فرارو- طی هفته های اخیر مجموعه ای از تحولات مرتبط با ایران در عرصهٔ سیاست خارجی، امنیت منطقه ای و پروندهٔ هسته ای، بیانگر مرحله ای حساس از رویارویی جمهوری اسلامی با راهبردهای فشار و تهدید از سوی ایالات متحده، سه کشور اروپایی و رژیم صهیونیستی است.

به گزارش فرارو، رویدادهایی که در کنار جنگ اطلاعاتی و اقتصادی غرب و صهیونیسم علیه ایران، ضرورت تقویت دیپلماسی فعال و توان بازدارندگی کشور را بیش از پیش برجسته می سازد.

در همین چارچوب، مقامات ارشد ایران، چه در سطح دیپلماتیک و چه نظامی، ضمن هشدار نسبت به اقدامات غیرقانونی و تنش زای غرب، بر حق طبیعی کشور در پاسخ مناسب، دفاع مشروع و حفظ استقلال و امنیت ملی تأکید کرده اند. رضا نجفی، نمایندهٔ دائم ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی، با انتقاد صریح از تلاش واشنگتن و تروییکای اروپایی برای ارائهٔ قطعنامه ای جدید در شورای حکام، این اقدامات را سوءاستفاده ای آشکار از سازوکارهای بین المللی و تلاشی برای تحمیل دیدگاه های سلطه جویانه بر ملت ایران دانست. او تصریح کرد که واداشتن مدیرکل آژانس به گزارش دهی بر اساس قطعنامه های منقضی شدهٔ شورای امنیت اقدامی کاملاً غیرقانونی است و فقط بر پیچیدگی ها خواهد افزود و ضربه ای دیگر بر پیکرهٔ دیپلماسی وارد می کند. نجفی همچنین یادآور شد که چنین حرکت هایی تغییری در وضعیت جمهوری اسلامی ایجاد نخواهد کرد و دیگر کشورها باید با یک جانبه گرایی ویرانگر آمریکا و متحدانش مقابله کنند.

هم زمان، وزارت خارجهٔ ایران نسبت به پیامدهای تشدید تحرکات نظامی آمریکا در دریای کاراییب هشدار داده و این اقدامات را تهدیدی مستقیم برای صلح و امنیت بین المللی توصیف کرده است. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه، با محکوم کردن تهدید به استفاده از زور علیه دولت قانونی ونزوئلا، این رویکرد واشنگتن را نقض صریح منشور ملل متحد دانست و تأکید کرد که پایان دادن به سیاست های یک جانبه گرایانهٔ آمریکا نیازمند اقدام جدی سازمان ملل است. گزارش های غربی دربارهٔ نشست های محرمانهٔ مقام های ارشد نظامی آمریکا برای بررسی عملیات علیه ونزوئلا نیز بر نگرانی ایران افزوده است؛ امری که نشان دهندهٔ تداوم دکترین مداخله جویانهٔ واشنگتن در آمریکای لاتین و استفاده ابزاری از پرونده هایی چون مواد مخدر برای توجیه اقدامات غیرقانونی است.

در همین فضای پرتنش، منابع دیپلماتیک اروپایی نیز از فشار جدید آمریکا بر آژانس برای درخواست بازرسی از ذخایر اورانیوم ایران خبر داده اند؛ اقدامی که این منابع آن را بخشی از روند آماده سازی پوشش بین المللی برای یک حملهٔ احتمالی علیه تأسیسات هسته ای و موشکی ایران در هماهنگی با رژیم صهیونیستی توصیف می کنند. در تحلیل این منابع، واشنگتن راهبردی دوگانه را دنبال می کند: الف ) تشدید فشار خارجی از طریق برجسته سازی برنامهٔ موشکی ایران و ب ) تشدید فشار داخلی از طریق پیوندزدن مشکلات اقتصادی به سیاست های کلان نظام با هدف آماده سازی افکار عمومی برای هرگونه رویارویی احتمالی. در همین راستا، تحریم های تازه ای از سوی خزانه داری آمریکا علیه افراد و نهادهای مرتبط با برنامه های دفاعی ایران اعمال شده و روایت سازی جدیدی دربارهٔ تهدیدآمیزبودن این برنامه ها در جریان است؛ روایتی که تهران همواره آن را رد کرده و بر ماهیت دفاعی برنامه های هسته ای و موشکی خود تأکید داشته است.

تحلیلگران و کارشناسان غربی این تحولات را نشانه ای از تلاش آمریکا برای کشاندن ایران به زمین بازی دلخواه خود ارزیابی کرده اند. در نگاه آنان، غرب تلاش می کند با انباشت تحریم ها، تشدید فشارهای روانی، ایجاد شکاف های داخلی و بهره گیری از فرصت های منطقه ای، تهران را به عقب نشینی وادارد؛ در حالی که ایران با اتکا به توان بازدارندگی موشکی، شبکهٔ راهبردی منطقه ای و همکاری با قدرت های شرقی چون روسیه و چین در پی مواجههٔ فعال با این راهبرد است. این تحلیل ها همچنین تأکید دارند که واشنگتن تحریم ها را نه هدف نهایی بلکه بخشی از روند آماده سازی برای عملیات احتمالی می بیند.

