در پی استعفای چند روز پیش فیاض زاهد و اعتراض او درباره انتصاب سید اسماعیل سقاب اصفهانی، بار دیگر این پرسش در فضای سیاسی ایران مطرح شده است که آیا مسیر وفاق وعده داده شده از سوی مسعود پزشکیان در حال ترک خوردن است؟

سقاب اصفهانی، چهره ای که طرز فکر او به جریان جبهه پایداری نزدیک دانسته می شود، نماد بخشی از همان طیفی است که از ابتدا نسبت به حضورش در ساختار دولت جدید انتقادهایی وجود داشت. زاهد که از چهره های دانشگاهی و اجرایی منتقد سهم خواهی جریان های تندرو بود، استعفای خود را درست در زمانی مطرح کرد که انتصاب های جدید در دولت، سیگنال هایی متفاوت با وعده های انتخاباتی مبنی بر فراگیری ، گشودگی و وفاق ملی مخابره می کرد. اکنون این پرسش به صورت جدی تر طرح می شود که آیا این انتصابات دلالت بر عقب نشینی دولت در برابر فشار نیروهای اقلیت سیاسی دارد؟ یا آنکه بخشی از یک راهبرد موقت برای کاهش اصطکاک با جریانات اثرگذار در ساختار قدرت است؟

منتقدان معتقدند سپردن مسئولیت های کلیدی به چهره هایی با گرایش های تند و انحصارطلبانه، عملاً فلسفه وجودی شعار وفاق را بی اثر می کند و دولت را به چرخه ای بازمی گرداند که در آن مصلحت سنجی سیاسی بر شایسته سالاری اجرایی غلبه دارد. در مقابل، مدافعان دولت تأکید دارند که پزشکیان در تلاش است از طریق چینش متنوع نیروها، تنش ها را کاهش دهد و مسیر مدیریت کشور را از حاشیه سازی دور نگه دارد.

با این حال، استعفای زاهد به عنوان نخستین واکنش جدی در سطح مدیریتی، نشان می دهد که این تعادل سازی با هزینه هایی همراه شده و پیامدهای آن می تواند فراتر از یک اختلاف درونی باشد. اکنون نگاه بسیاری به این سؤال دوخته شده است که آیا این روند نشانه ای از فرسایش تدریجی ایده وفاق در عمل است، یا صرفاً آزمونی دشوار برای دولتی که می خواست پلی میان شکاف های سیاسی بسازد.

درهمین راستا خبرآنلاین نظر صادق زیباکلام استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح طلب را جویا شد؛ زیباکلام درباره استعفای فیاض زاهد گفت: بنده در مرحله نخست باید چند نکته را درباره آقای دکتر فیاض زاهد یادآور شوم. ایشان یکی از برجسته ترین اساتید ما در حوزه ی ارتباطات هستند و سال ها در دانشگاه استاد ممتاز، و به تمام معنا برجستهٔ ارتباطات بودند. جناب دکتر فیاض زاهد به حرفه و تخصص خودشان بسیار مسلط هستند.

وی درباره ویژگی های شخصی فیاض زاهد گفت: در خصوص ویژگی های شخصی شان نیز باید بگویم که بسیار متعهد و مسئول هستند و خلاصه بیدی نیستند که به این بادها بلرزند . واقعاً باید کارد به استخوانشان رسیده بوده باشد که استعفا دادند و از دولت کناره گیری کردند.

زیبا کلام بیان کرد: شخصاً متأسفم و ای کاش این اتفاق نمی افتاد و می شد که ایشان همچنان بمانند؛ امّا در عین حال می توان گفت صبر و شکیبایی هم حد و اندازه ای دارد.

وی درباره مشکلاتی که در دولت چهاردهم وجود دارد اظهار کرد: واقع مطلب این است که یکی از بزرگ ترین مشکلاتی که دولت آقای پزشکیان از همان ابتدا با آن مواجه بود، فشار سنگین جریانات تندروی اصول گرا بود؛ حالا چه آنهایی که امنیتی و نظامی بودند، چه آنان که به جبههٔ پایداری و دلواپسان و خلاصه ــ به قول من ــ پنج درصدی ها وابسته بودند.

وی افزود: این جریانات فشار بسیار زیادی بر دولت وارد می کردند تا نیروهای خودشان که در زمان شهید رییسی همه کارهٔ مملکت بودند و تمام انحصار حکمرانی را در دست داشتند، از پست ها و سمت هایشان برکنار نشوند و همچنان مدیریت و ریاست را در اختیار داشته باشند.

زیباکلام افزود: این مشکل از همان ابتدای تشکیل دولت آقای پزشکیان وجود داشت. در بسیاری از موارد، آقای پزشکیان و همکارانش مقاومت می کردند و تسلیم فشارهای تندروها نمی شدند؛ و در موضوع انتصاب استانداران، فرمانداران و صدها مدیر بخش دولتی، در برابر تندروها می ایستادند. اما، در خیلی از موارد دیگر نمی توانستند و ناچار تسلیم می شدند.

