فرارو- مهدی دهقان؛ طبیعی است که در یک جامعه آزاد، همه افراد حق دارند که بنویسند و حتی از این نیز بیشتر، هرچه را که دوست دارند بنویسند. با پذیرش این مسئله، پذیرش مسئله دیگری نیز اجتناب ناپذیر به نظر می رسد و آن هم اینکه: دیگران نیز حق دارند نقد کنند و هرطور که دوست دارند هم نقد کنند.

به گزارش فرارو، به تازگی تصاویری از نشست رونمایی از کتاب مژده لواسانی در فضای مجازی منتشر شده است. تصاویر منتشرشده حاکی از آن است که عده زیادی از اهالی رسانه نیز در آیین رونمایی از کتاب شعر خانم لواسانی حاضر شده اند؛ طبیعتا این اتفاق با حواشی به نسبت زیادی نیز روبه رو بوده است.

مژده لواسانی پیش از این نیز آثار دیگری را به چاپ رسانده است. بااین حال، با انتشار کتاب جدید او، تعدادی از مردم با یادآوری تجربه های مشابهی که دیگر چهره های مشهور در حوزه چاپ کتاب شعر داشته اند، به این مسئله واکنش نشان داده اند. چنان که می دانیم، پیش از لواسانی هم افرادی مانند بهاره رهنما و لیلا اوتادی و... با حواشی مشابهی دست وپنجه نرم کرده بودند.

اگر بخواهیم با دید بازتری به مسئله نگاه بکنیم، به این نتیجه خواهیم رسید که ما در کشوری زندگی می کنیم که در آن و در طول قرن ها، شعر به عنوان یکی از اصلی ترین هنرها با رگ وپِی مردم آمیخته شده است. طبیعی است که در چنین کشوری، بسیاری از مردم به شعر علاقه مند بوده و یا حتی به اصطلاح، طبع آن را نیز داشته باشند. باوجوداینکه در سال های گذشته و بنابه دلایل بسیاری، آموزش ادبیات در ایران با مشکلات اساسی روبه رو بوده است، اما باز هم شعر از زندگی مردم ایران رخت برنبسته و مردم ایران همچنان در ناخودآگاه خود با شعر آمیختگی دارند. بااین حال، چرا همچنان خبر انتشار یک کتاب شعر می تواند حاشیه ساز باشد؟

به هرحال شهرت باوجوداینکه مزایای خودش را دارد، در بسیاری از مواقع نیز می تواند به ضرر صاحبش تمام بشود. طبیعی است که وقتی چهره معروفی دست به چاپ کتاب می زند، واکنش ها به شکل طبیعی بیشتر از حد معمول باشند. ازاین گذشته، چه بسا که در بسیاری از مواقع اصلا انگیزه انتشار کتاب هم همین باشد.

یکی از مسائلی که با همین مسئله شهرت در ارتباط است، این است که بسیاری از افراد مشهوری که تا به امروز اثری را منتشر کرده اند، با تکیه بر همین شهرت دست به این کار زده اند. با یک نگاه ساده می توانید ببینید که از قضا، مثلا مراسم رونمایی از کتاب یک شاعر کارکشته و حقیقی با چه میزان از استقبال روبه روست. درحالی که مراسم رونمایی از کتاب بسیاری از سلبریتی های غیرمتخصص با حضور چندین وچند چهره فرهنگی همراه است، شاعران حقیقی جامعه هرگز از چنین نعمتی برخوردار نیستند و چه بسا که اصلا خبری از انتشار کتاب آن ها نیز به گوش کسی نرسد. در چنین شرایطی ممکن است که این مسئله از نگاه عده ای به عنوان سواستفاده از شهرت تعبیر شود.

مسئله دیگری که اصلی ترین مسئله در واکنش های منفی به اشعار سلبریتی ها است، سطح کیفی سروده های این افراد است. همان طور که گفته شد، ما در کشوری زندگی می کنیم که در حوزه ادبیات چهره هایی دارد که مشابه آن ها را در کمتر نقطه ای از جهان می توان دید. در چنین کشوری، نمی توان به سادگی نام شاعر را بر هرکسی نهاد. سطح کیفی بسیاری از آثار چهره های غیرادبی و معروف ایران، بسیار نازل تر از آن است که بتوان به آن ها شعر گفت.

با حذف وزن و قافیه از شعر فارسی، بسیاری شعر گفتن را به مثابه امری ساده و همگانی تلقی کردند و این مسئله باعث شد تا در طول چند دهه اخیر با خیل عظیمی از نوشته های شعرنما روبه رو باشیم. این مسئله رفته رفته در اقشار مختلف جامعه ایران نیز نفوذ کرد و کار به جایی رسید که هرکس که در خلوت خودش و برای خودش دلنوشته ای نوشت، این دلنوشته ها را شعر تلقی کرد و در اختیار عموم قرار داد. بااین حال طبیعی است که زمانی که یک چهره معروف در چنین دامی بیفتد، سروصدای بیشتری هم به پا کند.

سال ها دور خودش می چرخید

تا نگاهش بکنی!

مثل من

عاشق بود!

ساعت دیواری...

این یکی از شعرهایی است که لیلا اوتادی در کتابی به نام در بهشتی که کلاغی نیست، مترسک هم نیست منتشر کرده است. نگفته پیداست که نام این خطوط هر چیزی می تواند باشد مگر شعر و اگر شعر همچین چیزی است، همه مردم جهان احتمالا شاعر هستند.

ای کاش می افتاد

آن سیب از دستت...

ای کاش می غلتید و می آمد به سوی من

ای سیب سرخ وسوسه

ای آبروی من

من عاشقی را دوست دارم

بگذار مهربان باشم

هر چند به چشم این و آن

نقش بد داستان باشم

این هم نثر دیگری است که لیلا اوتادی آن را شعر تلقی کرده و منتشر کرده است. این سطور به خودی خود گویا مسئله هستند و به نظر می رسد که چندان نیازی به سخن بیشتری نباشد.

به باران فکر می کنم گونه هایم خیس می شوند

به تو فکر میکنم باران می بارد

من جادوگر نیستم

تو اما معجزه ای ...

این هم نمونه ای از نثرهای شعرمانند خانم بهاره رهنماست.

دراین بین باید اعتراف کرد که نوشته های مژده لواسانی باوجوداینکه چندان نوشته های متفاوتی نیستند، اما به مراتب از نوشته های رهنما و اوتادی پیشرفته ترند.

دست هایم را به دیوار می کشیدم

نقش می بستی بر خیابان های شهر

واز هر خیابان که می گذشتم

کوچه کوچه در من گم می شد

حق با تو بود، درد مسری است

توده سیاه مغزت چون مهی به شهرهایم رسیده است

خواستم در آغوشت بگیرم اما

دست هایم در تو دفن شده بود