این شهر سلت ها در قرن دوم پیش از میلاد، یعنی در دوره ای بسیار قدیمی تر از زمانی که دژها و قلعه ها سلت ها در منطقه ظهور کردند، به اوج شکوفایی رسیده بود. کاوش های باستان شناسان به جای یک پروژه عمرانی معمول، یک گنجینه شامل سکه ها، جواهرات و مقادیر زیادی کهربا را فاش کرده است که دریچه ای بی نظیر به سوی درک جزییات زندگی، تجارت و ثروت جوامع سلت اولیه می گشاید.

این پژوهش بر عهده توماش مانگل، باستان شناس دانشگاه هرادتس کرالووه، است که مطالعاتش بر نحوه شکل گیری قدرت از طریق تجارت و تولید صنایع دستی در جوامع سلت اواخر عصر آهن متمرکز است.

باستان شناسان اکنون تأیید کرده اند که این شهر متعلق به دوره لاتن (La Tène)، یعنی فرهنگ سلت های اواخر عصر آهن در اروپا است. در طول این دوره، برخی سکونتگاه ها به مراکز تجاری باز تبدیل شدند که از نظر اهمیت سیاسی و اقتصادی با شهرهای مستحکم بعدی رقابت می کردند. تیم باستان شناسی نقشه ای از خانه ها، کارگاه ها و چاله های انبار متراکم را تهیه کردند که در سراسر تراس صاف رودخانه کشیده شده بود. از آنجایی که این منطقه هرگز به شدت شخم زده یا مورد غارت قرار نگرفته بود، سطح اصلی زمین با غلظت غیرمعمولی از آثار باستانی در خاک سطحی باقی مانده بود.

برخلاف مراکز بزرگ و مستحکم سلت های (oppida) که در اواخر عصر آهن ظاهر شدند، این سکونتگاه دیواره یا خاکریز دفاعی نداشت. دوران شکوفایی آن درست قبل از ظهور آن سنگرها بوده است، که به محققان کمک می کند تا در مورد چگونگی تبدیل این مکان های باز به قطب های دفاعی سنگین تر مطالعه داشته باشند.

با پیشرفت حفاری ها، باستان شناسان کیف ها را پر کردند تا شمارش به حدود 13 هزار کیسه مجزا از یافته ها رسید. ماتوش هولاس از موزه بوهم شرقی در هرادتس کرالووه تأکید کرد که این یک مکان بسیار مهم با کارکرد اقتصادی و اجتماعی است.

این مجموعه شامل سکه های سلت ها طلا و نقره، قالب های سکه سازی، ظروف سفالی شکسته، ابزارها و ظروف فلزی ظریف است. همچنین ترکیبی غیرمعمول غنی از جواهرات، از جمله تکه های سنجاق سینه، دستبندهای شیشه ای، یراق آلات کمربند و مهره هایی که زمانی با رنگ می درخشیدند، در میان کشفیات به چشم می خورد.

یکی از قطعات برجسته، یک تکه سفالی است که تصویر زنده ای از یک اسب روی آن خراشیده شده است. باستان شناسان این را به جای تزیین رسمی، به عنوان گرافیتی دسته بندی می کنند که نگاه کوچکی به آنچه مردم در اوقات فراغت خود ثبت می کردند، می دهد.

فونداسیون خانه ها در کنار کوره ها، مناطق کار با شیشه و حداقل یک یا دو ساختمان که احتمالاً به عنوان زیارتگاه استفاده می شدند، قرار گرفته اند. همه اینها نشان می دهد که این سکونتگاه مکانی بوده که دین، صنعت و زندگی روزمره به شدت در همان چشم انداز شلوغ تنیده شده بودند.

مهره ها و تکه های خام کهربا نشان می دهد که این شهر در مسیر جاده کهربا (Amber Road) قرار داشته است؛ یک مسیر تجاری باستانی که کهربای بالتیک از طریق آن به سمت جنوب حمل می شد.

باستان شناسانی که توزیع کهربا را مطالعه می کنند، استدلال می کنند که جوامعی که این راهرو را مدیریت می کردند، ارتباطات ارزشمندی بین سواحل شمالی و بازارهای داخلی را کنترل می کردند. مانگل توضیح داد که وجود کهربا، سفال های لوکس و تولید سکه محلی نشان می دهد که این یک روستای معمولی نبوده است و به وضوح در جاده کهربا ادغام شده بود.

تحقیقات نشان می دهد که جوامع لاتن به استفاده از کهربا ادامه دادند، حتی زمانی که برخی از همسایگان شمالی آن را کنار گذاشتند. این الگوها این ایده را تقویت می کند که کنترل بر مسیرهای کهربا، هم ثروت مادی و هم یک پیوند نمادین قدرتمند به مناطق دوردست را فراهم می کرد.

این سکونتگاه شامل کوره هایی است که در آن صنعتگران در کنار ظروف خانگی معمولی تر، سفال های خوب تولید می کردند. پژوهش های اخیر نشان می دهد که این ظروف ساخته شد با چرخ سفالگری در مناطقی با جمعیت متراکم و نابرابری اقتصادی فزاینده، سریع تر گسترش یافته اند. قرار دادن کارگاه ها، انبارهای ذخیره و زیارتگاه ها در یک فضای باز، نشان می دهد که چنین تراکمی در این مکان برنامه ریزی شده است.

از آنجایی که جوامع سلت در این منطقه تقریباً هیچ سابقه نوشتاری از خود برجای نگذاشتند، ابزارها و ضایعات این کارگاه ها به عنوان بهترین داده های باقی مانده عمل می کنند. زغال چوب، سفال های ناقص و شیشه های شکسته سرنخ هایی در مورد استفاده از سوخت، دما و دستورالعمل هایی می دهند که باستان شناسان می توانند در آزمایشگاه بازسازی کنند.

بسیاری از مورخان، بوهم (Bohemia) عصر آهن را با گروه Boii سلتیک مرتبط می دانند که نام آن ها امروزه در واژه Bohemia باقی مانده است. کشف این شهر جدید یک مکان ملموس و با دقت ثبت شده به این داستان اضافه می کند.

میروسلاو نوواک از موزه بوهم شرقی، این سایت را قابل مقایسه با مراکز اصلی سلت ها در منطقه دانوب مرکزی یا جنوب آلمان دانست. این مقایسه، این شهر باز را در همان رده سایت های مستحکم مشهوری قرار می دهد که زمانی روایت های مربوط به اروپای سلت ها را تحت سلطه داشتند.

متصدیان موزه در هرادتس کرالووه، این کشف را به عنوان یک مرکز قدرت در عصر آهن متأخر معرفی می کنند که محققان را مجبور به بازنگری در نقشه های کتاب های درسی می کند. نمایشگاه کنونی موزه که با نام مستعار شهر فراموش شده زیر بزرگراه شناخته می شود، به بازدیدکنندگان اجازه می دهد یافته های کلیدی را پیش از آنکه اکثر اشیاء برای مطالعات بلندمدت به انبارها منتقل شوند، مشاهده کنند.

این شهر برای مورخان اهمیت دارد زیرا لحظه ای را به تصویر می کشد که قدرت اقتصادی در مراکز باز دشت ها متمرکز شده بود. به جای مشاهده تاریخ سلت ها تنها از طریق قلعه ها و جنگ، این سایت بر بازارها، صنعتگران و ارتباطات از راه دور تأکید می کند که زندگی روزمره را شکل می دادند.