داده های برفسنجی ماهواره ای در 18 آبان 1404 از کاهش شدید پوشش برف در ارتفاعات حکایت دارد. میزان برف موجود نسبت به مدت مشابه سال گذشته 98.6 درصد و در مقایسه با میانگین 20 سال گذشته 99.8 درصد کمتر شده است؛ رقمی که کارشناسان آن را افت بی سابقه می دانند.

به گزارش ایسنا، این در حالی است کاهش برف مستقیماً باعث افت آورد سدها و رودخانه ها می شود و این موضوع می تواند تأمین آب شرب شهرهای بزرگ را در تابستان با محدودیت، افت فشار و حتی قطعی دوره ای مواجه کند. بخش کشاورزی نیز از این وضعیت مصون نیست و کاهش آب سطحی احتمال کاهش سطح زیرکشت و افت تولید محصولات را افزایش می دهد.

هم زمان با افت منابع سطحی، برداشت از سفره های زیرزمینی شدت می گیرد؛ اتفاقی که خطر فرونشست زمین، کاهش دبی چاه ها و خشک شدن قنوات را افزایش می دهد.

کارشناسان هشدار می دهند که کاهش برف همچنین موجب خشک تر شدن خاک، فرسایش بیشتر و شکل گیری کانون های جدید گردوغبار می شود و می تواند اکوسیستم های آبی و زیستگاه های حیات وحش را تحت تأثیر قرار دهد.

همچنین کاهش ذخایر برفی، پایداری منابع آب را به شدت کاهش می دهد و در صورت تداوم، احتمال بروز تنش های آبی، محدودیت های توسعه و جابه جایی جمعیت در برخی مناطق کشور وجود خواهد داشت.

علاوه بر این آنطور که محمد جوان بخت، معاون وزیر نیرو و مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران، وضعیت سدهای کشور را نگران کننده توصیف و اعلام کرده بود که بسیاری از سدهای اصلی تأمین کننده آب شرب در شهرهایی مانند تهران، بندرعباس، تبریز و اراک با افت کم سابقه مخازن روبه رو بوده اند.

به گفته او، سد کمال صالح عملاً خالی شده و چهار سد اصلی تهران نیز به شرایطی رسیده اند که مشابه آن در سابقه بهره برداری شان دیده نشده است.

جوان بخت همچنین از کاهش شدید آورد سد شهید کاظمی بوکان، منبع اصلی تأمین آب تبریز، خبر داد؛ سدی که در سال های پرآب بیش از یک میلیارد مترمکعب آورد داشت اما امسال تنها 307 میلیون مترمکعب آب دریافت کرده است. وضعیت سد دوستی، منبع عمده آب شرب مشهد نیز مشابه است و حجم موجود مخزن آن اکنون به کمتر از پنج درصدرسیده است.

طبق آخرین آمار بخش قابل توجهی از سدهای کشور هم اکنون تنها در حدی از حجم مخزن خود آب دارند که برای حفظ پایداری سازه ای لازم است؛ حجمی که نقشی در تأمین آب شرب، کشاورزی یا صنعت ایفا نمی کند و نشانه ای از شکنندگی بیش از پیش منابع آبی کشور است.

در مجموع باید گفت منابع آبی کشور با شرایطی روبه روست که تداوم آن می تواند پیامدهای گسترده تری برای امنیت آبی ایران به همراه داشته باشد. کارشناسان تأکید می کنند که مدیریت این وضعیت نیازمند برنامه ریزی دقیق، تقویت زیرساخت ها و اجرای سیاست های سختگیرانه تر در مدیریت مصرف است؛ زیرا در صورت استمرار روند فعلی، چالش کم آبی در سال پیش رو نه تنها تشدید خواهد شد، بلکه بر روند تأمین پایدار آب شرب، کشاورزی و توسعه شهری نیز اثرگذار خواهد بود.