الگوی لیبی برای تغییر رژیم بدون اعزام نیروی زمینی و با تکیه بر قدرت هوایی و دریایی حمایت غیرمستقیم از نیروهای ضدقذافی را دنبال می کرد. مرحله نخست این مداخله شش ماهه شامل صدها سورتی پرواز و شلیک موشک های تاماهاوک از شناورهای آمریکایی و متحدان بود.

جاستین لوگان و لارنس مونتری در اندیشکده کاتو نوشتند: دولت ترامپ هفته گذشته اعلام کرد که ناو هواپیمابر یواس اس جرالد فورد و گروه رزمی همراه آن شامل سه ناوشکن موشک انداز کلاس آرلی برک از دریای مدیترانه به حوزه ی فرماندهی جنوبی آمریکا منتقل می شوند.

این نیروها به یک ناوگان قابل توجه دیگر در دریای کاراییب خواهند پیوست که طی ماه های اخیر شمار فزاینده ای عملیات علیه قایق های مظنون به قاچاق مواد مخدر انجام داده است. عملیاتی که هدف آن تضعیف و برچیدن کارتل هایی عنوان شده که دولت آن ها را اوایل امسال سازمان های تروریستی خارجی اعلام کرد.

ورود یک گروه رزمی ناو هواپیمابر پرسش هایی جدی درباره ی نیت واقعی عملیات در کاراییب ایجاد می کند آن هم به ویژه در شرایطی که تنش ها با نیکلاس مادورو رییس جمهور ونزوئلا افزایش یافته و دولت ترامپ آشکارا از ایده ی حمله به اهدافی در داخل ونزوئلا سخن می گوید. روزنامه میامی هرالد گزارش داده است که چنین حملاتی ممکن است در عرض چند روز یا حتی چند ساعت انجام شوند.

اندازه و ترکیب نیروی گردآوری شده برای مأموریت های کلاسیک مقابله با مواد مخدر بهینه نیست بلکه بیشتر برای یک کارزار هوایی و دریایی پایدار طراحی شده است. در واقع شمار دارایی های دریایی آمریکا در کاراییب اکنون از نیروهایی که در سال 2011 برای عملیات اودیسه ی سحر در سواحل لیبی مستقر شده بودند نیز فراتر رفته است. عملیاتی که بمباران گسترده ای را رقم زد و در نهایت به فروپاشی رژیم معمر قذافی انجامید.

در برخی محافل درخواست ها برای اقدام نظامی علیه کارتل ها به تدریج به فشار برای تغییر رژیم در ونزوئلا بدل شده و ایالات متحده نیز نیروی لازم برای چنین اقدامی را فراهم کرده است. اگر ترامپ ماشه یک مداخله به سبک الگوی لیبی را بکشد خطر تکرار یکی از فاجعه بارترین اشتباهات سیاست خارجی آمریکا وجود دارد. اشتباهی که به جنگ داخلی بحران پناهجویان و بی ثباتی منطقه ای انجامید.

در مارس 2011 ایالات متحده و متحدان ناتوی آن با پشتوانه ی قطعنامه ی 1973 شورای امنیت سازمان ملل حملات هوایی علیه لیبی را با عنوان مداخله بشردوستانه آغاز کردند. مأموریت اعلامی جلوگیری از کشتار گسترده توسط نیروهای قذافی بود اما ظرف چند ماه این کارزار به عملیاتی برای سرنگونی رژیم تبدیل شد.

تجمع نیروهای دریایی در کاراییب یادآور آرایش نیروها در مدیترانه در روزهای منتهی به عملیات اودیسه ی سحر است. با این تفاوت که توان آن با اضافه شدن یک گروه رزمی ناو هواپیمابر و دسترسی به پایگاه هایی در خاک اصلی آمریکا به مراتب بیشتر است. حتی اگر این نمایش قدرت صرفا نمادین باشد خطر تشدید ناخواسته درگیری یا گسترش مأموریت چنان که در لیبی رخ داد چندان دور از ذهن نیست. درس اصلی لیبی نه سرعت ویران سازی یک نیروی درجه سوم توسط ارتش آمریکا بلکه پیامدهای منفی و پیش بینی ناپذیری است که پس از آن به وجود می آیند.

الگوی لیبی برای تغییر رژیم بدون اعزام نیروی زمینی و با تکیه بر قدرت هوایی و دریایی حمایت غیرمستقیم از نیروهای ضدقذافی را دنبال می کرد. مرحله ی نخست این مداخله شش ماهه شامل صدها سورتی پرواز و شلیک موشک های تاماهاوک از شناورهای آمریکایی و متحدان بود.

حدود شش ماه بعد قذافی کشته شد و ایالات متحده اعلام پیروزی کرد. اما لیبی به سرعت در هرج ومرج فرو رفت و کشور میان شبه نظامیان و قلمروهای رقیب تکه تکه شد. گروه های افراطی از جمله شاخه هایی از داعش در آن ریشه دواندند و سلاح های لیبی در سراسر شمال آفریقا پخش شد و بی ثباتی منطقه ای را تشدید کرد. فروپاشی حاکمیت در لیبی مدیترانه را به گذرگاهی برای قاچاق انسان و مهاجرت انبوه بدل کرد. بحرانی که کشورهای اروپایی هنوز با پیامدهای آن دست به گریبان اند. لیبی نه الگویی برای تکرار بلکه هشداری روشن درباره ی عواقب ناخواسته ی تغییر رژیم با زور از بیرون است.

ونزوئلای امروز بسیاری از خطرات لیبی 2011 را دارد: رهبری اقتدارگرا و اقتصادی فروپاشیده و مردمی که زیر فشار سرکوب و کمبودها رنج می برند. اما مداخله نظامی نه تنها این مشکلات را حل نمی کند و جلوی ورود فنتانیل به آمریکا را نمی گیرد بلکه آن ها را تشدید خواهد کرد.

نیروهای مسلح ونزوئلا همچنان به مادورو وفادارند و مداخله ی آمریکا احتمالاً ناسیونالیسم ونزوئلایی را شعله ور می کند به درگیری داخلی طولانی دامن می زند پای روسیه یا چین را به عنوان بازیگران نیابتی باز می کند و کشورهای همسایه ای را که از پیش زیر بار پناهجویان اند بی ثبات تر می سازد. در چنین آشوبی تنها بازیگرانی که بیش از ارتش سود می برند کارتل ها خواهند بود.

بحران انسانی حاصل بی تردید فراخوان هایی برای دخالت بیشتر آمریکا ایجاد می کند. حامیان مداخله خواهند گفت که برای رساندن کمک های بشردوستانه بازگرداندن خدمات حیاتی یا حفاظت از غیرنظامیان در برابر جنایات جنگی ارتش ونزوئلا اعزام نیروی زمینی ضروری است. این همان سراشیبی لغزنده ی مداخلات خارجی است که بارها پیموده شده است.

عملیات اودیسه ی سحر و هرج ومرج پس از آن در لیبی یادآور قدرتمندی است بر اینکه حتی مداخلات محدود هم می توانند به سرعت به فاجعه بدل شوند. قیام ونزوئلایی ها علیه مادورو اگر رخ دهد پیروزی آزادی انسانی خواهد بود اما نباید ارتش آمریکا را ابزار انقلاب آنان کرد. ایالات متحده باید در برابر وسوسه ی تکرار اشتباهات تاریخ مقاومت کند.

منبع: خبرفوری