در روزهای اخیر انجمن اسلامی دانشجویان گزارشاتی مبنی بر تماس بخش هایی از دانشگاه با والدین دانشجویان به منظور تهدید و تذکر درخصوص پوشش دانشجویان دریافت کرده است. چنین روندی که هیچ هدف و حاصلی جز سلب آسایش دانشجویان ندارد، تعدی آشکار به حریم شخصی و حقوق دانشجو محسوب می شود .

به گزارش شرق، این پیامی است که در کانال انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه شریف در اواسط هفته گذشته منتشر شد؛ پیامی که از موج جدید برخورد با دانشجویان به بهانه رعایت نکردن پوشش خبر می دهد.

دانشگاه شریف اخیرا بدون اخطار مستقیم به افراد، با خانواده دانشجویان تماس گرفته است؛ خانواده هایی که بیشترشان در شهرهایی دیگر زندگی می کنند و دختران شان را برای تحصیل به یکی از برترین دانشگاه های کشور فرستاده اند، اما حالا با تماس هایی مواجه شده اند که حاوی این پیام است: دختر شما در دانشگاه شریف عریان می گردد یا در حال بی عفتی است .

فارغ از غیرقانونی و توهین آمیز بودن این برخوردها، حراست دانشگاه شریف هم با استناد به پوشش دانشجویان فضاسازی کرده و در آستانه شروع فصل سخت و پراضطراب امتحانات، خانواده ها را در برابر فرزندان خود قرار داده است.

با اینکه سیمایی صراف، وزیر علوم، پنجم آذرماه در نشست هم اندیشی جمعی از نخبگان و فعالان فرهنگی -اجتماعی دانشجویی به مسئله پوشش در دانشگاه ها پرداخته و گفته بود پوشش را با تکلیف، دستور، الزام و قانون ترسیم کردیم و نتیجه اش را نیز حالا داریم می بینیم. ما باید تلاش کنیم با منطق، با صبر و با اقناع سازی این امر را به عنوان یک امر اجتماعی بنگریم و فرهنگ سازی کنیم ، اما آنچه در سطح دانشگاه شریف دیده می شود، اقدامات متفاوتی است.

کیارش خسروی ، دبیر انجمن اسلامی دانشگاه شریف است؛ انجمنی که از ابتدای مطرح شدن این موضوع آن را پیگیری کرده است. او به شرق می گوید که انتظار داشتند با تغییر ریاست دانشگاه دیگر شاهد این اتفاقات نباشند: پس از وقایع سال 1401 در دانشگاه شریف تماس با والدین، تجسس در صفحات مجازی شخصی دانشجویان، عکس گرفتن با موبایل از دانشجویان توسط کارمندان حراست و اتفاقاتی از این قبیل وجود داشت. با تغییر دولت و ریاست دانشگاه این موضوعات منتفی شد، اما حالا از آذرماه ما با گزارش هایی درباره شروع دوباره این اقدامات علیه دانشجویان مواجه ایم .

این فعال دانشجویی درباره دخالت های حراست هم توضیح می دهد: از اوایل آذرماه، کم وبیش شنیدیم که حراست با خانواده دانشجویان تماس گرفته و درباره پوشش دانشجویان با آن ها صحبت هایی کرده است. حتی موردی داشتیم که پدر و مادر دانشجوی دختر را پیدا نکرده بودند و با مادربزرگش تماس گرفتند. در این تماس ها تهدید کرده اند که به دخترتان بگویید پوشش خود را تغییر دهد وگرنه برایش گران تمام می شود یا اگر پوشش خود را مناسب آنچه ما می خواهیم نکند، اتفاقات بدی برایش می افتد .

این تماس ها قاعده و قانون مشخصی نیز ندارد: طبق آنچه قبلا وجود داشت، اول به دانشجویان چند پیامک ارسال می شود و بعد برخوردهای دیگر صورت می گیرد. در بین دانشجویانی که این روزها با خانواده هایشان تماس گرفته شده، افرادی هستند که حتی یک پیامک یا اخطار شفاهی از حراست پیش از تماس با خانواده دریافت نکرده اند. یا برای مثال کسی بوده که آخرین پیامک اخطار حجاب او مربوط به دو سال پیش بوده است .

