ستاره شناسان انفجاری نادر در دل انفجاری دیگر را مشاهده کردند که به سوپرکیلونوا (superkilonova) یا ابرگران نواختر اشاره دارد.

به گزارش ایسنا، یک انفجار کیهانی عجیب ممکن است اولین ابرگران نواختر یا سوپرکیلونوا را نشان دهد که ترکیبی از یک ابرنواختر و برخورد یک ستاره نوترونی است.

به نقل از آی ای، جهان ممکن است یک عملیات تودرتوی کیهانی را که شامل یک انفجار درون یک انفجار دیگر است، به نمایش گذاشته باشد که به روش جدیدی برای تولید سنگین ترین عناصر اشاره دارد.

وقتی ستارگان بزرگ می میرند، به صورت ابرنواختر (supernova) منفجر می شوند و عناصری مانند کربن و آهن را در فضا پراکنده می کنند.

وقتی ستارگان نوترونی با هم برخورد می کنند، گران نواختر (kilonova) آزاد می کنند و عناصر سنگین تری مانند طلا و اورانیوم تولید می کنند. این رویدادهای نادر به ساخت سیارات، ستارگان و در نهایت خود حیات کمک می کنند.

گران نواختر یا ابرنواخترِ فرآیندِ R یا کیلونوا یک رویداد ستاره شناسی گذراست که در سامانه های دوتایی فشرده رخ می دهد و طی آن یک ستاره نوترونی با یک سیاه چاله یا یک ستاره نوترونی دیگر ممتزج می شود. در انفجار گران نواختر، پرتوهای کوتاه گاما و تابش های الکترومغناطیسی قوی که به سبب واپاشی هسته ای هسته های سنگینِ فرایند R تولید شده اند، مشاهده می شود که به طور همسان گرد پس از فرآیند برخورد ساطع می شوند.

ستاره شناسان تاکنون تنها یک گران نواختر را تأیید کرده بودند که GW170817 نام داشت و در سال 2017 از طریق امواج گرانشی و نور شناسایی شد.

آن رویداد تاریخی به معیاری برای شناسایی ادغام ستاره های نوترونی در سراسر کیهان تبدیل شد.

اکنون محققان می گویند که ممکن است یک نامزد دوم را شناسایی کرده باشند، اما این یکی بسیار آشفته تر و مرموزتر به نظر می رسد.

این رویداد که AT2025ulz نام دارد، ظاهراً مرز بین ابرنواختر و گران نواختر را محو می کند و احتمال کشف پدیده ای بی سابقه را افزایش می دهد.

مانسی کاسلیوال(Mansi Kasliwal) از دانشگاه کلتک(Caltech) می گوید: این فوران در ابتدا حدود سه روز درست مانند اولین گران نواختر در سال 2017 به نظر می رسید. همه به شدت در تلاش بودند تا آن را مشاهده و تجزیه و تحلیل کنند، اما سپس بیشتر شبیه به یک ابرنواختر شد.

کاسلیوال و تیمش معتقدند که AT2025ulz می تواند اولین نمونه از یک ابرگران نواختر باشد که در واقع به یک گران نواختر حاصل از یک ابرنواختر گفته می شود. این ایده مدت هاست که در تئوری وجود دارد، اما هرگز مشاهده نشده است.

زنجیره این رویدادها در تاریخ 18 اوت 2025 آغاز شد، زمانی که آشکارسازهای تلسکوپ LIGO در ایالات متحده و تلسکوپ Virgo در ایتالیا یک سیگنال موج گرانشی ضعیف را دریافت کردند. این هشدار حاکی از ادغامی بود که حداقل یک سوژه با جرم غیرمعمول کم را شامل می شد.

دیوید ریتز(David Reitze) از LIGO می گوید: اگرچه به اندازه برخی از هشدارهای ما مطمئن نبود، اما به سرعت توجه ما را به عنوان یک کاندیدای رویداد بالقوه بسیار جذاب جلب کرد. واضح بود که حداقل یکی از اجرام برخوردکننده، جرم کمتری نسبت به یک ستاره نوترونی معمولی دارد.

چند ساعت بعد، مرکز رصدهای گذرای زوییکی (Zwicky Transient Facility)، یک درخشش سرخ رنگ به سرعت در حال محو شدن را در فاصله 1.3 میلیارد سال نوری شناسایی کرد که بعداً آن را AT2025ulz نام نهاد.

مشاهدات بعدی نشان داد که نور مانند یک گران نواختر رفتار می کند؛ یک نور سرخ به سرعت در حال محو شدن، قبل از اینکه به طور غیرمنتظره ای روشن تر شود و به رنگ آبی تغییر کند و هیدروژن آزاد کند که همگی از نشانه های کلاسیک یک ابرنواختر هستند.

این تغییر باعث شد برخی از ستاره شناسان این رویداد را به عنوان یک انفجار ستاره ای معمولی و بی ارتباط با امواج گرانشی رد کنند.

کاسلیوال مخالف این ایده بود. این رویداد به طور کامل با ابرنواخترهای شناخته شده یا الگوی گران نواختر کلاسیک مطابقت نداشت.

نکته مهم این است که داده های موج گرانشی به یک ستاره نوترونی با جرم کمتر از جرم خورشید اشاره داشتند؛ چیزی که تاکنون هرگز به طور مستقیم مشاهده نشده است.

نظریه پردازان دو راه برای تشکیل چنین ستاره های نوترونی ممنوعه ای پیشنهاد کرده اند. اولی شکافت است که در آن یک ستاره چرخان به دو ستاره نوترونی کوچک تقسیم می شود و دومی تکه تکه شدن است که در آن مواد اطراف یک ستاره در حال فروپاشی به یک ستاره نوترونی مینیاتوری تبدیل می شوند.

برایان متزگر(Brian Metzger) از دانشگاه کلمبیا می گوید: اگر این ستاره های ممنوعه با انتشار امواج گرانشی، جفت و ادغام شوند، ممکن است چنین رویدادی به جای اینکه به عنوان یک گران نواختر ساده دیده شود، با یک ابرنواختر همراه باشد.

در این سناریو، یک ابرنواختر، دو ستاره نوترونی نوزاد را به دنیا می آورد که به سرعت ادغام می شوند و یک گران نواختر تولید می کنند که نور آن تا حدی توسط بقایای ابرنواختر در حال گسترش پنهان شده است.

این تیم هشدار می دهد که این شواهد قطعی نیست. اما بررسی های آینده، به خصوص راه اندازی رصدخانه های نسل بعدی ممکن است رویدادهای پنهان تری مانند AT2025ulz را آشکار کند.

در هر صورت چه تأیید شود و چه نشود، این سیگنال عجیب، همانطور که در The Astrophysical Journal Letters به ​​تفصیل شرح داده شده است، در حال حاضر نحوه جستجوی ستاره شناسان برای برخوردهای کیهانی را تغییر داده است.