فرارو- هزار کیلومتر مسافت برای نگهداری از تهران؛ بحران آب که مساله تخلیه پایتخت را به شکلی جدی تر مطرح کرده بود، با راه حل انتقال آب از جنوب جایگزین شد. با این وجود صرف هزینه های این طرح مورد تردید است.

به گزارش فرارو، اظهارات اخیر پزشکیان در مورد جدیت بحران آب با مساله تخلیه پایتخت گره خورد. هنوز نگرانی تهرانی ها در این مورد که قرار است به کدام نقطه ایران نقل مکان کنند پابرجا بود که علی عبدالعلی زاده از منتفی شدن انتقال پایتخت خبر داد. راه حل هم پروژه عظیم انتقال آب خلیج فارس به تهران با طول هزار کیلومتر است. حالا شدنی بودن این طرح در کنار تبعاتی که برای محیط زیست و جامعه دارد مورد پرسش است.

محمد درویش، کارشناس ارشد محیط زیست و عضو هیات علمی بازنشسته در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور در گفت وگو با فرارو به بررسی ابعاد این طرح پرداخت و گفت: اگر سند ملی امنیت قضایی را اجرا کنیم و 10 درصد در مصرف آب کشاورزی صرفه جویی کنیم، ظرف 3 سال می توانیم 540 میلیون مترمکعب آب، نیاز 5 میلیون نفر را تامین کنیم که از این طرح انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به تهران که می خواهند 150 میلیون مترمکعب آب را بیاورند، به مراتب ارزان تر، خردمندانه تر است.

محمد درویش به فرارو گفت: اینکه از خلیج فارس به تهران آب منتقل شود از نظر فنی امکان پذیر است. اکنون که در قطب جنوب یا قطب شمال سکونتگاه ساخته اند، از نظر فنی این امکان وجود دارد، اما سؤال اصلی این است که آیا خردمندانه هم هست که از خلیج فارس و دریای عمان آب بکشیم به کلان شهری همچون تهران که همین حالا با اضافه بار روبه روست؟ طبق بررسی های اکولوژیکی انجام شده، دست کم میزان بارگذاری در تهران سه برابر آستانه ظرفیت تحمل آن است.

او افزود: همین حالا تهران با 36 سانتی متر فرونشست در جنوب غرب و 25 تا 30 سانتی متر در جنوب شرق روبه روست. تهران یکی از آلوده ترین شهرهای ایران و منطقه است. هم اکنون تعداد نزاع در هر 100 هزار نفر در تهران 7000 است و این شهر سومین شهر نزاع خیز جهان به شمار می رود. علت آن است که فضاهای امنی در شهر تهران وجود ندارد و خدمات مناسبی به شهروندان تهرانی ارائه نمی شود.

این کارشناس ارشد محیط زیست گفت: میزان آلودگی صوتی نیز در بخش بزرگی از تهران از 60 دسی بل که حداکثر توان تحمل مردم تهران است بالاتر است. در اینجا پرسش جدی مطرح می شود: آیا با انتقال آب بیشتر به تهران و چراغ سبز نشان دادن به مهاجرپذیرتر شدن این کلان شهر و افزایش جمعیت، در حال خدمت به ایران و تهران هستیم یا خیانت؟ اصل ماجرا این است.

او افزود: منطقی تر آن است که بپذیریم تهران نباید بزرگ تر شود و جمعیت بیشتری وارد آن شود. بهتر است تسهیلات و امکانات را به سمت شهرهای جدید و مدرن در سواحل شمالی دریای عمان و خلیج فارس ببریم تا به توزیع عادلانه تر امکانات و جمعیت در کشور کمک کنیم.

او تاکید کرد: ایران مرکزی استعداد چنین حجمی از جمعیت را ندارد. تقریباً تمام اطراف تهران که زمانی تالاب بوده، اکنون به چشمه های بزرگ تولید گرد و خاک تبدیل شده است و چند سالی است مردم تهران با طوفان های گرد و خاکی شبیه به طوفان های یزد روبه رو هستند. انتقال آب بیشتر به تهران همان بلایی را سر تهرانی ها خواهد آورد که سر یزدی ها و اصفهانی ها آمده و می تواند تبعات غیرقابل جبرانی در افزایش بیماری ها بر جای بگذارد.

