتصاد جهانی تحمیل می کند.

WHO تأکید می کند که اجرای مؤثر قوانین مانند تعیین حد مجاز BAC و اعمال مجازات های مناسب می تواند مرگ های جاده ای را تا 50درصد کاهش دهد. با این حال، تنها 53 کشور عضو سازمان ملل قوانین رانندگی در حالت مستی را براساس بهترین شیوه ها مانند حد BAC 05 /0 درصد یا کمتر اجرا می کنند.

در ادامه قوانین رانندگی در حالت مستی که اصطلاحاً DUI نامیده می شود را در تعدادی کشورها از قاره های مختلف بررسی می کنیم و به بررسی قوانین در قاره های اروپا، آسیا، آفریقا، امریکای شمالی، جنوبی و اقیانوسیه درخصوص رانندگی در حالت مستی می پردازیم.

قوانین رانندگی در حالت مستی در اروپا متمرکز بر پیشگیری و تست های گسترده است. اروپا یکی از قاره هایی است که با تمرکز بر پیشگیری از طریق تست های تصادفی و مجازات های مالی سنگین، قوانین سختگیرانه ای برای رانندگی در حالت مستی دارد. در سال 2025، بسیاری از کشورها حد BAC را به سطوح پایین کاهش داده اند تا با استانداردهای اتحادیه اروپا همخوانی داشته باشند.

برای مثال، در انگلیس حد مجاز BAC 08.0 درصد و در اسکاتلند 05.0 درصد است و مجازات برای اولین جرم شامل تا شش ماه زندان، جریمه نامحدود و حداقل 12ماه تعلیق گواهینامه است و اگر جرم تکرار شود، حداقل سه سال تعلیق اعمال می شود. پلیس انگلیس می تواند بدون دلیل خاص تست تنفسی انجام دهد که این امر نرخ تصادفات الکلی را کاهش داده است.

آمار نشان می دهد که در انگلیس حدود 25 درصد مرگ های جاده ای به الکل مربوط می شود، اما کمپین های آموزشی کمک کرده تا این رقم از سال 2020 کاهش یابد.

در آلمان، حد BAC 05.0 درصد است و مجازات ها براساس درآمد محاسبه می شوند که حداقل 500یورو جریمه و یک ماه تعلیق برای اولین جرم را در پی خواهد داشت. در بالای 11 /0 درصد، ارزیابی روانشناختی برای بازگشت گواهینامه الزامی است. این سیستم که از سال 2010 تقویت شده، منجر به کاهش 15درصدی تصادفات الکلی شده است.

فرانسه با حد 05.0 درصد غلظت الکل در خون و 02 /0 درصد برای تازه کارها مجازات هایی مانند 135 یورو جریمه و تا سه سال تعلیق برای رانندگی در حالت مستی دارد؛ رانندگی با الکل بالای 08.0 درصد نیز تا 4 هزار و 500 یورو جریمه و دو سال زندان در پی دارد.

سوئد با حد پایین 02.0 درصد، سالانه بیش از 2/5 میلیون تست تصادفی انجام می دهد که این امر نرخ مرگ های الکلی را به کمتر از 20 درصد کل تصادفات رسانده است.

حتی ایتالیا و روسیه نیز سختگیر هستند، ایتالیا حد 05.0 درصد را اعمال می کند و همچنین مجازات تعلیق یا ابطال گواهینامه را برای تکرار این جرم مدنظر دارد. در روسیه حد مجاز غلظت الکل در خون کمتر از 0356.0 درصد است و برای بیشتر از آن جریمه و زندان اعمال می کند.

در سال 2025، کشورهای اسکاندیناوی مانند دانمارک با حد 05 /0 درصد و فنلاند با حد 05.0 درصد بر دستگاه های قفل الکل برای مجرمان تکراری تمرکز کرده اند که این ابزارها رانندگی بدون تست منفی الکل را غیرممکن می کنند.

با این حال، چالش هایی مانند اجرای ضعیف در کشورهای شرقی اروپا وجود دارد، جایی که آمار مرگ های جاده ای بالاتر است. کلاً در اروپا میانگین حد BAC 05.0 درصد است، اما با این حال نیاز به هماهنگی بیشتر در این اتحادیه احساس می شود.

