ابرچالش های پایتخت جایگاهی در دستور جلسات صحن علنی شورای شهر ندارند؛ درحالی که تخلیه سدهای تهران، جهش تعداد روزهای آلوده پایتخت و تاب آوری ضعیف شهر در مقابل بحران ها دغدغه اصلی شهروندان تهرانی شده و از کیفیت زندگی در این شهر کاسته، عمده زمان جلسات شورای شهر به عنوان نهاد تخصصی سیاستگذاری برای شهر به موضوعات با درجه اهمیت کمتر صرف می شود.

به گزارش دنیای اقتصاد، این درحالی است که انتظار می رفت؛ شورای شهر نقش موثرتری در سیاستگذاری برای پایتخت و ارائه گزارش های کارشناسی برای رفع بحران های شهر داشته باشد و با نظارت موثر بر اجرای مصوبات شورا و واکنش سریع به چالش های موجود در شهر و تصمیمات اخذشده، برای رفع آن، مدیریت تهران را به شکل کارآتری پیگیری کند.

دو عضو شورای شهر به انتقادها در خصوص علل عدم توجه کافی این نهاد به ابرچالش های اصلی شهروندان پاسخ داده و از جایگاه تضعیف شده شورای شهر در سیاست گذاری کلان شهری در غیاب قانون مشخص و حکمرانی واحد گلایه کردند.

بررسی دستور جلسات علنی شورای شهر طی 2 ماه اخیر از آن حکایت دارد که ابرچالش های تهران سهمی در موضوعات مورد بررسی ندارند. به استناد دستور جلسات و روند صحن علنی شورای شهر، عمده زمان نمایندگان شورای شهر تهران صرف رسیدگی به موضوعاتی نظیر تعیین تکلیف پلاک ثبتی، بررسی گزارش حسابرسی سازمان های زیرمجموعه مدیریت شهری، افزایش اختلاف شورای شهر و مدیریت شهری و همچنین نمایندگان در جناح های مختلف شده و در این میان چالش های اساسی که تهران و شهروندان با آن مواجه هستند در حاشیه قرار گرفته است.

البته در برخی تذکرات و نطق های پیش از دستور به شکل موردی به چالش های اساسی شهر اشاره می شود، اما خبری از جریان سازی و سیاستگذاری که وظیفه اصلی شورای شهر به شمار می رود، نیست.

در شرایط کنونی شهروندان تهرانی با حداقل 3 ابرچالش مواجه هستند؛ اولین ابرچالش تخلیه سدها و بحران کمبود آب در پایتخت است. این بحران از سال ها پیش آغاز شده و امروز به اوج رسیده، به نحوی که از تابستان امسال وزارت نیرو با کاهش جریان ورودی آب به لوله ها درصدد مدیریت مصرف برآمد و با استمرار خشکسالی و کم آبی در پاییز نیز قطع آب در ساعات پایانی روز در برخی مناطق به عنوان راهکار مقطعی مورداستفاده قرارگرفت.

در چنین شرایطی انتظار می رفت که شورای شهر به عنوان نهاد سیاستگذار در حوزه شهر تهران به این موضوع ورودکرده و با بررسی تمامی سناریوها، پیشنهادهای کوتاه، میان و بلندمدت را به دولت ارائه کند، موضوعی که تاکنون محقق نشده و حتی موضوع تهیه طرح جامع آب تهران همچنان پس از چندین سال در دست پیگیری است.

البته در چنین شرایطی شورای شهر تهران تخصیص بودجه برای انتقال بخشی از آب سد طالقان به تهران را دستاوردی در زمینه کاهش ابرچالش بحران کم آبی می داند، اما با توجه به وسعت این چالش انتظار می رفت که این نهاد نقش موثرتری به خصوص در زمینه کارشناسی و سیاستگذاری ایفا کند، به نحوی که با استخراج ایده های عملی کارشناسان تبدیل به کارگردان اصلی گریز تهران از مسیر منتهی به بی آبی شود.

در عین حال طی ماه های اخیر بارها رییس جمهور درخصوص لزوم جابه جایی پایتخت به دلیل چالش های متعددی نظیر کم آبی سخن گفته است و انتظار می رفت که شورای شهر یک مرتبه به این موضوع ورودکرده و با بررسی دقیق این پیشنهاد، نظر تخصصی خود درخصوص اجرایی یا غیراجرایی بودن این ایده و راهکارهای مطرح برای تمرکززدایی از تهران را در قالب گزارش رسمی و کارشناسی ارائه کند. ابرچالش بعدی شهروندان تهرانی مساله آلودگی هوا است.

