فرارو- کیت جانسون، تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل و ستون نویس نشریه فارن پالیسی

به نقل از نشریه فارن پالیسی، دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده، بامداد سه شنبه از تصمیمی خبر داد که می تواند معادلات دریای کاراییب را وارد مرحله ای تازه کند: محاصره ای کامل و تمام عیار علیه همه نفتکش های تحریمی؛ نفتکش هایی که راهی ونزوئلا هستند یا از این کشور خارج می شوند. این اقدام، چرخشی تند نسبت به روایت و استدلال پیشین دولت اوست؛ روایتی که حضور و اقدامات آمریکا در منطقه را ذیل مبارزه با قاچاق مواد مخدر توضیح می داد.

با این همه، اعلام این محاصره لزوماً به این معنا نیست که تقویت حضور نظامی آمریکا و مجموعه حملاتی که از ماه سپتامبر آغاز شده و بیش از 90 کشته برجای گذاشته صرفاً با هدف نفت ونزوئلا صورت گرفته است. اما همین تصمیم، نشانه ای روشن از جهت گیری واشنگتن است: تلاش برای تغییر رژیم در کاراکاس؛ هدفی که سوزان وایلز، رییس دفتر کاخ سفید نیز در گفت وگوهایی که این هفته منتشر شده بر آن تأکید کرده است. در چنین چارچوبی، قطع جریان های نفتی که تقریباً شاهرگ اصلی و منبع عمده درآمد دولت ونزوئلا به شمار می رود می تواند برای تداوم حکومت نیکلاس مادورو ضربه ای کمرشکن و تعیین کننده باشد.

دونالد ترامپ اواخر سه شنبه در تروث سوشال با لحنی تند اعلام کرد که ونزوئلا به طور کامل در محاصره قرار گرفته و این محاصره به گفته او، با بزرگ ترین ناوگان دریایی شکل گرفته در تاریخ آمریکای جنوبی انجام شده است. او تأکید کرد این ناوگان فقط بزرگ تر هم خواهد شد و شوکی که به ونزوئلا وارد می شود، مانند هیچ چیزی نیست که پیش تر تجربه کرده باشند —و این وضعیت ادامه خواهد داشت تا زمانی که به ادعای او، همه نفت، زمین و دیگر دارایی هایی را که قبلاً از آمریکا دزدیده اند ، به ایالات متحده بازگردانند.

او در ادامه، با استناد به سرقت دارایی ها و دلایل متعدد دیگر از جمله تروریسم، قاچاق مواد مخدر و قاچاق انسان، اعلام کرد رژیم ونزوئلا به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی تعیین شده است. سپس نتیجه سیاسی-عملی این ادعا را صریح بیان کرد: امروز دستور می دهم محاصره ای کامل و تمام عیار علیه همه نفتکش های تحریمی اعمال شود؛ نفتکش هایی که وارد ونزوئلا می شوند یا از این کشور خارج می شوند.

پست ترامپ در شبکه های اجتماعی، تحلیلگران را سردرگم کرد و آن ها در نهایت به این جمع بندی رسیدند که اشاره او احتمالاً به پرونده ملی سازی/مصادره دارایی ها در سال 2007 بازمی گردد؛ زمانی که هوگو چاوز، رهبر قدرتمند وقت ونزوئلا، دارایی های شرکت های نفتی آمریکایی از جمله اکسون موبیل را مصادره کرد؛ رخدادی که اکنون تقریباً نزدیک به دو دهه از آن گذشته است. در این میان، شورون به واسطه یک معافیت صادرشده از سوی وزارت خزانه داری آمریکا، تنها شرکت نفتی آمریکایی است که همچنان در ونزوئلا فعالیت دارد.

بازارهای انرژی واکنش اولیه ای نشان دادند و اندکی جهش کردند، اما این هیجان دوام نیاورد و بازارها دوباره آرام گرفتند؛ به گونه ای که قیمت های نفت خام شاخص در نیویورک و لندن در صبح چهارشنبه فقط افزایش جزیی را ثبت کرد. در سوی دیگر، دولت ونزوئلا تهدیدهای نامتعارف ترامپ را محکوم کرد، واشنگتن را به تلاش برای سرقت ثروت های معدنی کشور متهم دانست و اعلام کرد این پرونده را به سازمان ملل متحد خواهد برد.

