حدود 20 سال از زمانی که رونالد لاودر ، مجموعه دار برجسته و یکی از بنیان گذران گالری Neue ، برای پرتره آدل بلوخ-باور شماره یک (1907) (Portrait of Adele Bloch-Bauer I ) نقاشی طلایی و درخشان اثر گوستاو کلیمت در یک معامله خصوصی 135 میلیون دلار پرداخت، می گذرد. این رقم جهان هنر را شگفت زده کرد، به ویژه چون در آن زمان فقط یک اثر دیگر یعنی پسری با پیپ (1905) از پیکاسو به طور رسمی در باشگاه صدمیلیون دلاری ها قرار داشت.

به گزارش ایسنا، اکنون، عرضه یک نقاشی دیگر از کلیمت ، از مجموعه برادر فقید رونالد ، یعنی لئونارد لادر (1933 2025)، که او نیز مجموعه دار و خیر نامداری بود، بار دیگر قرار است بازار کلیمت را بازتعریف کند.

دلیلش این است که ساتبیز که مجموعه لادر را اداره می کند، یک اثر مهم دیگر، پرتره الیزابت لادرر (1914 1916)، را با قیمت درخواستی بیش از 150 میلیون دلار عرضه کرده است و چون ساتبیز این اثر را مستقیما ضمانت کرده، فروش آن قطعی است و نه تنها رکورد جدیدی در حراج ثبت خواهد کرد، بلکه رکورد فعلی 108.8 میلیون دلاری سال 2023 در لندن برای بانویی با بادبزن (1917 18) را نیز با اختلافی چشمگیر پشت سر خواهد گذاشت. دومین قیمت بالای کلیمت در حراج 104 میلیون دلار برای جنگل توس (1903) بود که در سال 2022 از مجموعه پل آلن در کریستیز فروخته شد.

پرتره آدل بلوخ-باور شماره یک (1907) اثر گوستاو کلیمت

این یعنی طی فقط دو سال، شاهد جهشی حدود 42 میلیون دلاری یا 39 درصدی در بالاترین قیمت حراج برای کلیمت خواهیم بود. و این درحالی است که واگذاری آثار لئونارد لادر شامل دو منظره درخشنده از منظره آترزی با برآوردهای بالای 70 و 80 میلیون دلار نیز هست که این بازار کلیمت را در این فصل در مرکز توجه قرار داده و احتمالا فقط با سه اثر بیش از 300 میلیون دلار درآمد ایجاد می کند.

هلنا نیومن ، رییس ساتبیز اروپا و رییس بخش هنر امپرسیونیستی و مدرن جهان، با اشاره به اینکه کلیمت بین سال 1912 تا درگذشتش در سال 1918 میلادی فقط پنج پرتره سفارشی تکمیل کرده است، گفت: این واقعا یک لحظه بسیار مهم در بازار کلیمت است...تقریبا همه آن ها در موزه ها هستند. احتمالا این یکی از آخرین فرصت ها برای خرید چنین اثری از کلیمت است.

هر دو برادران لادر ، نقش مهمی به عنوان مجموعه دار در شکل گیری جهان هنر آمریکا داشتند. در حالی که خرید پرسر و صدای رونالد یعنی خرید نقاشی آدل بلوخ-باور شماره یک توجه عمومی را جلب کرد و گالری Neue را به مقصدی محبوب برای دوستداران کلیمت تبدیل کرد، لئونارد حداقل دو دهه زودتر از او پرتره الیزابت لدرر را در سال 1985 میلادی خریده بود.

آدل بلوخ-باور شماره دو (1912) اثر گوستاو کلیمت

فعالیت جمع آوری آثار هنری این دو برادر در سال 2017 میلادی، زمانی که نمایشگاه کلیمت و زنان عصر طلایی وین، 1900 1918 در گالری Neue ، این دو پرتره را با پرتره مشهور دیگری از کلیمت یعنی نقاشی آدل بلوخ-باور شماره دو را که پیش تر در مالکیت اپرا وینفری بود، کنار هم قرار داد، به نقطه اوج خود رسید. اکنون، آخرین فروش لئونارد قرار است مجموعه دیگری از شاهکارها را وارد بازار کند.