پاییز امسال تعداد روزهای آلوده پایتخت 4برابر قبل شد؛ این موضوع جان و سلامت شهروندان تهرانی را با تهدید جدی مواجه کرده است. درحالی که کارگروه اضطرار آلودگی هوا مجازی شدن آموزش و دورکاری و تعطیلی را راهکار عبور از بحران می داند؛ خبری از ورود شورای شهر تهران به ارائه راهکار برای مقابله با آلودگی هوا و تبعات اقتصادی این تعطیلی ها بر اقتصاد شهر و شهروندان نیست.

سومین ابرچالش تهران موضوع تاب آوری پایین شهر در مقابل بحران های طبیعی نظیر زلزله و بحران های غیرطبیعی نظیر جنگ است، درحالی که جنگ 12روزه نشان داد پایتخت، شهری تاب آور در مقابل بحرانی نظیر جنگ نیست و وعده افزایش تاب آوری شهر نیز از سوی مدیریت شهری داده شد، اما در این زمینه نیز اقدام عملی صورت نگرفته است.

در چنین شرایطی بخش عمده ای از زمان جلسات شورای شهر به بررسی رسیدگی به پلاک های ثبتی می گذرد، البته طبق قانون رسیدگی به پلاک های ثبتی نیز در زمره وظایف شورای شهر بوده و شورا باید مطابق خواست شهروندان به آن رسیدگی کند، اما این موضوع جزو دسته وظایف موردی شوراها بوده و شورای شهر می تواند با اصلاح قانون، چنین وظیفه ای را به کمیسیون های تخصصی واگذار کند تا زمان صحن علنی شورا صرف سیاستگذاری های کلان شود.

رسیدگی به گزارش حسابرسی رسمی سازمان ها، جدل اعضای شورای شهر با یکدیگر در دفاع یا انتقاد از عملکرد مدیریت شهری و همچنین جدل با مدیریت شهری در موضوعات مختلف با محوریت زیرپا گذاشتن جایگاه قانونی شورای شهر در تصمیم گیری؛ از جمله موضوعاتی است که عمده زمان جلسات صحن علنی شورای شهر را به خود اختصاص می دهد و بنابراین فرصت را از رسیدگی به ابرچالش های اصلی منحرف می کند.

مهدی اقراریان، رییس کمیته حقوقی شورای شهر تهران درخصوص کم توجهی شورای ششم به چالش های اصلی شهروندان تهرانی در شرایط کنونی و صرف عمده وقت جلسات علنی صحن شورا به موضوعات جانبی به جای پیگیری مطالباتی نظیر بحران آب و آلودگی هوا گفت: اعضای شورای شهر مطالبات اساسی مردم را از طریق تذکرهای پیش از دستور صحن علنی مجلس مطرح کرده و پیگیری می کنند، اما واقعیت آن است که براساس قانون فعلی ضمانت اجرایی وجود ندارد تا شورای شهر بتواند چالش های مطرح را از دستگاه ها، وزرا و نهادهای رسمی پیگیری کند، اگرچه در قانون اساسی به شکل کلی بر لزوم توجه به مصوبات شورای شهر تاکیدشده، اما در این خصوص به شکل عملیاتی ضمانت اجرایی وجود ندارد. در چنین شرایطی تذکرهای اعضای شورای شهر به نهادها و سازمان های مختلف از باب وظیفه مطالبه گری به عنوان نمایندگان مردم شهر تهران است.

وی ادامه داد: مدل اداره و حکمرانی تهران با نواقص گوناگونی مواجه است و برای حل این موضوع نیاز به اصلاح قانون وجود دارد. درواقع اداره کلان شهری نظیر تهران نیاز به ایجاد یک قانون اختصاصی برای اداره این شهر و ایجاد مدل حکمرانی واحد دارد که این موضوع باید از طریق مجلس شورای اسلامی انجام شود. هرچند به دلایل مختلف، مجلس شورای اسلامی علاقه ای برای ورود به مشکلات تهران ندارد. در این شرایط از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و به خصوص نمایندگان شهر تهران انتظار می رود که مسائل شهر تهران را موردتوجه و عنایت بیشتری قرار دهند.

اقراریان تاکید کرد: مشکلات تهران باید از چند بعد بررسی شود، کلان شهر تهران با انباشتی از مشکلات و مسائل شهری مواجه است، بخشی از این مشکلات در نتیجه توسعه نامتوازن شهر تهران و استان تهران ایجاد شده است. 20درصد جمعیت کل کشور در استان تهران زندگی می کنند، این موضوع به این مفهوم است که 20درصد جمعیت کشور در منطقه ای با وسعت کمتر از یک درصد کشور متمرکز شده اند.

تهران به دلیل جذب تمامی امکانات، ظرفیت ها و دسترسی ها تبدیل به قطب جذب جمعیت در کشور شده است. این شهر علاوه بر آنکه پایتخت سیاسی و نظامی کشور است، پایتخت علم و فناوری، پایتخت اقتصادی و حتی پایتخت فرهنگی کشور نیز هست، تمام رویدادهای مهم و نهادهای مهم فرهنگی و اجتماعی هم در تهران حضور دارند. تمرکززدایی از پایتخت ضرورتی غیرقابل انکار برای حل چالش های شهر تهران است، این موضوع نیاز به تصمیم گیرانی شجاع دارد.

