تحولات منطقه ای و جهانی با سرعت هر چه تمام تر در حال وقوعند؛ سرعت رخدادها به اندازه ای بالا رفته که در هر ساعت، رخداد و تحولی نو و تازه شکل می گیرد. در آخرین دست از تحولات مرتبط با پرونده هسته ای ایران و مذاکرات احتمالی با امریکا دیروز رسانه های دولتی عربستان از تحویل پیام کتبی مسعود پزشکیان به محمد بن سلمان پیش از سفر وی به امریکا خبر دادند.

به گزارش اعتماد، در عین حال امروز چهارشنبه هم نشست شورای حکام در وین برگزار می شود تا بخش نخست تلاش کشورهای غربی برای صدور قطعنامه علیه ایران آغاز شود. کیلومترها آن سوتر از وین در مسکو، محمدرضا عارف، معاون رییس جمهوری با مقامات روسی و چینی دیدار می کند تا موافقت آنها برای بی اثر ساختن تلاش های کشورهای غربی برای اعمال فشار علیه ایران را کسب کند. دیروز وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد که در آستانه نشست فصلی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، عباس عراقچی و سرگیی لاوروف در یک تماس تلفنی درباره آخرین تحولات مربوط به پرونده هسته ای ایران گفت وگو کردند. به گفته مسکو، دو طرف در این گفت وگو بر اهمیت ادامه همکاری های تهران با آژانس و ضرورت کاهش تنش ها در پرونده هسته ای تاکید کردند. همچنین لاوروف و عراقچی درباره روند مذاکرات و انتظارات از نشست پیش روی شورای حکام تبادل نظر داشته اند.

نخست وزیران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای هم در پایان بیست وچهارمین نشست خود با صدور بیانیه ای مشترک، مخالفت خود را با اقدامات ضدایرانی غرب به بهانه موضوع هسته ای اعلام کردند. این بیانیه دیروز سه شنبه به امضای محمدرضا عارف، معاون اول رییس جمهوری ایران و دیگر مقامات ارشد شرکت کننده در این اجلاس به میزبانی مسکو رسید. روسای هیات های شرکت کننده در این بیانیه مشترک تاکید کردند: کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای با اقدامات یک جانبه اجبار کننده از جمله اقدامات اقتصادی که با منشور سازمان ملل متحد و دیگر هنجارهای حقوق بین الملل مغایرت دارد و همچنین مانع همکاری بین المللی و دستیابی به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل می شود، مخالفند. آنها در این زمینه به اهمیت حفظ روح همکاری و فراگیری که موجب اجماع در پذیرش قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل می شود، اشاره و خاطرنشان کردند که طبق بند 8 قطعنامه، مفاد آن (برجام) از درجه اعتبار ساقط شده است. در عین حال برخی رسانه های بین المللی دیروز پیش بینی کردند ممکن است عربستان پیشنهاد غنی سازی با مشارکت کنسرسیوم منطقه ای را به ترامپ بدهد تا هم عربستان و هم ایران امکان غنی سازی را پیدا کنند.

اندیشکده شورای آتلانتیک در همین خصوص طی تحلیلی نوشت: بن سلمان ممکن است در دیدار با ترامپ بگوید که آماده پذیرش میزان نمادینی از غنی سازی در ایران است؛ مشروط بر اینکه عربستان نیز بتواند غنی سازی را در خاک خود انجام دهد. به اعتقاد نویسنده این مطلب بن سلمان باید برای کاهش فاصله میان ایران و امریکا تلاش کند؛ در غیر این صورت ممکن است هزینه جنگ آینده را خودش بپردازد . او ممکن است استدلال کند که مذاکرات باید در اسرع وقت از سر گرفته شود و ریاض هم می تواند نقش میانجی را ایفا کند. باید دید دوئل ایران و غرب و بازی با کارت های مختلف و با مشارکت کنشگران گوناگون نهایتا چه نتیجه ای در بر خواهد داشت؟ بازیگرانی که از مسکو تا وین و از ریاض تا واشنگتن در حال کنشگری، رایزینی و گفت وگو هستند تا نهایتا فرمولی برای حل یکی از پیچیده ترین معادلات قرن حاضر بیابند. حشمت الله فلاحت پیشه، نماینده ادوار مجلس و تحلیلگر مسائل سیاسی، نوری به ابعاد پنهان تلاش های ایران و مطالباتی که ایران در این شرایط از روسیه و چین دارد، تابانده است.