قوانین مجازات رانندگی در آسیا تنوع گسترده ای دارد. ژاپن با حد معادل 03.0 درصد، مجازات های سنگینی مانند جریمه و زندان را مدنظر دارد. پلیس ژاپن می تواند رانندگان مست را حتی بدون تست تشخیص دهد که این امر نرخ تصادفات را پایین نگه داشته است.

چین با حد 02.0 درصد، برای اولین جرم هزار تا 2 هزار یوآن جریمه و شش ماه تعلیق اعمال می کند؛ بالای 08.0 درصد نیز تا سه سال زندان و ابطال دائمی گواهینامه در تصادفات آسیب زا می تواند در پی داشته باشد. با رشد اقتصادی، چین در سال 2025 کمپین های گسترده ای برای تست های جاده ای راه اندازی شد که منجر به کاهش 10 درصدی مرگ های الکلی شده است.

هند با حد 03.0 درصد، برای اولین جرم مجازات شش ماه زندان و 10 هزار روپیه جریمه و همچنین در صورت تکرار در سه سال، دو سال زندان و 15 هزار روپیه را مدنظر دارد، اما اجرای ضعیف در مناطق روستایی، موجب شده آمار مرگ های جاده ای بالا بماند و حدود 150 هزار مرگ سالانه در هند با 20 درصد ارتباط با الکل اتفاق بیفتد.

در عربستان سعودی به دلیل ممنوعیت مذهبی الکل، حد BAC صفر است و مجازات های شدیدی مانند شلاق و زندان اعمال می شود.

در کره جنوبی با حد 03 /0 درصد، مجازات های پلکانی تعیین شده که تا پنج سال زندان برای سطوح بالا را در پی دارد. در سال 2018، مجازات ها در کره سخت تر شد که نرخ تصادفات را کاهش داد. در جنوب شرقی آسیا، کشور تایلند حد 05.0 درصد را دارد و ویتنام حد صفر را اعمال می کند.

چالش اصلی در آسیا تفاوت فرهنگی است. در کشورهایی مانند هند و پاکستان، اجرای قوانین ضعیف است، در حالی که ژاپن و چین با فناوری های پیشرفته مانند دوربین های هوشمند پیشرفت کرده اند. آمار WHO نشان می دهد که در آسیا، الکل عامل 30 درصد مرگ های جاده ای است که نیاز به همکاری منطقه ای را برجسته می کند.

قوانین رانندگی در حالت مستی در آفریقا با چالش های اجرا و تنوع قانونی مواجه است. آفریقا با چالش های اقتصادی و زیرساختی، قوانین رانندگی در حالت مستی متنوعی دارد، اما اجرای آن ها اغلب ضعیف است. آفریقای جنوبی با حد 05/0 درصد، مجازات هایی مانند جریمه، زندان و تعلیق گواهینامه را دارد. این کشور سالانه بیش از 14 هزار مرگ جاده ای دارد که 40 درصد آن ها مرتبط با الکل است.

مصر با حد 05 /0 درصد، جریمه تا 5 هزار پوند و شش ماه زندان اعمال می کند. نیجریه نیز حد 05.0 درصد دارد، اما کمبود تجهیزات تست، اجرا را دشوار می کند. در کشورهای دیگر مانند اتیوپی (08.0 درصد) و کنیا (08.0 درصد)، مجازات ها شامل جریمه و تعلیق گواهینامه است، اما آمار مرگ های الکلی بالا ست.

WHO تخمین می زند که در آفریقا، الکل عامل 25 درصد تصادفات است، با این حال تغییرات جدید می تواند تأثیرگذار باشد. مثلاً در اردن، قوانین جدید رانندگی در حالت مستی موجب کاهش مرگ ها شده است.

چالش اصلی در آفریقا، اما کمبود منابع است و بسیاری کشورها مانند توگو هیچ حد قانونی ندارند. برای بهبود، نیاز به کمک های بین المللی مانند برنامه های WHO برای آموزش پلیس است.