برای شهروندان تفاوتی میان نمایندگان مجلس، دولت، شورای شهر و مدیریت شهری وجود ندارد. مردم تمامی نهادهای ذکرشده را به چشم حاکمیت دیده و خواهان رفع چالش ها هستند، در چنین شرایطی شورای ششم می توانست از فرصت طلایی هم راستایی سیاسی با مجلس شورای اسلامی و دولت در جهت رفع چالش های اساسی شهر استفاده کند، اما این فرصت طلایی با حکمرانی نمایشی در شورا از میان رفت؛ به نحوی که طی دوره اخیر مدیریت شهری نه تنها از چالش های شهروندان تهرانی کاسته نشد که بر چالش های شهر نیز افزوده شد.

اقراریان ادامه داد: چالش آلودگی هوای تهران قابل پیش بینی بود و شورای ششم نیز مدیریت شهری را ملزم به اجرای اقداماتی در راستای نوسازی ناوگان تاکسیرانی کرده بود؛ اما بخش عمده ای از مصوبات به رغم درنظرگرفتن بودجه اجرایی نشد.

جعفر شربیانی، عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی درخصوص کم توجهی شورای ششم به ابرچالش های اصلی شهروندان تهرانی به استناد عدم بررسی این ابرچالش ها در دستور جلسات علنی صحن گفت: اعضای شورای ششم نظرات و انتقادات خود درخصوص ایرادات وارده به مدیریت تهران و نحوه مواجهه با ابرچالش ها را در قالب تذکر پیش از دستور عنوان می کنند که اگر این تذکرات و نظارت ها وجود نداشت، امروز تهران با انحرافات بیشتری نسبت به آنچه باید، مواجه بود.

درواقع این تذکرات مانع از انحراف بیشتر در اداره شهر تهران شده است. البته ذکر این نکته ضروری است که وظیفه اصلی هر دوره شورا از جمله شورای ششم مقرره گذاری، سیاستگذاری و ایجاد یک نقشه راه برای اداره شهر و نظارت بر حسن اجرای امور است و این موارد بر وضعیت کنونی شهر اثرگذار است.

شربیانی به وجود تعارض نهادی در اداره شهر تهران اشاره کرد و گفت: مدل فعلی حکمرانی پایتخت با تعارض نهادی روبه رو است، سازمان ها و وزرا به شورای شهر پاسخگو نیستند، در برخی موارد حتی معاونان شهرداری نیز با اخذ ترفندهای مختلف از پاسخگویی به شورای شهر اجتناب می کنند.

تا زمانی که جایگاه شورای شهر در سیاستگذاری برای شهر مطابق آنچه در اصل قانون اساسی ذکرشده، اصلاح نشود، نمی توان جایگاه مدنظر شورای شهر در اداره شهر را احیا کرد. وی ادامه داد: در بسیاری از کشورهای دنیا مردم در انتخابات شورای شهر بیش از انتخابات مجلس قانون گذاری و ریاست جمهوری مشارکت دارند، چراکه شوراها در تمامی شئونات زندگی مردم اثرگذار هستند، اما متاسفانه در ایران چنین نیست. حل این موضوع به تبیین جایگاه مشخص نهاد شورا در جامعه بازمی گردد.

عضو هیات رییسه شورای شهر ادامه داد: انتقادات اعضای شورای شهر و مطالبه خواست شهروندان به دور از تمجید از عملکرد فعلی در کاهش چالش ها اثرگذار بوده است. البته در نقطه مقابل کسانی هستند که به دنبال تمجید از اقدامات انجام شده هستند.

به عنوان مثال درخصوص مساله آلودگی هوا و عدم رعایت قانون هوای پاک برخی اعضای شورا بر این باورند که مدیریت شهری به خوبی عمل کرده و وضعیت فعلی نتیجه قصور سایر دستگاه ها است؛ این در حالی است که حس مردم چیز دیگری را نشان می دهد و مقایسه عملکرد با مصوبات شورای ششم نیز این موضوع را تایید نمی کند.

وی ادامه داد: طی این دوره مدیریت شهری، شورای شهر سهم بودجه حمل ونقل عمومی در بودجه شهرداری را به شکل قابل ملاحظه ای ارتقا داد، این موضوع نشان از آن دارد که شورای ششم به ابرچالش های شهروندان تهرانی آگاهی دارد و درصدد رفع آن هاست، اما این موضوع که مدیریت شهری چه میزان مصوبات شورای شهر را اجرایی کرد، موضوع متفاوتی است.