روزنامه هم میهن در سرمقاله خود آورده است: شب یلدا، در سنت ایرانی، فقط یک مناسبت تقویمی یا آیینی و سرگرمی نیست؛ یلدا نوعی قرار نانوشته میان اعضای جامعه است برای مکث، دیدن یکدیگر و به یادآوری اینکه هنوز رشته های گوناگونی ما را به هم هم بسته کرده و پیوند می دهد.

در جامعه ای که سیاست و اقتصاد اغلب کمکی به تعمیق تجربه های سازنده جمعی نمی کنند، همین مناسبت های طبیعی و ملی به تدریج نقش منابع پایدار همبستگی و امیدزا را پیدا می کنند؛ منابعی که اگرچه کوچک و گذرا هستند، ولی پایدارند و حذف شدنی نیستند.

در ایران امروز، اهمیت یلدا بیش از آنکه فقط یک مناسبت آیینی باشد، دارای مضمون و پیامی اجتماعی و حتی سیاسی است. نه از آن جهت که پیام سیاسی مستقیمی حمل می کند، بلکه چون نشان می دهد جامعه ایران همچنان توانایی تولید معنا، امید و گفت وگوی غیررسمی را دارد و آن را حفظ کرده و از دست نداده است.

سیاست رسمی ممکن است در بازسازی اعتماد ناکام بماند، اما جامعه در سطح خُرد، و بصورت مداوم و از طریق همین آیین ها، تلاش می کند پیوندهای خود را حفظ کند. این فاصله میان توان جامعه و کارآمدی سیاست ، یکی از کلیدی ترین مسائل امروز ایران است، و نشان می دهد که کّمِیت سیاست در ایران لَنگ می زند.

تجربه نشان داده که آیین ها می توانند بارهای روانی جامعه را سبک تر کنند، اما نقش سیاست را بر عهده نمی گیرند. در این نقطه است که مسئولیت سیاست گذار از مسئولیت جامعه متمایز می شود و قرار نیست بار مسئولیت خود را بر دوش سنت ها و جامعه بیاندازد. این سنت ها جانشین سیاست گذاری مسئولانه نمی شوند. جامعه می تواند صبر کند، اما نمی تواند جای تصمیم و صاحبان قدرت را بگیرد.

اگر قرار است مشکلی گشوده شود، این گشایش بیش از هر چیز به اراده، شفافیت و پذیرش مسئولیت از سوی صاحبان قدرت نیاز دارد. با این حال، یلدای امروز ایرانیان فقط روایت محدودیت های اقتصادی و سیاسی نیست. همین که مردم، حتی با سفره های ساده تر، همچنان دور هم می نشینند، شعر می خوانند و شادی می کنند، نشان می دهد سرمایه اجتماعی ایران هنوز زنده است فقط نیازمند حمایت سرمایه های سیاسی و اقتصادی است.

مناسبت های طبیعی و ملی، اگر به معنای واقعی و نه از روی اجبار، به رسمیت شناخته شوند و در تقابل با ارزش های دیگر معرفی نشوند، می توانند به نقاط اتکای سیاست عمومی و اجتماعی تبدیل شوند؛ نقاطی که از دل جامعه می آیند، نه این که از بالا تحمیل شوند. در این معنا، یلدا حامل نوعی امید مشروط است؛ امیدی نه بر پایه وعده، بلکه بر پایه امکان. امکان اصلاح، امکان ترمیم اعتماد و امکان گفت وگو.

اما این امید زمانی پایدار می شود که سیاست نیز سهم خود را بپذیرد. جامعه ای که از آن انتظار صبر می رود، حق دارد نشانه هایی از تغییر ببیند. آیین ها می توانند شب را قابل تحمل کنند، اما طلوع را نمی آفرینند. در نهایت، یلدا علاوه بر پیام، یک واقعیت اجتماعی است؛ واقعیتی که نشان می دهد جامعه ایران هنوز توان ایستادن، کنار هم نشستن و بازتولید حداقلی از معنا را دارد. این توان منبعی است که اگر نادیده گرفته شود یا با مؤلفه های دیگر تقویت نشود، فرسوده خواهد شد.

مناسبت های طبیعی و ملی نه ابزار تزیینی اند و نه صرفاً سنت هایی بی اثر. آن ها ظرفیت هایی اند که می توانند اعتماد را تقویت یا تضعیف کنند، بسته به آنکه سیاست با آن ها چگونه مواجه شود. جامعه ای که مدام به صبر فراخوانده می شود، حق دارد بداند این صبر به چه افقی منتهی می شود. یلدا یادآوری می کند که عبور از شب، نه با انکار تاریکی ممکن است و نه با امیدهای کلی و بی پشتوانه.

آنچه شب را قابل تحمل و فردا را ممکن می کند، ترکیبی است از توان جامعه و مسئولیت پذیری سیاست. اگر این دو در تقابل دائمی باقی بمانند، آیین ها هم به مرور کارکرد خود را از دست می دهند؛ اما اگر حداقلی از اعتماد و عقلانیت بازسازی شود، همین مکث های کوتاه می توانند به نقطه آغاز اصلاحات تدریجی بدل شوند.