اگر این متن را با موبایلتان می خوانید، به احتمال 90 درصد با دست راست خود در حال اسکرول کردن هستید. تقریباً 85 تا 90 درصد مردم راست دست و حدود 10 تا 15 درصد چپ دست هستند و درصد کمی نیز با هر دو دست ماهر محسوب می شوند.

پاول رودوِی، مدرس ارشد روانشناسی دانشگاه چستر بریتانیا که درزمینهٔ دست برتر تحقیق می کند، اعلام کرده که گرچه آمار دقیق راست دست ها و چپ دست ها در مکان های مختلف دنیا کمی متفاوت است، اما هیچ جایی در جهان وجود ندارد که در آن چپ دستی رایج تر از راست دستی باشد. حالا سؤالی که مطرح می شود این است که چرا اکثر انسان ها یک دست را بر دیگری ترجیح می دهند؟

محیطی که در آن رشد می کنید اغلب نقش مهمی در راست دست یا چپ دست بودن شما ایفا می کند. در خیلی از کشورهای آسیایی، عربی و آفریقایی، فرد چپ دست "ناپاک" تلقی می شود و کودکانی که دست چپشان غالب است با تنبیه و از طریق محدودیت مجبور به راست دست شدن می شوند. رودوِی دراین باره توضیح داد: در فرهنگ هایی که در آن ها فشار اجتماعی قوی علیه چپ دستی وجود دارد، نرخ پایین تری از چپ دستی را شاهد هستیم.

اما حتی در جوامعی که چنین تعصبی وجود ندارد هم چپ دست ها همچنان در اقلیت هستند. طبق توضیح رودوی: نرخ بالای راست دستی در فرهنگ های مختلف، نشان می دهد که راست دست بودن، تأثیر بیولوژیکی است. به بیانی دیگر، دانشمندان فکر می کنند که تمایل به ترجیح دادن یک دست بر دیگر، قبل از تولد آغاز می شود.

کلاید فرانکس، استاد ژنومیک تصویربرداری مغز در مؤسسه ماکس پلانک و مرکز پزشکی دانشگاه رادبود هلند توضیح داد: ترجیح دادن یک دست به دست دیگر، از قبل از تولد و در حرکات جنین ها قابل مشاهده است. اسکن های اولتراسوند نشان داده اند که تا هفته دهم بارداری، بیشتر جنین ها دست راست را بیشتر از چپ حرکت می دهند و از هفته پانزدهم، بیشتر آن ها به جای انگشت شست چپ، شست راست خود را می مکند.

فرانکس ادامه داد: این احتمال وجود دارد که راست دستی، نتیجه پیش فرض رشد اولیه مغز باشد که توسط ژنوم کدگذاری شده است.

تحقیقات انجام شده حکایت از آن دارد که ده ها ژن (و شاید تا 40 ژن) در شکل گیری دست برتر نقش دارند. طبق گفته فرانکس این ژن ها به جای اینکه مستقیماً دست برتر را تعیین کنند، مغز را به گونه ای می سازند که معمولاً دست راست را به عنوان دست غالب ترجیح می دهد.

اما اگر راست دستی تنظیمات پیش فرض مغز است، چه چیزی باعث می شود برخی افراد چپ دست باشند؟ فرانکس ادامه داد: ما این طور فکر می کنیم که بیشتر موارد چپ دستی صرفاً به دلیل تغییرات تصادفی در طول رشد مغز جنینی رخ می دهد و ارتباطی با تأثیرات ژنتیکی یا محیطی خاص ندارد. مثلاً نوسانات تصادفی در غلظت مولکول های خاص در مراحل کلیدی شکل گیری مغز، ممکن است بر این موضوع که با کدام دست می نویسید تأثیر بگذارد.

بعضی از دانشمندان فکر می کنند که دلیل آنکه بیشتر مردم راست دست هستند این است که این ویژگی به اجداد ما یک برتری تکاملی می داده است.

پاول رودوِی، روانشناس دانشگاه چستر در این رابطه توضیح داد: یک نظریه دست برتر را به استفاده از ابزار و انتقال مهارت های حرکتی در طول نسل ها مرتبط می کند. شواهد باستان شناسی هم این موضوع را تأیید می کنند؛ مطالعه انجام شده در سال 2011 نشان داد که انسان ها حداقل برای نیم میلیون سال به شدت دست راست خود را برای استفاده از ابزار ترجیح داده اند.

رودوی و همکارانش در ادامه نظریه دیگری را مطرح کردند: راست دستی ممکن است تا حدی به دلیل مبارزه انسان ها با سلاح های تیز تکامل یافته هم باشد. در هنگام مواجهه با حریف، یک راست دست به احتمال زیاد به قفسه سینه چپ حریف که قلب در آن قرار دارد، ضربه می زند.

بنابراین مثلاً در طول یک دوئل قرون وسطایی، احتمال بیشتری وجود دارد که یک راست دست برای کشتن حریف، نسبت به یک حریف چپ دست موفق ظاهر شود؛ چرا که فرد راست دست مستقیم به قلب حریف ضربه خواهد زد. همین می تواند منجر به یک مزیت نسبی برای بقای راست دست ها شود و شاید یکی از نیروهایی باشد که به افزایش انسان های راست دست منجر شده است.

البته چپ دست ها هم برتری و مزایای خاص خود را داشته اند. کم بودن تعداد چپ دست ها، باعث می شود تا پیش بینی حرکاتشان سخت تر شود و این هم در مبارزه و هم در ورزش مفید و کاربردی خواهد بود. رودوی می گوید: همین موضوع ممکن است باعث ادامه بقای چپ دست ها در جمعیت های انسانی شده باشد.

رودوی در بخش پایانی صحبت هایش گفت: با چنین مزایا و معایب متضادی، تکامل اغلب به یک تعادل می رسد. این همان چیزی است که احتمالاً در مورد نسبت چپ دست ها و راست دست ها در جمعیت ها اتفاق افتاده است؛ هر چند که باید تحقیقات بیشتری در این مورد انجام شود تا بتوان قاطعیت در این رابطه اظهارنظر کرد.

گرچه فشار فرهنگی ممکن است بر اینکه افراد از کدام دست استفاده کنند تأثیر بگذارد، اما این ترجیح احتمالاً قبل از تولد آغاز می شود. ده ها ژن درگیر در رشد مغز، یک سوگیری طبیعی به سمت دست راست ایجاد می کنند و با گذشت زمان، نیروهای تکاملی مثل استفاده از ابزار و مبارزه ممکن است آن تمایل را تقویت کرده باشند.