وی گفت: فشار تندروها در مجلس نیز بود؛ به گونه ای که اگر در یک وزارتخانه نیروهای آن ها پست و مقام نمی گرفتند، وزیر را تهدید به استیضاح و سؤال می کردند و انواع و اقسام فشارها را وارد می کردند. هدفشان فقط این بود که نیروهای ما باید پست و مقام داشته باشند .

زیباکلام ادامه داد: به عبارت دیگر، تندروها به هیچ وجه نتایج انتخابات تیر 1403 را قبول نکردند و همچنان به دنبال پست و سمت و مقام بودند.

وی درباره اختلافات درون دولت نیز گفت: ریشهٔ آنچه شما اختلاف درون دولت می نامید نیز همین است؛ برخی از اعضای دولت و همکاران آقای پزشکیان خیلی راضی نبودند و نیستند و موافق نبوده اند، مستقل از این که آن ها چقدر از نظر مدیریتی استحقاق و شایستگی اش را دارند، معتقد بودند که آقای پزشکیان باید قدری محکم تر و جدی تر در برابر فشار اقلیت پنج درصدی بایستد و حاضر نشود پست ها و سمت های مملکتی را به آن ها واگذار کند.قطعاً آقای دکتر فیاض زاهد یکی از این افراد بودند؛ دل ناخشنود و نگران بودند.

وی اظهار کرد: فقط مسئله تندرو بودن نیست؛ مسئلهٔ کارایی و توان اجرایی است که این پست، سمت یا مدیریت را به چه فردی واگذار می کنیم، باید مستقل از این باشد که او تندرو است یا وابسته به پایداری؛ مهم این است که چقدر توان اجراییِ آن پست، سمت و مسئولیت را دارد.

زیباکلام گفت: متأسفانه تجربه ما این بوده که تندروها در مجموع بیش از آن که مسائل مدیریتی، توان اجرایی، تحصیلات، تجربه، کارایی، رابطه با مردم و این گونه امور برایشان مطرح باشد، وابستگی های خطی و جناحی برایشان اصالت دارد.

وی درباره وضعیت کنونی کشور بیان کرد: یکی از دلایلی که واقعاً کشور دچار وضعیت بحرانی امروز شده، اصرار تندروها بر اشغال پست ها و سمت های مدیریتی کشور است، صرف نظر از این که چقدر عرضه، توان و لیاقت دارند.

زیباکلام گفت: بنده نمی دانم چگونه می شود که کار به جایی می رسد که دیگر آقای فیاض زاهد که از همان ابتدا مخالف واگذاری پست ها و سمت ها به تندروها بودند تحت عنوان شعار وفاق ملی کارد به استخوان شان می رسد و استعفا می دهند. منتها با استعفای ایشان، من فکر نمی کنم مشکل حل بشود؛ مسئله همچنان سر جایش است و آقای دکتر پزشکیان باید یک تصمیم جدی بگیرند.

زیباکلام گفت: واقعاً رییس جمهور نباید پست ها و سمت های اجرایی و مدیریت کشور را همین طور واگذار کنند، نباید برای اینکه تندرو ها را ساکت نگهدارند این سمت ها و مقام ها را به آنها ببخشند. این درست نیست که پست ها و سمت های اجرایی مثل گوشت قربانی بین تندروها توزیع شود.

وی گفت: آقای دکتر پزشکیان بهتر از هر کسی می دانند که هرقدر هم پست ها و سمت های اجرایی را به ناحق بین تندروها تقسیم کنند، آنان به هیچ وجه کنار نمی آیند. این ها نه در مجلس و نه بیرون مجلس، نه در ارگان هایی که دارند و نه در نهادهایی که در انحصارشان است، حاضر به کوتاه آمدن نیستند.

زیباکلام گفت: اگر 99 پست را هم آقای پزشکیان واگذار کنند، تندروها در برابر آن یک پستی که واگذار نشده، انگار 99 پست را هم نداده اند؛ سر همان یک پست، موضوع را به مطبوعات، فضای مجازی، مجلس و استیضاح وزیر می کشانند.

وی افزود: به نظر من، یک بار و برای همیشه آقای پزشکیان باید تصمیم بگیرند، اراده به خرج دهند و قُرص و محکم در برابر تندروها بایستند. باید یک کمیته یا هیئتی را درون دولت موظف کنند که در واگذاری پست ها و سمت ها و مدیریت ها، تنها و تنها توان اجراییِ فرد را معیار قرار دهد، نه فشار تندروها.

وی در پایان تصریح کرد: شعار وفاق از همان ابتدا هم تنها یک شعار بود از ابتدا هم وفاق واقعیت نداشت زیرا تندرو ها انحصار طلب هستند. تندرو ها تنها به دنبال قدرت هستند و با آقای پزشکیان و غیر از آقای پزشکیان حاضر به وفاق نیستند.