با این همه، به نظر می رسد اعلام محاصره کامل علیه نفتکش های ونزوئلا بیشتر اقدامی زائد باشد تا یک تغییر عملی تعیین کننده؛ چرا که پس از بازرسی و توقیف کشتی اسکایپر در هفته گذشته رفت وآمد به بنادر نفتی ونزوئلا عملاً به وضعیت نیمه تعطیل فرو رفته است؛ وضعیتی که تنها استثنای آن، تردد کشتی های شورون است. با این حال، حتی پیش از پست نیمه شب ترامپ نیز نشانه هایی وجود داشت که پرونده از چارچوب ادعای مقابله با مواد مخدر فراتر می رود.

قانون گذاران آمریکایی که سه شنبه در جلسه ای توجیهی و محرمانه با حضور مارکو روبیو، وزیر خارجه و پیت هگست، وزیر دفاع درباره استفاده دولت از نیروی مرگبار علیه قایق های کوچکی که گفته می شود حامل مواد مخدر بوده اند شرکت کردند، با این جمع بندی جلسه را ترک کردند که دولت در حال جنگیدن با چیزی فراتر از جریان مواد مخدر است. در ادامه همین انتقادها، گرگوری میکس، عضو ارشد دموکرات در کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان، تأکید کرد توجیه هایی که دولت برای قانونی بودن این حملات ارائه داده، کافی نیست.

گرگوری میکس روایت دولت را به چالش کشید و گفت: دولت روشن کرده که علاقه واقعی اش آغاز یک جنگِ تغییر رژیم علیه ونزوئلا و رفتن به سراغ نفت آن است. او تأکید کرد که روبیو و هگست در جلسه امروز هیچ شواهدی ارائه نکردند که این برداشت را رد کند که انگیزه واقعی پشت فعالیت نظامی آمریکا در کاراییب همین است و اکنون، به گفته او، رییس دفتر خودِ ترامپ نیز این هدف را علناً تأیید کرده است.

هم زمان، دیگر قانون گذاران نیز در کنار میکس، محکومیت محاصره را تکرار کردند؛ راهبردی که طبق حقوق بین الملل در بسیاری موارد در حکم عملی هم سنگِ اقدام جنگی تلقی می شود. خوآکین کاسترو، نماینده کنگره، محاصره را بی تردید یک عمل جنگی خواند و خواستار حمایت از رأی گیری اواخر همین هفته درباره قطعنامه اختیارات جنگی شد؛ قطعنامه ای که رییس جمهور را موظف می کند خصومت ها با ونزوئلا را پایان دهد. در پس زمینه این مناقشه، یادآوری یک اصل کلیدی نیز مطرح است: اختیار اعلام جنگ با کنگره است نه قوه مجریه؛ با این حال دولت ترامپ استدلال کرده که حملات مرگبار به قایق ها در نزدیکی سواحل ونزوئلا خصومت به شمار نمی آید.

چه محاصره اعلام شده واقعاً اجرا شود و چه صرفاً در حد تهدید باقی بماند و با توجه به اینکه برای قانونی بودن محاصره، نیروی محاصره کننده باید توانایی ممانعت فیزیکی از تردد کشتی ها را داشته باشد صادرات نفت ونزوئلا، شریان حیاتی اقتصاد این کشور، از همین حالا زیر فشار قرار گرفته است. هرچند تنها بخشی از صادرات نفت ونزوئلا با نفتکش های سایه جابه جا می شود که قرار است مشمول محاصره ادعایی باشند، اما واقعیت این است که کمتر کسی حاضر است با یک گروه ناو هواپیمابر آمریکایی رودررو شود؛ چنان که در روزهای اخیر، چندین نفتکشِ در مسیر ورود، در میانه اقیانوس راه خود را برگشته اند. مشکل، از نگاه ونزوئلا، این است که درآمد فروش نفت همه چیز را تأمین مالی می کند. به گفتهٔ برخی اقتصاددانان، اگر محاصرهٔ آمریکا درآمدهای ونزوئلا را خفه کند، چشم اندازِ وقوعِ قحطی ای بی سابقه مطرح می شود.