درویش گفت: تبعات محیط زیستی آب کشیدن به تهران هم باید در نظر گرفت. فرایند آب شیرین کردن یعنی تولید گاز گلخانه ای بیشتر و اینکه آن شورابه ای که از فرایند شیرین کردن به دست می آید دوباره وارد خلیج فارس و دریای عمان می شود و اکوسیستم آن منطقه را نابود می کند. از سال 2015 با پدیده ای در خلیج فارس و دریای عمان که از آن با نام کویر دریایی یاد می کنند، اطراف آب شیرین کن های امارات متحده عربی، بحرین و عربستان سعودی این کویرها ایجاد شده است. اگر در ایران هم استفاده از آب شیرین کن زیاد شود، ارزشمندترین اکوسیستم که بخش قابل توجهی از فضای دریایی ایران را تأمین می کند از دست می دهیم.

او افزود: خود بحث لوله کشی و انتقال آب بسیار تبعات محیط زیستی دارد چون بخشی از اکوسیستم های ارزشمند در مسیر این خط لوله تحت تأثیر قرار می گیرد. انرژی زیادی می خواهد آب را در ارتفاع آوردن و نیازمند چند نیروگاه حرارتی است که خود آن نیروگاه حرارتی نیازمند آب بیشتر است. دقت کنید که تولید هر کیلووات برق از نیروگاه حرارتی 0.76 لیتر باید آب مصرف کنید و این همه می تواند بحران های محیط زیستی ایجاد کند.

عضو هیات علمی بازنشسته در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور گفت: وقتی هم آب به تهران می رسد که خود آن هم سخت گیری هایی داشتیم که مردم قدر آب را بدانند و در واقع برویم به سمت مدیریت مصرف آب، عملا مشاهده نخواهد شد. هر مترمکعب شیرین کردن آب بین 5 تا 7 دلار بسته به مسافت درمی آید، در صورتی که ما الان 1.1 میلیارد مترمکعب مصرف آب تهرانی هاست و فاضلاب این تهرانی ها که به راحتی با یک هفتم این رقم قابل تصفیه و بازچرخانی است را فراموش کردیم و از آن استفاده نمی کنیم .

او افزود: استان تهران 1.8 میلیارد مترمکعب مصرف آب در بخش کشاورزی و 1.1 میلیارد مترمکعب شرب و بهداشتی است. اگر سند ملی امنیت قضایی را اجرا کنیم و 10 درصد در مصرف آب کشاورزی صرفه جویی کنیم، یعنی ظرف 3 سال می توانیم 540 میلیون مترمکعب آب، نیاز 5 میلیون نفر را تأمین کنیم که از این طرح انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به تهران که می خواهند 150 میلیون مترمکعب آب را بیاورند، به مراتب ارزان تر، خردمندانه تر است و انگیزه برای بخش کشاورزی که تولید در واحد سطح افزایش پیدا کند و آنان به سمت هیدروپونیک و کیس های گلخانه ای بروند که به این ترتیب بخش قابل توجهی از هدررفت مواد غذایی هم اصلاح شود.

درویش گفت: سکونتگاه های خلیج فارس و دریای عمان خود ما با بحران کمبود آب شیرین روبه روست، ولی خوشبختانه در بندرعباس نهضتی برای اولین بار راه افتاده که حدود 150 هزار مترمکعب فاضلاب را تصفیه و بازچرخانی می کنند و در اختیار صنایع قرار می دهند تا فشار بر آب شرب بندرعباس کم شود. استاندار هرمزگان دستور داده به هلدینگ های پرقدرت منطقه که سراغ آب شیرین کن نروند و هزینه تامین تصفیه فاضلاب را بدهند و این الگو می تواند تعمیم پیدا کند به دیگر سکونتگاه های دریای عمان.

او افزود: ما می توانیم شهرهایی به مراتب زیباتر از دوبی یا دوحه در سواحل شمالی خلیج فارس و دریای عمان ایجاد کنیم که کسب وکار آنان آب محور نباشد، بر اساس استارت آپ های سبز و تجارت باشد، به خصوص که ما تنها راه دسترسی جمهوری های آسیای میانه به دریای آزاد هستیم و به این ترتیب تولید ثروت پایدار کنیم.