فرارو- سرانجام دونالد ترامپ به طور رسمی واگذاری جنگنده های نسل پنجم اف 35 لایتنینگ به عربستان سعودی را تایید کرد و به سرعت این سوال در اذهان بسیاری از کارشناسان مطرح شد که رییس جمهور آمریکا مدل های مونتاژی این جنگنده را به سعودیها خواهد داد یا تولید آمریکا؟ اما پاسخ این سوال را در همان لحظه خود ترامپ ارائه کرد: اف 35 های ساخت آمریکا.

به گزارش فرارو، جنگنده اف-35 یکی از پیشرفته ترین هواپیماهای نسل پنجم جهان است که توسط شرکت لاکهید مارتین ساخته می شود. این هواپیما در سه مدل اصلی تولید شده که بیش از هشتاد درصد قطعات آن ها با یکدیگر مشترک است تا هزینه ها پایین بماند. این سه مدل عبارتند از مدل معمولی برای نیروی هوایی، مدل عمودپرواز برای تفنگداران دریایی و مدل ناونشین برای نیروی دریایی. همه مدل ها از یک موتور یکسان پرت اند ویتنی اف-135، رادارگریزی عالی و سیستم های الکترونیکی پیشرفته یکسانی برخوردارند.

رایج ترین و پرفروش ترین نسخه، مدل اف-35آ است که برای برخاست و فرود معمولی از باندهای طولانی طراحی شده. این مدل سبک ترین و ارزان ترین نسخه محسوب می شود و تنها مدلی است که توپ 25 میلی متری داخلی دارد (با ظرفیت حدود 180 گلوله). ظرفیت سوخت داخلی آن بالا و شعاع رزمی اش حدود 1100 تا 1200 کیلومتر است. این نسخه تا 9 جی نیرو تحمل می کند و مانورپذیری بسیار خوبی دارد. بیشتر کشورهای خریدار مانند اسراییل (با نام اف-35آی عادیر)، ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و کشورهای اروپایی همین مدل را انتخاب کرده اند.

پیچیده ترین و گران ترین مدل، نسخه اف-35بی است که قابلیت فرود عمودی و برخاست خیلی کوتاه (مانند هاریر قدیمی) دارد. این ویژگی به لطف یک فن لیفت بزرگ پشت کابین خلبان و نازل چرخان موتور به وجود آمده است. همین سیستم باعث شده بخشی از فضای داخلی هواپیما اشغال شود، در نتیجه سوخت داخلی کمتر (حدود 6124 کیلوگرم) و شعاع رزمی محدودتر (حدود 830 تا 940 کیلومتر) داشته باشد. توپ داخلی هم ندارد و در صورت نیاز از پاد خارجی استفاده می کند. این مدل برای تفنگداران دریایی آمریکا، نیروی دریایی انگلیس و ایتالیا ساخته شده تا از ناوهای سبک بدون منجنیق (مثل ناوهای کلاس کویین الیزابت) بتوانند عملیات کنند. تحمل جی آن 7 جی است و گران ترین مدل نیز همین نسخه است.

نسخه مخصوص نیروی دریایی آمریکا، مدل اف-35سی است که برای پرتاب با منجنیق و فرود با قلاب توقف روی ناوهای هواپیمابر غول پیکر طراحی شده است. بال های آن بزرگ تر و تاشو هستند تا در آشیانه ناو جای کمتری بگیرند، ارابه فرود بسیار محکم تر است و بیشترین مقدار سوخت داخلی را در بین سه مدل دارد (بیش از 9000 کیلوگرم). شعاع رزمی آن هم مشابه مدل آ است. این مدل هم توپ داخلی ندارد و تحمل جی اش 7.5 است. در حال حاضر فقط نیروی دریایی ایالات متحده از این نسخه استفاده می کند.

اسراییل نسخه اختصاصی اف-35آی عادیر را دریافت کرده که سیستم های الکترونیکی و تسلیحاتی ساخت داخل خودش را دارد و اولین کشوری بود که در عملیات واقعی از اف-35 استفاده کرد.

هدف از ساخت سه مدل مختلف این بوده که یک هواپیمای مشترک با قابلیت های نسل پنجم داشته باشند، اما هر نیرو نیازهای خاص خودش را پوشش دهد: نیروی هوایی باندهای طولانی دارد و توپ داخلی و قیمت پایین تر می خواهد، تفنگداران دریایی به فرود عمودی از پایگاه های کوچک و ناوهای سبک نیاز دارند و نیروی دریایی به بال بزرگ تر، سوخت بیشتر و ساختار مقاوم برای عملیات طولانی روی اقیانوس احتیاج دارد.

تولید اصلی و نهایی مونتاژ (فینال اسمبلی) اف-35 در کارخانه بزرگ فورت ورث تگزاس انجام می شود، اما دو مرکز مونتاژ نهایی دیگر خارج از آمریکا وجود دارد: یکی در کامری ایتالیا (توسط شرکت لئوناردو و لاکهید مارتین) و دیگری در ناگویا ژاپن (توسط میتسوبیشی هوی اینداستریز). این مراکز برای کاهش هزینه های حمل ونقل، ایجاد اشتغال محلی و مشارکت صنعتی شرکا ساخته شده اند. هواپیماهای مونتاژشده در این دو مکان دقیقاً مشابه نمونه های آمریکایی هستند، زیرا قطعات اصلی از آمریکا و شرکای جهانی تأمین می شود، فرآیندها یکسان است و نظارت مستقیم دولت آمریکا وجود دارد تا کیفیت و امنیت حفظ شود. هیچ تفاوت فنی یا عملکردی وجود ندارد و حتی قیمت پایه یکسان است، هرچند گاهی هزینه های محلی کمی متفاوت می شود.

در ایتالیا، علاوه بر هواپیماهای خود ایتالیا و هلند، بخشی از اف-35 کشورهای اروپایی دیگر مانند بلژیک، سوییس و جمهوری چک نیز مونتاژ می شود. این مرکز تنها جایی خارج از آمریکا است که مدل بی (عمودپرواز) را هم تولید می کند و مرکز تعمیرات و ارتقای اروپا نیز هست. در ژاپن، فقط مدل آ برای نیروی هوایی خود ژاپن مونتاژ می شود و مدل بی ژاپن از آمریکا می آید. تا نوامبر 2025، بیش از صد فروند در این دو مرکز خارج از آمریکا تولید شده، اما اکثریت قریب به اتفاق (بیش از 90 درصد) همچنان در فورت ورث ساخته می شود.

با توجه به وضعیت نیروی های مسلح عربستان سعودی می توان حدس زد که عربستان نسخه ای جنگنده اف 35 را از آمریکا دریافت خواهد کرد زیرا نسخه های بی و سی چندان تناسبی با ساختاری نیروی هوایی این کشور ندارند و عملا از گزینه های مورد درخواست عربستان خارج هستند. بنابراین عربستان جنگنده های اف 35 ای ساخت کارخانه بزرگ فورت ورث تگزاس امریکا را دریافت خواهد کرد.