فرارو- اختلاف حیرت انگیز 4900 درصدی قیمت بنزین یارانه ای و بنزین سوپر وارداتی، سوالات بی شماری در ذهن افکار عمومی ایجاد کرده است.

به گزارش فرارو؛ پس از گمانه زنی های بسیار، دولت به شکل رسمی از قیمت بنزین سوپر وارداتی پرده برداشت. عدد اعلام شده، شوکه کننده است. 65 هزار و 800 تومان که با احتساب مالیات بر ارزش افزوده و هزینه های جانبی توزیع، به رقمی در حدود 75 هزار تومان برای هر لیتر می رسد. با اینکه اعلام شده همچنان توزیع و فروش بنزین معمولی سهمیه ای با قیمت 1500 تومان و بنزین آزاد با قیمت 3000 تومان در جایگاه ها ادامه پیدا می کند، مردم از خودشان می پرسند علت این شکاف قیمت چیست و چه کسانی ممکن است مشتری این کالای لوکس باشند؟ دسته دیگری سوالات مهمتری در ذهن دارند و به عنوان مثال می پرسند با توجه به جذابیت سودجویی در این بازار، چه تضمینی برای جلوگیری از تقلب و مخلوط نشدن بنزین گران بها با سوخت معمولی وجود دارد؟ بیایید یکی یکی این سوالات را بررسی کنیم.

برای کنار آمدن با قیمت 75 هزار تومانی، باید همین ابتدای کار با ساختار آزادسازی قیمت آشنا شویم. برخلاف بنزین های موجود در جایگاه ها که دولت بابت آن ها یارانه سنگینی می پردازد، بنزین سوپر وارداتی قرار است با نرخ فوب خلیج فارس (قیمت تحویل در بندر) به علاوه هزینه های لجستیک عرضه شود.

اگر قیمت جهانی بنزین با کیفیت بالا را مبنا قرار دهیم، هزینه خرید هر لیتر برای شرکت واردکننده بین 50 تا 55 هزار تومان تمام می شود اما این پایان ماجرا نیست. زنجیره ای از هزینه ها به این مبلغ افزوده می شود.

مواردی مثل هزینه های شیپینگ و بیمه (شامل انتقال سوخت از مبادی بین المللی با کشتی های نفت کش به بنادر ایران)، حقوق گمرکی و عوارض، مالیات بر ارزش افزوده، هزینه های انبارداری و توزیع در کنار سود شرکت واردکننده بخش خصوصی و کارمزد جایگاه دار نیز بر قیمت بنزین سوپر وارداتی تاثیر می گذارد.

بنابراین عدد 75 هزار تومان، قیمت واقعی و بدون یارانه بنزینی به حساب می آید که از استانداردهای جهانی برخوردار است. دولت دوست دارد گربه را دم حجله بکشد تا بدانیم اگر چتر حمایتی یارانه برداشته شود، قیمت واقعی بنزین در ایران تا کجا پیش خواهد رفت!

مهم ترین توجیه برای پرداخت این مبلغ گزاف، کیفیت و عدد اکتان خواهد بود. عدد اکتان مقیاسی برای سنجش مقاومت سوخت در برابر احتراق زودرس یا همان ناک زدن است.

بنزین معمولی عرضه شده در ایران دارای عدد اکتان حدود 87 است و اکتان بنزین سوپر داخلی به حدود 95 می رسد اما بنزین سوپر وارداتی مطابق با استانداردهای روز اروپا (یورو 5 و 6) عرضه می شود و قرار است عدد اکتان آن 98 یا بالاتر باشد.

در موتورهای مدرن، مخلوط سوخت و هوا به شدت فشرده می شود تا قدرت بیشتری تولید کند. اگر بنزین مقاومت کافی نداشته باشد، قبل از اینکه شمع جرقه بزند، بر اثر فشار و حرارت منفجر خواهد شد.

این پدیده که ناک نامیده می شود، مانند ضربات چکش بر پیستون عمل کرده و در درازمدت باعث شکستن پیستون، آسیب به شاتون و نابودی موتور می شود. بنزین وارداتی با اکتان بالا، تضمین کننده احتراق در زمان دقیق و محافظت از پیشرانه های گران قیمت است. همچنین وجود یک سری افزودنی در بنزین سوپر وارداتی، به تمیزی سوپاپ ها و انژکتورها کمک می کند.

بنزین سوپر وارداتی با نرخ فوب خلیج فارس به علاوه هزینه های لجستیک عرضه شود

با توجه به قیمت نجومی این سوخت، دایره مصرف کنندگانش محدود به قشر خاصی خواهد بود. اولین مصرف کنندگان بنزین سوپر وارداتی خودروهای لوکس وارداتی هستند.

ماشین هایی مثل مرسدس بنز، بی ام و، پورشه، لکسوس و تویوتاهای جدید که مجهز به موتورهای توربوشارژ با تکنولوژی تزریق مستقیم سوخت هستند و تولیدکننده در دفترچه راهنمای این خودروها صراحتاً استفاده از بنزین با اکتان بالای 95 یا 98 را الزامی اعلام کرد است.