استناد حراست دانشگاه شریف برای اخطارهای خود، براساس تجسس کارمندان در حریم خصوصی دانشجویان بوده است: موردی داشتیم که در روزهای گذشته به دفتر حراست مراجعه کرد و به او عکس هایی نشان دادند که نه توسط دوربین های مداربسته دانشگاه، بلکه با تلفن همراه گرفته شده است. این موضوع طبق شیوه نامه انضباطی جدید ممنوع است .

خسروی به بحران امکانات و مسائل صنفی هم اشاره می کند؛ بحرانی که انتظار می رود برای دانشگاه شریف اولویت بیشتری از پوشش معمولی دانشجویان داشته باشد: دانشگاه شریف خیلی درگیر مشکلات رفاهی و مالی است. برای مثال سامانه درس افزار که تمام تمرینات و جزوات و کارهای درسی دانشجویان در آن انجام می شود، مدام با اختلال مواجه می شود و تحصیل دانشجویان را تحت تأثیر قرار می دهد. برای دانشجویان سؤال است که اگر دانشگاه برای پیگیری پوشش دانشجویان نیرو، زمان و سرمایه دارد، چرا برای حل مشکلات اساسی رفاهی و مالی ندارد؟ .

از طرف دانشگاه به پدرم زنگ زدند و بدون اینکه بگویند از دانشگاه تماس گرفته اند، شماره پدربزرگم را گرفتند و به او تلفن کردند . سارا دانشجوی دانشگاه شریف است و این روزها خانواده اش با تماسی از تهران مواجه شده اند؛ تماسی دور از انتظار: پدربزرگم بیماری خاص دارد و خانواده من مدت هاست منتظر تماسی از تهران در ارتباط با پیداشدن دارویش هستند. وقتی به پدربزرگم زنگ زدند به او گفتند ما از دانشگاه شریف تماس می گیریم، به نوه تان بگویید حجابش را رعایت کند وگرنه برایش مشکلاتی پیش می آید .

در تماس، لحنی تهدیدآمیز وجود داشت: پدربزرگم می گوید با لحنی آرام تهدید و ارعاب کردند. فارغ از لحن، این تماس بسیار آسیب زننده بوده است. من یک بیماری ای دارم که تشنج می کنم، وقتی به پدربزرگم زنگ زدند، او فکر کرد که من دوباره تشنج کرده ام و اتفاق بدی برایم افتاده است، حالش بد شده بود و سه روز است در بیمارستان بستری است .

سارا تنها کسی نیست که با او تماس گرفته شده، او از تجربه دوستانش هم به شرق می گوید: به خانواده چند نفر گفته شده دختر شما لخت در دانشگاه می گردد. به یکی زنگ زده اند و گفته اند شما خانواده فرهنگی هستید اما این چه وضع پوشش دختر شماست؟ .

تماس با خانواده پیامدهای زیادی برای دانشجویان دارد، مخصوصا آن هایی که از شهر دیگری آمده اند: با توجه به وضعیت پوشش در جامعه، وقتی با خانواده تماس می گیرند، آن ها به جای اینکه با فرزندشان صحبت کنند، دچار هراس می شوند و فشار روانی زیادی به فرزندشان وارد می کنند. حالا هم در آستانه برگزاری امتحانات هستیم و فشار امتحانات در شریف به طور معمول بالاست، این موضوع نیز به اضطراب دانشجویان اضافه می کند .

او همراه با تعدادی از دانشجویان با رییس حراست دانشگاه شریف صحبت کرده اند، اما رییس حراست این روش ارعاب و تهدید را کمک به دانشجویان می داند: در حراست به ما گفتند این کاری است که چندین سال است انجام می دهیم و اتفاقا خلاقانه است، چون برخورد با دانشجو را به چند مرحله تقسیم می کند و از استرس او می کاهد. من وقتی به آن ها گفتم این کار چه آسیبی به دانشجویان و خانواده هایی می زند که بیماری دارند، به ما گفتند حتما از این به بعد به پرونده پزشکی هم توجه می کنیم .

