فرارو- در دورانی که زندگی بسیاری از افراد از بیرون کامل به نظر می رسد، پژوهشگران و متخصصان روان توضیح می دهند چگونه انکار احساسات، پرهیز از دردهای درونی و گسست از خودِ واقعی می تواند مانع تجربه رضایت و آرامش شود.

به نقل از سایکولوژی تودی، احساسی پنهان اما رایج وجود دارد که بسیاری از افراد با آن دست وپنجه نرم می کنند؛ احساسی شبیه نارضایتی یا بی معنایی، حتی زمانی که زندگی ظاهراً در بهترین حالت قرار دارد. انسان ممکن است روابط خوب، برنامه ای پرمشغله و زندگی منظم داشته باشد، اما همچنان احساس کند چیزی در درونش کم است.

روان شناسان این وضعیت را نوعی گسست درونی توصیف می کنند؛ حالتی که فرد زندگی اش را مدیریت می کند بدون آنکه واقعاً در آن حضور داشته باشد. در چنین وضعیتی، زندگی از بیرون کامل به نظر می رسد، اما از درون فاقد حس امنیت، آرامش یا تعلق است؛ مانند خانه ای زیبا که کاملاً آراسته شده اما برای ساکن آن هرگز مثل خانه واقعی حس نمی شود.

در نگاه متخصصان، خانه بودن در خود یعنی فرد درونی ترین احساساتش را پذیرفته باشد و بتواند با صداقت، آرامش و اصالت در زندگی حضور داشته باشد. کسی که با خودِ واقعی خود در ارتباط است، حتی در سخت ترین لحظات نیز نوعی همخوانی و معنا را تجربه می کند. مثلاً تجربه سوگ با وجود سنگینی اش طبیعی و درست احساس می شود. یا ترس پیش از یک چالش بزرگ، هرچند آزاردهنده، اما کاملاً انسانی است. این احساس ها نشانه نقص یا ضعف نیستند، بلکه نشانه زنده بودن و ارتباط با خودِ درونی اند.

با این حال، بسیاری از افراد بخش قابل توجهی از عمر خود را صرف تلاش برای دورشدن از این احساس های واقعی می کنند.

احساسات دردناک تحمل کردنی نیستند و همین باعث می شود افراد به طور ناخودآگاه به سمت روش هایی بروند که آن ها را از مواجهه با این تجربه ها دور کند. این روش ها می تواند شامل فاصله گیری عاطفی، راضی کردن بیش ازحد دیگران، مشغول کردن افراطی ذهن و بدن یا درگیر شدن با محرک های بیرونی باشد.

در جهان امروز، امکانات و ابزارهای فرار از خود بسیار بیشتر از گذشته است؛ از گشت در بی پایان شبکه های اجتماعی و تماشای بی وقفه سریال ها گرفته تا خوردن بی هدف، نوشیدن، کار بیش از حد یا تکیه بر داروها. بسیاری از این رفتارها به قدری خودکار شده اند که فرد حتی متوجه نمی شود چه زمانی و چگونه از احساساتش فاصله گرفته است. اما پرهیز از درد، آن را از بین نمی برد. تنها باعث می شود فرد از خویشتن واقعی اش فاصله بگیرد؛ فاصله ای که به مرور موجب آسیب های عمیق تر می شود.

با گذشت زمان، این چرخه پرهیز می تواند منجر به اضطراب، افسردگی، تنهایی، مصرف مواد، یا حس کلی گسست عاطفی شود. اتفاقی که می افتد این است که فرد از بیرون ظاهری باثبات و موفق دارد، اما در درون احساس می کند چیزی درست سر جای خودش نیست. گویی در ذهنش اتاق هایی وجود دارد که هرگز وارد آن ها نمی شود؛ اتاق هایی که با نادیده گرفتن شان، حس خانه بودن در خود از بین می رود.

برخلاف تصور، راه حل این احساس کمبود درونی نه دست کم گرفتن احساس هاست و نه تلاش برای اصلاح سریع آنچه اشتباه به نظر می رسد. شروع این مسیر از خودآگاهی می گذرد؛ یعنی توانایی دیدن، شنیدن، فهمیدن و پذیرفتن آنچه واقعاً در درون فرد جاری است.

خودآگاهی یعنی مشاهده احساس ها و افکار بدون قضاوت یا انکار. هرچه فرد بیشتر از دنیای درونی خود آگاه شود، بهتر می تواند با خود همدلی کند؛ حتی زمانی که بخش هایی از او تمایل به فرار از درد دارند. درک این چرخه درونی، اولین گام به سوی شفقت به خود است؛ شفقتی که تأثیر درمانی قدرتمندی دارد.

شفقت نسبت به خود یعنی دیدن درد درونی و پاسخ دادن به آن با مهربانی، نه سرزنش. این همان صدایی است که می گوید: این لحظه سخت است و من سزاوار مهربانی هستم. زمانی که فرد به جای انتقاد، خود را حمایت می کند، زمینه برای رشد، بهبود و احساس امنیت درون فراهم می شود. این حمایت درونی به تدریج احساس خانه بودن در خود را تقویت می کند.

کارشناسان تأکید می کنند که علاوه بر خودآگاهی همراه با شفقت، افراد باید به خود زمان برای استراحت و بازیابی بدهند. زندگی امروزی با حواس پرتی های بی شمارش باعث می شود ذهن پیوسته تحت فشار باشد. توقف های کوتاه، فاصله گرفتن از محرک ها و ایجاد فضا برای تنفس ذهنی، بخشی ضروری از روند بازگشت به خویشتن است.

یک روش کاربردی برای تقویت خودآگاهی، توجه آرام و بدون قضاوت به پنج حوزه تجربه درونی است:

احساسات بدنی: آنچه در جسم تجربه می شود.

افکار: جریان ذهنی و الگوهای فکری.

هیجانات: احساس های عاطفی و واکنش های درونی.

رفتارها: آنچه فرد انجام می دهد و نحوه واکنش او.

معنابخشی ذهنی (Mentalizing): چگونگی درک خود و دیگران و تفسیر موقعیت های انسانی.

توجه ملایم به این پنج حوزه کمک می کند فرد آرام آرام دوباره با خود واقعی اش آشنا شود؛ آشنایی ای که موجب آرامش، انرژی روانی و ثبات عاطفی بیشتر می شود. این فرایند فقط رابطه فرد با خودش را بهبود نمی بخشد؛ بلکه روابط او با دیگران را نیز عمیق تر، اصیل تر و پایدارتر می کند.

زندگی مدرن به طور مداوم توجه انسان را به بیرون می کشاند؛ اعلان ها، خبرها، شبکه های اجتماعی و مسئولیت های روزمره باعث می شود افراد فرصت کمی برای توجه به دنیای درونی خود داشته باشند. از این رو بازگشت به خود یک اتفاق نیست، بلکه تمرینی مداوم است؛ تمرینی که به لحظاتی از سکوت، بازنگری و صداقت با خویشتن نیاز دارد.

چه این کار از طریق نوشتن، روان درمانی، مدیتیشن یا حتی چند دقیقه چک کردن احساسات و نیازهای درونی باشد، هدف یک چیز است: دوباره وصل شدن به حقیقت درونی. واقعیت این است که هیچ مقدار موفقیت، محبوبیت یا تأیید بیرونی نمی تواند جای احساس خانه بودن در خود را بگیرد. آرامش پایدار زمانی شکل می گیرد که انسان دوباره با خود واقعی اش دیدار کند و احساس امنیت و پذیرش را از درون تجربه نماید.