استفاده از بنزین معمولی ایران در این خودروها، به افت شدید توان، روشن شدن چراغ چک و خرابی های چند صد میلیون تومانی منجر می شود. برای مالک یک پورشه ماکان یا بی ام و سری 7، هزینه پر کردن یک باک بنزین سوپر وارداتی به حدود 4 تا 5 میلیون تومان می رسد که در برابر هزینه تعمیر موتور، کاملاً توجیه پذیر خواهد بود.

بسیاری از خودروهای جدید چینی مانند فیدلیتی پرستیژ، فونیکس FX، لاماری ایما و KMC J7 که در سال های اخیر وارد بازار شده اند نیز از موتورهای توربوشارژ GDI حساس استفاده می کنند. این خودروها با بنزین سوپر داخلی هم کار می کنند اما استفاده از بنزین وارداتی با اکتان 98 عمر مفید موتور آن ها را به طرز چشمگیری افزایش می دهد و از افت توان در سربالایی ها جلوگیری کند.

دسته سوم شامل خودروهای کلاسیک کلکسیونی و خودروهای گذر موقت است که حفظ سلامت قطعات اصلی موتور برای مالکانشان اهمیت حیاتی دارد.

یکی از سوالات پرتکرار مردم این است که آیا خودروهای توربوشارژ داخلی مثل دنا پلاس توربو یا شاهین هم باید از این بنزین استفاده کنند؟ پاسخ فنی و اقتصادی به این سوال خیر است. پیشرانه های EF7 توربو و M15 توربو (شاهین) توسط مهندسان داخلی بر اساس شرایط سوخت و آب وهوای ایران کالیبره شده اند.

این موتورها با بنزین سوپر داخلی (اکتان 95) و حتی بنزین معمولی با کیفیت مناسب، عملکرد قابل قبولی دارند. ریختن بنزین 75 هزار تومانی در باک دنا پلاس ضرری ندارد و حتی شاید باعث شود موتور اندکی نرم کار کند اما این بهبود عملکرد به هیچ عنوان با هزینه 50 برابری آن همخوانی ندارد و توجیه اقتصادی نخواهد داشت.

مالکان خودروهای تنفس طبیعی مانند پراید، کوییک، پژو پارس و 206 نیز به هیچ وجه نباید سراغ این بنزین بروند، زیرا تفاوت محسوسی در عملکرد خودروهایشان ایجاد نمی کند.

بنزین سوپر وارداتی هنوز توزیع نشده، حاشیه به راه اندخته. وقتی اختلاف قیمت بین بنزین معمولی و سوپر وارداتی به لیتری 73 هزار و 500 تومان می رسد، احتمالا انگیزه برای تقلب بالا می رود. شاید شیطان توی جلد بعضی ها برود و فکر مخلوط کردن بنزین به سرشان بزند.

واردات بنزین سوپر به وسیله بخش خصوصی و توسط شرکت های حقوقی مورد تایید وزارت نفت انجام می شود و زحمت عرضه آن روی دوش بورس انرژی است. تا اینجا، با فرآیندی شفافیت روبرو هستیم اما باید برای احتمالات بدبینانه در توزیع نهایی یا همان جایگاه سوخت آماده باشیم تا خریدار اطمینان داشته باشد مایعی که در باک خودرویش می ریزد، واقعاً بنزین اکتان 98 است.

اولین راهکار معرفی جایگاه های اختصاصی یا نازل های متمایز است. یعنی این بنزین فقط در جایگاه های منتخب و با نازل های رنگی متمایز عرضه شود. همچنین با پلمپ تانکرهای حمل سوخت و و نظارت دیجیتال از لحظه بارگیری در گمرک تا تخلیه در مخزن جایگاه، می توان صحت و سلامت سوخت را کنترل کرد.

مشتریان هم باید هوشیار باشند چون بنزین سوپر وارداتی دارای رنگ متفاوت است و بوی آن نسبت به بنزین داخلی فرق می کند. با این حال فقط با نظارت سخت گیرانه و آزمایش های دوره ای کیفیت در نازل ها، می توان اطمینان حاصل کرد.

عرضه بنزین با قیمت نزدیک به فوب خلیج فارس (قیمت واقعی جهانی) در کشوری که دهه هاست به بنزین ارزان قیمت یارانه ای عادت کرده، قطعاً یک اتفاق ساده نیست. سهم این سوخت از مصرف کل کشور احتمالا زیر 5 درصد خواهد بود اما بعضی ها نرخ 75 هزار تومان را مقدمه چینی برای آزادسازی قیمت بنزین می دانند.

این گروه اعتقاد دارند از نظر روانشناسی اقتصاد، وقتی عدد 75 هزار تومان برای بنزین در رسانه ها و جایگاه ها دیده شود، حساسیت ذهنی جامعه پایین می آید و برای اصلاحات احتمالی آینده آماده می شود. از نظر اقتصادی حق با آنهاست چون اگر این طرح موفق شود، دولت می تواند به تدریج پایش را از بازار سوخت بیرون کشیده و صرفاً نقش ناظر را بازی کند؛ این یعنی حرکت به سمت آزادسازی قیمت ها در درازمدت.