مهدی مولایی در روزنامه جوان نوشت: در روزهای اخیر انتشار تصاویر حضور دختر و داماد رییس جمهور در مراکز تجاری قرقیزستان در حاشیه سفر کاری پزشکیان، موج تازه ای از انتقادات را در خصوص لزوم همراهی این افراد در سفرهای خارجی رییس جمهور در افکار عمومی و محافل رسانه ای برانگیخته است؛ موجی برخاسته از حساسیت اجتماعی نسبت به مرزهای قدرت، هزینه کردهای سیاسی و نسبت مسئولان با بیت المال. مسئله، صرفِ همراهی چند نفر در یک پرواز یا اقامت در یک هتل نیست؛ مسئله، معنا و نماد نهفته در این حضور است.

در نظام سیاسی و دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران، مفهومی به نام بانوی اول یا طبق آنچه پیش تر خانم ابتکار زحمت پیشنهادش را کشیدند، دختر اول! ، هرگز تعریف نهادی و کارکرد رسمی نیافته است. این فقدان تعریف، نه یک خلأ سیاسی که انتخابی آگاهانه بوده است؛ انتخابی ریشه دار در گفتمان انقلاب اسلامی که قدرت حول اشخاص و خانواده ها نمی چرخد؛ خانواده مسئولان را به حریم خصوصی می راند و نمایش های تشریفاتی را منع می کند.

بر این مبنا، هرگونه حضور خانوادگی در سفرهای رسمی، اگر فاقد مأموریت تعریف شده، کارویژه روشن و ضرورت دیپلماتیک باشد، از دایره عرف انقلابی خارج و مورد انتقاد مردم واقع می شود.

پرسش اصلی اینجاست که حضور دائمی دختر و داماد رییس جمهور در هیئت همراه، تاکنون چه ضرورتی را پاسخ داده است؟ چه مأموریت رسمی، چه نقش کارشناسی، چه دستاورد ملموسی را می توان به آنان منتسب کرد؟ سیاست خارجی میدان احساسات و حضورهای خانوادگی نیست؛ عرصه حساب وکتاب های دقیق، پیام های سنجیده و نمادهای کم هزینه است. هر صندلی در پرواز، هر اتاق در اقامتگاه، هر پروتکل تشریفاتی، هزینه ای مستقیم یا غیرمستقیم است بر دوش خزانه عمومی کشور.

در شرایطی که اقتصاد کشور به شدت زیر فشار معیشت، تورم و کاهش قدرت خرید مردم خم شده، حتی هزینه های به ظاهر کوچک نیز بار معنایی بزرگی دارند و خشم طبقات مردم را به دنبال خواهد داشت.

فرمایشات مکرر رهبر انقلاب درباره ضرورت پرهیز مسئولان از اسراف، به ویژه در سفرهای خارجی، توصیه ای تزیینی نیست؛ بلکه قاعده ای راهبردی برای حفظ سرمایه اجتماعی نظام اسلامی است.

سفرهای غیر لازم چه لزومی دارد؟ خیلی از سفرها اصلاً هیچ لازم نیست که انجام بگیرد. بعد، سفر با همراهانِ دو برابر یا سه برابرِ آنچه لازم است! چه لزومی دارد؟ اگر بنا است انسان به یک جایی سفر هم بکند، خب با یک تعداد معدودی [باشد]که مثلاً حضور اینها واجب و لازم است. یا مثلاً فرض کنید اقامت در هتل های گران قیمت در آن محلی که به آنجا سفر شده! اینها اسراف است؛ این اسراف ها را بایستی انجام نداد. بالاخره وقتی دخل کم است، خرج هم بایستی کم بشود

مدافعان چنین حضوری به عرف جهانی و سفرهای خانوادگی رهبران دنیا اشاره می کنند. این قیاس، وقتی معتبر است که مبنای سیاست ورزی مشترک باشد. جمهوری اسلامی نه سلطنت است که ملکه داشته باشد، نه جمهوری تشریفاتی غربی، که بانوی اول؛ سرمایه نظام اسلامی ساده زیستی مسئولان و فاصله گذاری آگاهانه با مناسبات اشرافی قدرت های جهان بوده است. هر گامی که این فاصله را کمرنگ کند، به تضعیف همان سرمایه ای می انجامد که مشروعیت نظام اسلامی را تأمین کرده است.

ارادت قلبی و پایبندی شخصی آقای پزشکیان به فرمایشات و سیره عملی امیرالمؤمنین علیه السلام بر کسی پوشیده نیست. یادآوری ماجرای به عاریه بردن گردنبندی از بیت المال مسلمین، توسط دختر امیرالمؤمنین خالی از لطف نیست. آنجا که حضرت مسئول مراقبت از بیت المال را به خاطر سهم دادن به دخترش احضار کرده فرمودند أتخون المسلمین یا ابن ابی رافع؟ آیا به مسلمانان خیانت می کنی؟ و درباره دختر خود فرمود اگر گردنبند بیت المال به طریقی جز عاریه به دست دخترم رسیده بود، دستش را قطع می کردم!

این انتقاد نه نقدی شخصی به خود آقای پزشکیان است و نه انتقادی جناحی به حزب و جناح سیاسی او. مسئله، فراتر از گروه بندی هاست. امروز پزشکیان است، فردا هر رییس جمهوری دیگر. اگر قاعده روشن نشود، استثنا به عرف بدل می شود و عرف، آرام آرام به حق مکتسبه.

در نهایت، آنچه از رییس جمهور انتظار می رود، نه توضیح های پسینی و توجیه های رسانه ای دفتر و روزنامه های حامی ایشان، که پیشگیری هوشمندانه از شکل گیری چنین حاشیه هایی است. دولت ها مستأجلند و باید از اندک فرصت زمامداری امور، برای حداکثر خدمت به مردم استفاده کرد و هر چیزی را که مانع و حاشیه ای برای این خدمتگزاری ایجاد می کند، اصلاح کرد!