حشمت الله فلاحت پیشه در خصوص دستاوردهای ایران از حضور در شانگهای و اهدافی که از بطن چنین ارتباطاتی دنبال می کند، می گوید: در شرایطی ایران در نشست نخست وزیران شانگهای شرکت می کند که این سازمان یک اتحادیه نو منطقه گرایانه است. کشورها اصولا با دو هدف در چنین سازمان هایی شرکت می کنند. آن دسته از کشورهایی که با چالش های بین المللی مواجهند با شرکت در این ساز و کارهای نو منطقه گرا به دنبال افزایش توان مقاومت خود در مقابل چالش هایی مانند تحریم اقتصادی هستند. ایران یکی از این کشورهاست که با هدف افزایش مقاومت خود در اجلاس شانگهای شرکت می کند. ایران از حضور در شانگهای، بریکس، اوراسیا، آ سه آن و...به دنبال آن است که بتواند در برابر تحریم های امریکا مقاومت کرده و از پتانسیل این اتحادیه ها برای رفع یا کاهش مشکلات خود استفاده کند.

فلاحت پیشه می گوید: گروه دیگری از حاضران در این نشست ها، کشورهایی هستند که با اهداف توسعه ای در این اجلاس ها شرکت می کنند تا از ساز و کارهای اقتصادی، تجاری، کریدورهای موجود و سایر همکاری های علمی، فناوری و...استفاده کنند و روند توسعه خود را تسریع بخشند. این کشورها اغلب چالش های بین المللی کمتری دارند. بیشتر اعضای شانگهای را چنین کشورهایی تشکیل می دهند، آنها بیشتر حضور توسعه ای دارند و سعی می کنند از کنوانسیون های مشترک بیشترین استفاده را برای توسعه خود داشته باشند.

این تحلیلگر در پاسخ به این پرسش که ایران چه اهدافی را از حضور در این اجلاس ها دنبال می کند؟ می گوید: از آنجا که جمهوری اسلامی ایران کشوری است که نتوانسته چالش های بین المللی خود را حل کند و به شدت تحت تحریم های مختلف است، حضور ایران، حضوری مبتنی بر مقاومت در برابر تحریم هاست. البته این اجلاس چون در مسکو برگزار می شود، ایران مطالباتی فراتر از موضوعات اقتصادی از روسیه و چین را هم پیگیری می کند. روز چهارشنبه قرار است شورای حکام نشستی در وین برگزار کند. در این نشست ایران به رای چین و روسیه بیشترین نیاز را دارد تا پرونده اش دوباره به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع نشود و ذیل فصل 7منشور ملل متحد و قطعنامه های 6گانه قرار نگیرد. 6قطعنامه تحریمی که از سال 2006 به این سو به جای قطعنامه 2231 برجام تصویب شده و ایران را مخاطب قرار داده اند. قطعنامه برجام به صورت دوجانبه بود که برای ایران هم حقوقی در نظر می گرفت، اما 6قطعنامه شورای امنیت که با برجام تعلیق شدند یک جانبه بودند و تنها ایران را ذیل تحریم ها قرار می دادند بدون اینکه حقی برای ایران قائل شوند.

او یادآور می شود: البته شخصا معتقدم سیاست های ایران نباید به اینجا می کشید به گونه ای که روز به روز عملا فرصت هایی که در رفع مشکلات سیاست خارجی وجود داشت از دست رفتند. از جمله 2بار فرصت احیای برجام طی سال های 1400 و 1401 کار را به جایی کشاند که کشورهایی چون روسیه و چین با ایران به عنوان یک کارت برنده بازی کنند! به عنوان مثال بیشترین قراردادهای توسعه و عمران کشور در طول سالیان اخیر با دو کشور روسیه و چین انجام شده است، اما اغلب شرکت های روسی و چینی از زمان حضور ترامپ در کاخ سفید، قراردادهای خود با ایران را متوقف ساختند و پای کار نیامدند. امروز که ایران خواسته های سیاسی از روسیه و چین دارد، این کشورها از این موضوع برای بستن پرونده شرکت های روسی و چینی استفاده می کنند.

فلاحت پیشه یادآور می شود: معتقدم هیچ کشوری در جهان به اندازه ایران گزینه های خود را اینچنین محدود نمی کند. ایران باید از این تجربیات درس بگیرد و تلاش کند تنها منافع ملی خود را پیگیری کند. حضور آقای عارف در روسیه، هر چند نتایج توسعه ای شگرف و سریعی نخواهد داشت، اما در قالب افزایش مقاومت ایران در برابر تحریم ها و تلاش برای جلب نظر روس ها و چینی ها در مجامع بین المللی دستاوردهای ملموسی به بار می آورد.