در همین فضا، علی اکبر صالحی، وزیر خارجهٔ پیشین، ضمن هشدار دربارهٔ خطر انزوای راهبردی، بر ضرورت تقویت نقش وزارت امور خارجه و بازگشت آن به جایگاه محوری در مدیریت سیاست خارجی تأکید کرده است. او با اشاره به دگرگونی های سریع نظم بین المللی و رقابت قدرت های بزرگ، خواستار دیپلماسی قدرتمند، تحلیلی و هماهنگ شد و یادآور گردید که سیاست خارجی ایران باید بر تحلیل واقع بینانهٔ تحولات جهانی و تعیین اولویت های ملی استوار باشد. صالحی همچنین تصریح کرد که وزارت خارجه باید نقش فعال تری در طراحی و هدایت سیاست خارجی بر عهده بگیرد تا کشور بتواند از منافع ملی خود در شرایط پرچالش امروز حفاظت کند.

در حوزهٔ دفاعی نیز تحرکات و مواضع رسمی جمهوری اسلامی نشان دهندهٔ انسجام و عزم دستگاه دفاعی کشور برای تقویت بازدارندگی است. سردار ابوالفضل شکارچی، سخنگوی ستاد کل نیروهای مسلح، در مراسم سالگرد حسن تهرانی مقدم (پدر برنامهٔ موشکی ایران) بر این نکته تأکید کرد که ایران هرگز تضعیف نخواهد شد و آرمان زوال رژیم صهیونیستی که تهرانی مقدم آن را باور داشت، محقق خواهد شد. هم زمان، سپاه پاسداران نمایشگاهی از دستاوردهای موشکی و پهپادی خود را افتتاح کرد که بخشی از آن به طور عمومی در معرض دید مردم قرار گرفت.

در ادامهٔ همین خط تحلیلی، سرتیپ علی فدوی، معاون فرمانده سپاه نیز سخنان مطرح شده دربارهٔ کاهش برد موشک های ایرانی را فاقد اعتبار دانسته و تأکید کرده است که همهٔ موارد مرتبط با حوزهٔ موشکی بر اساس رهنمودهای رهبری و با انضباط دقیق دنبال می شود. او یادآور شد که هرگونه تصمیم گیری دربارهٔ برد و چارچوب موشکی صرفاً تابع سیاست های کلان دفاعی کشور است و ربطی به فشارهای خارجی یا تحلیل های سطحی ندارد.

در سطح منطقه ای نیز منابع نظامی گزارش داده اند که ایران طی هفته های گذشته وارد مرحله ای تازه از آماده سازی دفاعی شده است؛ از مذاکره با روسیه و چین برای خرید سامانه های دفاعی پیشرفته و جنگنده های مدرن گرفته تا ارتقای دقت موشک های بالستیک و توسعهٔ پهپادهای تهاجمی جدید. این تحرکات با فعال سازی شبکه های اطلاعاتی در داخل اسراییل، جمع آوری بانک اهداف حساس و بازسازی سپر دفاعی کشور همراه شده است؛ اقدامی که در چارچوب احتمال وقوع دور دوم جنگ میان ایران و اسراییل انجام می شود. ارزیابی های مراکز پژوهشی و امنیتی غرب و اسراییل نیز نشان می دهد که جنگ احتمالی بعدی طولانی تر و پیچیده تر خواهد بود و هر دو طرف در حال آمادگی برای سناریوهای چندمرحله ای شامل عملیات سایبری، حملات موشکی، پهپادی و تخریب زیرساخت های حیاتی هستند.

ایران در این میان بر حفظ توان ضربه زدن به عمق سرزمین های اشغالی، دفاع از تأسیسات حیاتی و تداوم روابط راهبردی منطقه ای تأکید دارد؛ در حالی که اسراییل تلاش می کند با بهره گیری از شرایط اقتصادی و سیاسی داخل ایران و همراهی آمریکا، محدودیت های سخت گیرانه تری را تحمیل یا نظام را تضعیف کند. اغلب ارزیابی ها نیز پیش بینی می کنند که جنگ احتمالی آینده فرسایشی تر و گسترده تر از نبرد گذشته خواهد بود و احتمال ورود جبهه های پیرامونی مانند لبنان، یمن و عراق نیز افزایش یافته است؛ مگر آنکه دستاوردهای دیپلماتیک بتواند مسیر تنش را متوقف سازد.

مجموعهٔ این تحولات نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران با ترکیبی از فشارهای سیاسی، اقتصادی، نظامی و تبلیغاتی روبه روست؛ اما در برابر این راهبردهای خصمانه، با اتکا به توان موشکی و دفاعی، استقلال سیاسی، دیپلماسی فعال و شبکهٔ منطقه ای خود مسیر تقویت بازدارندگی و حفظ منافع ملی را دنبال می کند. این مرحله، آزمونی جدی است که ضرورت انسجام داخلی، تقویت جایگاه دستگاه دیپلماسی و استواری بر اصول راهبردی انقلاب را بیش از پیش آشکار می سازد.