در ایالات متحده با وجود تفاوت های ایالتی، اما تمرکز بر جوانان است، در این کشور حد غلظت الکل در خون 08.0 درصد و صفر برای زیر 21سال است که با مجازات های متفاوت ایالتی مانند جریمه، زندان و تعلیق گواهینامه همراه است.

آمار سال 2025، نشان می دهد که میزان مرگ های الکلی از 2020 تا 2021.2 /14 درصد افزایش یافته است. کانادا کشوری است که حد 04 /0 تا 08.0 درصد با جریمه تا 5 هزار دلاری و شش ماه زندان را برای رانندگی در حالت مستی اعمال می کند. هرچند در مکزیک حد 04.0 تا 10 /0 درصد نیز اعمال می شود، ولی در امریکای جنوبی، برزیل حد صفر با 12ماه تعلیق و جریمه دو برابری برای تکرار رانندگی در حالت مستی را اعمال می کند.

آرژانتین از سال 2023 حد صفر در جاده های ملی اعمال شده است. کلمبیا نیز حد صفر با مجازات های سنگین مانند 10سال تعلیق دارد. در مجموع آمار نشان می دهد که در امریکای لاتین الکل عامل 35 درصد مرگ هاست و همین مسئله موجب شده تا برخی از کشورها السالوادور حد صفر از سال 2025 را اعمال کنند که امیدوارکننده است.

قوانین مجازات رانندگان مست قاره اقیانوسیه هم اعمال می شود و استرالیا تست های تصادفی و حد صفر را برای جوانان در این کشور اعمال می کند در استرالیا حد 05.0 درصد دارد و حد صفر برای تازه کاران با تست های تصادفی بدون دلیل انجام می شود. در نیوزیلند نیز حد 05 /0 درصد دارد و حد صفر برای زیر 20 با جریمه 200 دلار و تا سه ماه زندان اعمال می شود. این رویکردها نرخ مرگ های الکلی را به کمتر از 15 درصد رسانده است.

در ایران براساس قوانین اسلامی، مصرف الکل ممنوع است و حد BAC یا میزان غلظت الکل در خون صفر است و مصرف الکل در کشور ما براساس قانون مجازات اسلامی شامل 80 ضربه شلاق برای سه بار اول و حتی اعدام برای تکرار در مرتبه چهارم است و در صورت رانندگی در حالت مستی و وقوع تصادف، مقصر به بیش از دو سوم حداکثر مجازات قانونی، یعنی به بیش از پنج سال حبس محکوم می شود.

با این حال به نظر می رسد قوانین راهنمایی و رانندگی عملاً به شکلی مجازات این جرم را در حالت غیرآسیب زا ساده انگاری کرده اند و به 2 میلیون تومان جریمه و کم کردن امتیاز از راننده محدود کرده اند. از سوی دیگر دستگاه های تست الکل نیز در سراسر کشور و مخصوصاً در مناطق روستایی و حاشیه شهرها در دسترس پلیس راهنمایی و رانندگی نیست و این امر عملاً اعمال قانون را دشوار کرده است.

چیزی که مشخص است اینکه متأسفانه رانندگی در حالت مستی در تمامی کشورهای دنیا تبدیل به یک واقعیت شده و کشورها در تلاش هستند تا با قوانین سختگیرانه همراه با آموزش های پیشگیرانه به نوعی مانع این نوع حوادث در جاده های خود شود.

حال در شرایطی که کشور ما سالانه با 17 هزار مرگ مرتبط با حوادث رانندگی مواجه است و بخشی از این اتفاقات نیز مربوط به رانندگی در حالت مستی است، اما در برابر دیگر کشورها مجازاتی مانند جریمه 2 میلیون تومانی یا حتی 80 ضربه شلاق بدون ضبط گواهینامه و تهدید زندان عملاً نوعی سهل انگاری در نگاه به این نوع جرم به نظر می رسد، به همین دلیل لازم است با سختگیری بیشتر حتی در قوانین راهنمایی و رانندگی و البته تبلیغات دینی و رسانه ای مانع از آن شویم تا این نوع جرایم افزایش پیدا کند و مرگ های جاده ای در اثر شرب الکل را کاهش دهیم.