سارا می گوید حراست به تشریح مراحلی پرداخته که برای برخورد با دانشجویان ایجاد کرده اند: به ما گفتند ما شش مرحله در نظر گرفته ایم: اول تماس با مادر، دوم تماس با پدر، سوم جلسه مشاوره با مسئولان حراست و دو مرحله دیگر دعوت به کمیته انضباطی . او ادامه می دهد: به ما گفتند چون نمی خواهیم به شما فشار بیاید در روزهای امتحانات تماس نمی گیریم و در روزهای غیرامتحانی برخوردها را ادامه می دهیم .

این اقدام دانشگاه شریف نقض گسترده اصول مندرج در شیوه نامه آیین نامه انضباطی دانشجویان مصوب شهریور 1403 است. در وهله اول دانشگاه شریف با تماس با خانواده، اصل محرمانگی را زیر پا گذاشته است؛ اصلی که در آن انتشار هرگونه اطلاعات مربوط به فرایند بررسی تخلف انضباطی در تمام مراحل تشکیل تا اجرای حکم قطعی دانشجو ممنوع است.

همین طور در اصل 15 شیوه نامه موسوم به اصل عدم تجسس اشاره شده است: ادله و شواهدی که با نقض حریم خصوصی دانشجویان با سایر طرق غیرقانونی تحصیل شوند (مانند تهیه مخفیانه هرگونه فیلم صوت و تصویر نظیر تجسس در وسایل و صفحات مجازی شخصی متعلق به دانشجو) نمی تواند به مثابه مستند مورد استفاده قرار بگیرد . اما دانشگاه شریف با اتکا بر تصاویری که مسئولان حراست از دانشجویان در محیط عمومی دانشگاه گرفته اند، اقدام به تشکیل پرونده و تماس با خانواده دانشجویان کرده است.

دانشگاه شریف به عنوان نهادی که موظف به اجرای شیوه نامه انضباطی بوده و زیرمجموعه وزارتخانه ای است که آن را تصویب کرده، از اصول قانونی تخطی کرده است. در سال 1403 مجلس شورای اسلامی قانونی تصویب کرد با عنوان قانون حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب . در ماده 11 و 12 این قانون، وظایفی بر عهده دانشگاه ها گذاشته شده ازجمله در نظر گرفتن امتیاز مثبت و منفی در پرونده تحصیلی و انضباطی دانشجویان مبتنی بر سنجش پوشش آن ها .

با توجه به این قانون می توان انتظار داشت برخورد با دانشجویان روی دیگری نیز بیابد؛ دانشجویانی که با استناد به گزارش ها و اقدامات غیرقانونی دانشگاه امتیاز منفی پوشش دریافت می کنند، بدون توجه به وضعیت تحصیلی و علمی خود، از امکانات و فرصت های آموزشی بی بهره می مانند. به عبارتی، این قانون ایجادکننده نوعی نابرابری نه بر مبنای علم که دانشگاه نهاد آن است، بلکه بر مبنای پوشش و نظرات سلیقه ای نیروهای حراست است.

این روزها خبرهایی از تصویب مصوبه ای جدید توسط وزارت علوم و نهادهای مربوطه درباره پوشش به گوش می رسد؛ زمزمه هایی که می گوید اتفاق افتاده در دانشگاه شریف نه یک استثنا بلکه آزمودن یک قانون جدید پیش از اجرای آن است. از سال 1401 تا به حال برخوردهای تند و سلیقه ای با دانشجویان منجر به مسائل مختلفی شده است؛ برای دانشجویان زیادی این فشارهای روانی تبعات فیزیکی داشت، بسیاری در تحصیل افت کردند و افرادی نیز با بحران های خانوادگی و شخصی مواجه شدند.

با تغییر دولت یکی از اولین انتظاراتی که وجود داشت، جمع شدن بساط برخورد تند و خشن با دانشجویان در مقوله پوشش بود. حتی اخیرا در روز دانشجو پزشکیان، رییس جمهور، در دانشگاه شهید بهشتی اعلام کرد: مسئله حجاب با دستور و الزام حل نمی شود، بلکه باید اقناع و گفت وگو صورت گیرد . با اینکه نزدیک به یک هفته از این اتفاقات دانشگاه شریف می گذرد، هیچ یک از مسئولان وزارت علوم یا حتی دولت توضیحی نداده اند.