روسیه توسعه موشک کروز هسته ای خود موسوم به بوروستنیک را به پایان رسانده است؛ سلاحی که ناتو آن را به دلیل برد نامحدود و قابلیت مانور بالا، تهدیدی عمده برای امنیت اروپا می داند.

بر اساس یک سند محرمانه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، این موشک می تواند با سرعتی بیش از 900 کیلومتر در ساعت پرواز کند، از سکوهای متحرک پرتاب شود و در آسمان مسیر خود را آزادانه تغییر دهد.

راکتور هسته ای نصب شده در موشک به آن بردی تقریبا نامحدود می دهد، به طوری که قادر است ده ها هزار کیلومتر بدون سوخت گیری پرواز کند، مدت طولانی در آسمان بماند، در میانه مسیر تغییر جهت دهد و از هر زاویه ای به هدف حمله کند.

در ارزیابی ناتو آمده است: چالش های موجود با توجه به برد و قابلیت مانور فوق العاده این سامانه، به شدت افزایش خواهد یافت.

به نوشته سند، بوروستنیک (Burevestnik) می تواند از مسیرهای غیرمستقیم و طولانی پرواز کند تا از سامانه های دفاع هوایی ناتو بگریزد، از جمله از مسیرهای جنوبی و قطبی که پوشش راداری اندکی دارند.

به باور ناتو عملیاتی شدن کامل این موشک چالشی بزرگ برای اروپا ایجاد خواهد کرد زیرا در صورت استقرار آن، ائتلاف ناتو با تهدیدی تقریبا کنترل ناپذیر روبه رو می شود. با این حال، برخی کارشناسان یادآور شده اند که چون این موشک به سرعت های مافوق صوت نمی رسد، هرچه بیشتر در آسمان بماند آسیب پذیری آن افزایش می یابد.

با وجود نگرانی ها، برخی کارشناسان نسبت به ارزش واقعی این سلاح تردید دارند.

فابیان هوفمن، پژوهشگر پروژه هسته ای دانشگاه اسلو، در شبکه ایکس نوشت که بوروستنیک سلاحی بی فایده و غیرضروری است.

در یکی از آزمایش های این موشک در سال 2019، پنج دانشمند روسی کشته شدند. گزارش ها حاکی است چند تن از کارکنان به دریا پرتاب شدند و پس از آن افزایش سطح تشعشع در منطقه ثبت شد. هنوز مشخص نیست که این تابش ها باعث مرگ کسی شده باشند یا نه.

ایالات متحده در دهه 1950 ایده ترکیب راکتور هسته ای با سلاح هسته ای را کنار گذاشت، زیرا خطرات زیست محیطی و فنی آن بسیار بالا بود.

ویلیام آلبِرک، تحلیلگر ارشد در اندیشکده پسیفیک فروم و مدیر پیشین کنترل تسلیحات در ناتو، در این باره می گوید: بزرگ ترین خطر در لحظه پرتاب است. اگر موشک هدف قرار گیرد یا دچار نقص فنی شود، مواد رادیواکتیو آن می تواند در سطح گسترده پخش شود مثل یک چرنوبیل کوچک در آسمان.

در همین حال اما پاول پودویگ، کارشناس مستقل هسته ای، درباره خطرات احتمالی پرتاب چنین موشکی می گوید: من با احتیاط برخورد می کنم و نمی گویم این سلاح ‘چرنوبیل پرنده’ است. اگر نشت رادیواکتیو قابل توجهی رخ داده بود، فورا قابل تشخیص بود. البته سقوط موشک هنگام برخاست یا در پرواز می تواند خطرناک تر از کارکرد معمول آن باشد.

کارشناسان ناتو همچنین موشک میان برد متحرک جدید روسیه با نام ارشنیک (Oreshnik) را بررسی کرده اند. این موشک نخستین بار در نوامبر 2024 در اوکراین آزمایش شد.

بر اساس ارزیابی های غربی، برد این موشک تا 5500 کیلومتر است و می تواند کلاهک های مختلف از جمله هسته ای حمل کند.

در سند ناتو آمده است: توانایی هدف گیری هر نقطه از اروپا، همراه با تحرک بالای سکوی پرتاب، نرخ بقای بالایی برای این سامانه ایجاد می کند. ابهام درباره نوع کلاهک های به کاررفته، چالشی جدی برای سامانه های دفاعی ناتو به شمار می آید.