در دو دهه گذشته، هم در بازار کلیمت و هم در بازار شاهکارها تغییرات چشمگیری رخ داده است. برای برخی ناظران، تنها چیزی که از قیمت کلیمت در سال 2006 شگفت انگیزتر است، تعداد دفعاتی است که از آن زمان به بعد آثار او چه در حراج و چه در معاملات خصوصی، معیارهای کلیدی را شکسته و وارد قلمرو خاص بازار شده اند.

هلنا نیومن گفت: کلیمت از آن دسته هنرمندان نادر اوایل قرن بیستم است که قیمت آثارشان از مرز 100 و 150 میلیون دلار هم گذشته است .

در سال 2017، قیمت پرتره ای که اپرا وینفری در سال 2006 به قیمت 87.9 میلیون دلار خریده بود، در معامله ای خصوصی به 150 میلیون دلار رسید. همچنین دیمیتری ریبولوفلیف ، میلیاردر روس، سال 2012 حدود 187 میلیون دلار برای مارهای آبی دو (1907) پرداخت کرد. تمام این ارقام به طور قابل توجهی بالاتر از رکورد 108 میلیون دلاری کل حراج سال 2023 هستند.

هنگامی که کلیمت برای اولین بار در سال 2006 به نقطه اوج فروش رسید، فقط یک اثر در تاریخ حراج های عمومی بیش از 100 میلیون دلار فروخته شده بود که براساس اسناد موجود آن نقاشی، پسری با پیپ (1905) اثر پابلو پیکاسو بود که در مه 2004 در ساتبیز نیویورک فروخته شده بود.

هیچ کس آن قیمت تاریخی را زیر سؤال نبرد. پیکاسو نه تنها یکی از بزرگ ترین هنرمندان جهان به شمار می رفت، بلکه شاهکار پسری با پیپ سابقه مالکیت قابل توجهی نیز داشت: این نقاشی دهه ها در مجموعه معتبر جان هی و بتسی ویتنی نگهداری شده بود. ویتنی این اثر را در سال 1950 فقط با 30 هزار دلار خریده بود.

پیش از آن، بالاترین قیمت حراجی برای یک اثر هنری 82.5 میلیون دلار بود که در سال 1990 یک مجموعه دار ژاپنی برای پرتره دکتر گاشه (1890) اثر ون گوگ، در دوران اوج بازار هنر آن زمان، پرداخته بود.

بنابراین، کارشناسان بازار و متخصصان هنر شگفت زده بودند که کلیمت ، یک نقاش اتریشی که سبک خاصش لزوما مورد پسند همه نبود، چگونه توانسته به قیمتی چهاربرابر رکورد قبلی خود یعنی 29.3 میلیون دلار برسد و رکوردهای هنرمندانی چون پیکاسو و ون گوگ را پشت سر بگذارد؟

در ابتدا، بسیاری از آمریکایی ها به کلیمت و شیله روی خوش نشان نمی دادند. پس از نمایش سال 1965 میلادی از آثار این دو هنرمند در موزه گوگنهایم نیویورک، منتقدی به نام آنتونی وست در واشنگتن پست نوشت که این نمایش تلاشی برای مطرح کردن دو هنرمند درجه دو وینی است.

اما رابرت روزنبلوم (Robert Rosenblum)، مورخ هنری آمریکایی گفت که نگاه کردن به آثار کلیمت ، مثل رفتن به یک شیرینی فروشی وینی است.

در مقاله ای که در جولای سال 2006 میلادی در نیویورکر منتشر شد، منتقدی به نام پیتر شلدال (Peter Schjeldahl) درباره خرید تابلو نقاشی آدله بلوخ-باور یک برای گالری Neue توسط رونالد لادر نوشت: آیا ارزش این پول را دارد؟ هنوز نه.

او افزود: پرداخت این مقدار پول توسط لادر، سطح جدیدی از قیمت را پیش بینی می کند که یا خیلی زود تبدیل به هنجار خواهد شد یا در تاریخ به عنوان حرکتی افراطی ثبت می شود.

