فرارو- مطالعات نشان می دهد حتی افراد موفق نیز گاه با احساس حقارت و ناکافی بودن دست وپنجه نرم می کنند و روان شناسان بر اهمیت خوددلسوزی و پذیرش ارزش های درونی برای مقابله با این احساس تأکید دارند.

به نقل از سایکولوژی تودی، احساس به اندازه کافی خوب نبودن تجربه ای است که بسیاری از انسان ها، در مقطعی از زندگی خود، آن را از سر می گذرانند. این حس ممکن است گاهی زودگذر باشد و گاهی آن قدر عمیق شود که بر اعتمادبه نفس، تصمیم گیری ها و حتی مسیر زندگی فرد سایه بیندازد. نکته مهم اینجاست که چنین احساسی نه تنها نشانه ضعف نیست، بلکه پدیده ای بسیار رایج است؛ تا جایی که پژوهش ها نشان می دهد حتی افراد موفق، تحصیل کرده و شناخته شده نیز ممکن است با این تصور زندگی کنند که لیاقت جایگاهی را که در آن قرار دارند ندارند .

مطالعات روان شناسی بارها به این موضوع پرداخته اند که سندرم موسوم به فریبکاری یا imposter syndrome چگونه می تواند افراد را وادار کند موفقیت های خود را اتفاقی، حاصل شانس یا نتیجه لطف دیگران بدانند. در چنین حالتی، فرد با وجود شواهد عینی از توانمندی، در درون خود احساس کم ارزشی می کند. افزون بر این، بررسی های بین المللی نشان داده اند که احساس حقارت یا کافی نبودن، محدود به فرهنگ یا جامعه خاصی نیست و در میان انسان ها در سراسر جهان دیده می شود.

ریشه این احساس در بسیاری از موارد به دوران کودکی بازمی گردد. مقایسه شدن با خواهر و برادر، نادیده گرفته شدن از سوی والدین، شنیدن جملاتی تحقیرآمیز از معلمان یا اطرافیان و حتی نبود حمایت عاطفی کافی، همگی می توانند بذر این باور را در ذهن کودک بکارند که من به اندازه کافی خوب نیستم . این باور، اگر در طول زمان اصلاح نشود، ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کند و به شکل اضطراب، خودانتقادی افراطی یا ترس از شکست بروز یابد.

با این حال، تجربه زندگی افراد مختلف نشان می دهد که سرنوشت انسان تنها به آنچه در کودکی بر او گذشته وابسته نیست، بلکه واکنش او به این تجربه ها نقش تعیین کننده تری دارد. تاریخ پر است از نمونه هایی از انسان هایی که با وجود شرایط دشوار، طرد شدن یا تحقیر، مسیر متفاوتی برای خود ساختند. هنرمندان، متفکران و رهبران بزرگی بوده اند که در کودکی با بی مهری یا مخالفت روبه رو شده اند، اما با پافشاری، تلاش و ایمان به توانایی های درونی خود، اثری ماندگار بر جهان گذاشته اند.

نکته مشترک در زندگی بسیاری از این افراد، رسیدن به درکی عمیق از ارزش درونی خود بوده است؛ ارزشی که وابسته به تأیید دیگران نیست. آن ها آموخته اند که شکست ها، اشتباهات و حتی طرد شدن، بخشی طبیعی از مسیر رشد انسان است و نباید آن ها را به عنوان نشانه ای از بی ارزشی تفسیر کرد.

در این میان، روان شناسان بر اهمیت خوددلسوزی به عنوان راهکاری مؤثر برای مقابله با احساس ناکافی بودن تأکید می کنند. خوددلسوزی به معنای نادیده گرفتن اشتباهات یا توجیه ضعف ها نیست، بلکه رویکردی آگاهانه و مهربانانه نسبت به خود است. نخستین گام در این مسیر، توجه آگاهانه به احساسات است؛ اینکه به جای سرزنش خود، لحظه ای مکث کنیم و بپذیریم که اکنون غمگین، مضطرب، خجالت زده یا نگران هستیم. نام گذاری احساسات، به طور شگفت انگیزی می تواند از شدت آن ها بکاهد.

گام دوم، یادآوری انسانیت مشترک است. احساس ضعف، ترس یا ناکافی بودن، تجربه ای جهانی است و مختص یک فرد خاص نیست. هیچ انسانی بی نقص نیست و همه، در مقاطعی از زندگی، با تردید نسبت به خود روبه رو می شوند. این آگاهی کمک می کند فرد از انزوا خارج شود و بداند تنها نیست.

سومین گام، مهربانی با خود است. بسیاری از ما با خودمان سخت گیرتر از آن هستیم که با دیگران رفتار می کنیم. گفت وگوی درونی ما اغلب پر از سرزنش و قضاوت است. در حالی که تغییر این گفت وگو و جایگزین کردن آن با جملاتی حمایتی و همدلانه می تواند تأثیر عمیقی بر سلامت روان داشته باشد. گفتن جمله هایی مانند این شرایط سخت است و حق داری احساس ناراحتی کنی یا من تلاش خودم را کرده ام می تواند نقطه شروعی برای بازسازی رابطه فرد با خودش باشد.

در مواردی که احساس شرم، بی ارزشی یا ناکافی بودن بسیار عمیق و مداوم است، کمک گرفتن از مشاور یا درمانگر می تواند اقدامی ضروری و سازنده باشد. مراجعه به متخصص، نشانه ضعف نیست، بلکه نشانه مسئولیت پذیری نسبت به سلامت روان است.

در نهایت، شاید مهم ترین پیام این باشد که انسان بودن، به معنای کامل بودن نیست. همه ما ترکیبی از توانمندی ها، ضعف ها، موفقیت ها و شکست ها هستیم. ارزش انسان نه در بی نقص بودن، بلکه در تلاش، رشد و اصالت اوست. شما، با تمام آنچه هستید، به اندازه کافی هستید؛ انسانی یگانه، ارزشمند و شایسته احترام.