در واقع، از اوایل 2000 تاکنون هنرمندان دیگری نیز از جمله فرانسیس بیکن، ژان میشل باسکیا، لئوناردو داوینچی، آمدئو مودیلیانی، ادوارد مونک، اندی وارهول و پیکاسو (چندین بار) وارد باشگاه صدمیلیون دلاری ها شده اند.

برخی فروش های خصوصی حتی فراتر پیش رفتند و وارد باشگاه 200 میلیون دلاری ها شده اند؛ از جمله تابلو نقاشی ورق بازها اثر پل سزان که در اوایل 2012 میلادی به قیمت 250 میلیون دلار به کشور قطر فروخته شد و یک نقاشی متعلق به سال 1892 میلادی اثر پل گوگن که در سال 2015 با مبلغ شگفت انگیز 300 میلیون دلار به یک موزه در قطر واگذار شد.

در سال 2006، رونالد لادر درباره خرید نقاشی اَدل شماره یک در گفت وگویی صحبت کرد. او درباره شیفتگی عمیق خود به آثار گوستاو کلیمت و اگون شیله صحبت کرد. در زمانی که دنیای هنر غرق در شیفتگی به کلود مونه و امپرسیونیست های فرانسوی بود، لادر می گفت در مورد شیله و کلیمت هیجانی از جنس کشف وجود داشت؛ چون تقریبا هیچ کس در اطرافیان او آن ها را نمی شناخت.

پرتره الیزابت لدرر (1914 1916) اثر گوستاو کلیمت

لادر نخستین بار در 14 سالگی و در جریان سفری به اتریش با آثار کلیمت روبه رو شد. پس از توقفی خانوادگی در فرانسه، او به تنهایی راهی شد تا نقاشی های کلیمت را در جایی که به نمایش گذاشته شده بودند ببیند. او آن تجربه را مثل یافتن جام مقدس توصیف کرد و گفت: واقعا مبهوت شده بودم. هرگز تصویری با آن قدرت ندیده بودم؛ چه نقاشی بوسه و چه نقاشی اَدل یک .

لادر درباره مبلغی که برای نقاشی اَدل شماره یک پرداخت، در مصاحبه ای گفت: اصلا به پول فکر نکردم. می دانستم هیچ کسی در دنیا بیشتر از من خواستار این نقاشی نیست.

او آن را فرصتی تکرارنشدنی در طول زندگی نامید و این نقاشی را مونا لیزای گالری Neue توصیف کرد.

شلدال در سال های بعد حتی بدبین تر شد، طوری که در ستون سال 2012 خود در نیویورکر با عنوان تغییر نظرم درباره اَدل گوستاو کلیمت نوشت: این اصلا یک نقاشی نیست، بلکه یک زلم زیمبو بزرگ و صاف است؛ یک شیء است.

اما گذشته از مخالفان، هیاهوی حاصل از فروش نقاشی اَدل I در سال 2006 بی تردید تاثیری مثبت بر بازار کلیمت داشت. این اثر یکی از پنج نقاشی ای بود که از گالری Belvedere به وارثان فردیناند بلوخ-باور (Ferdinand Bloch-Bauer)،سرمایه دار بزرگ صنعت شکر و همسر اَدل بازگردانده شد. اَدل همان زنی است که موضوع پرتره بود و این اثر در سال 1938، پس از الحاق اتریش به آلمان، توسط نازی ها مصادره شده بود. چهار نقاشی دیگر که به دیگر وارث او به نام ماریا آلتمن بازگردانده شدند، در نوامبر 2006 در کریستیز نیویورک به حراج گذاشته شدند و همگی بیشتر از برآوردها فروخته شدند.

کریستوفر نایت ، منتقد لس آنجلس تایمز ، در آن زمان گفت: تمام جنجال های مربوط به فروش نقاشی اَدل یک فقط به افزایش ارزش بازار باقی مانده آثار کمک کرد.

امروز، کلیمت بی شک در جایگاه هنرمندان و آفرینندگان شاهکارهای تضمین شده قرار دارد.