فرارو- شی جین پینگ، رهبر چین، هیچ بیمی از دونالد ترامپ ندارد. منابع نزدیک به دولت پکن می گویند نخبگان چینی، رییس جمهور پیشین آمریکا را سیاستمداری بیش از حد ملایم در برابر کشورشان تلقی می کنند. یکی از تحلیل گران سیاسی در پکن می گوید چین در نخستین دوره ریاست جمهوری ترامپ تا حدی دچار نگرانی بود، زیرا دولت وقت آمریکا جنگ تجاری را به عرصه ای ایدئولوژیک کشاند و مقامات واشنگتن با تندی از نظام سیاسی و اقتصادی چین انتقاد می کردند.

به نقل از نشریه اکونومیست، با این حال، همان تحلیل گر تأکید دارد که اکنون آن ترس از میان رفته است. در واکنش به دور تازه فشارهای اقتصادی ترامپ در سال جاری، پکن سیاستی سختگیرانه در پیش گرفت: خرید سویا از ایالات متحده را متوقف کرد و صادرات مواد معدنی کمیاب را محدود ساخت. به گفته او، در نهایت این ترامپ بود که نخستین گام عقب نشینی را برداشت.

در دیدار اخیر دونالد ترامپ و شی جین پینگ در کره جنوبی در 30 اکتبر، رییس جمهور آمریکا امتیازهایی چشمگیر به پکن داد. از جمله، اجرای مقرراتی را برای یک سال به تعویق انداخت که قرار بود دامنه کنترل صادرات به شرکت های وابسته به مؤسسات چینیِ فهرست سیاه را گسترش دهد. در مقابل، چین با ازسرگیری خرید سویا از آمریکا موافقت کرد و وعده هایی کلی در زمینه مقابله با قاچاق مواد اولیه تولید فنتانیل و تسهیل صادرات عناصر کمیاب ارائه داد.

تحلیل گران سیاسی در پکن از دستاوردهای بیشتری نیز سخن می گویند. به باور آنان، ترامپ از زمان بازگشت به قدرت، هیچ گونه خصومت ایدئولوژیک با حزب کمونیست چین بروز نداده است؛ حتی در شرایطی که تعرفه های سنگینی بر کالاهای چینی اعمال کرد. از نگاه پژوهشگران چینی، او با چین به عنوان کشوری ضروری و اجتناب ناپذیر برخورد می کند؛ از پکن می خواهد کالاهای آمریکایی بیشتری بخرد و از سرمایه گذاری شرکت های چینی در خاک ایالات متحده استقبال نشان می دهد. علاوه بر این، ترامپ در دوره دوم ریاست جمهوری خود چنان تسلطی بر دولت فدرال و حزب جمهوری خواه یافته است که هیچ یک از محافظه کاران جرأت انتقاد از سیاست تعامل او با چین را ندارند.

با این حال، رهبران پکن همچنان به دونالد ترامپ اعتماد ندارند. نخبگان چینی که به نظم، کنترل و پیش بینی پذیری خو گرفته اند، در برابر سیاستمداری که از بی ثباتی و غافلگیری لذت می برد، احساس تردید و دودلی می کنند. گفت وگوهایی که طی هفته گذشته با مقام های دولتی، مشاوران، دانشگاهیان و کارآفرینان چینی انجام شده، نشان می دهد نوعی اجماع در حال شکل گیری است: ترامپ برای چین فرصتی تاریخی محسوب می شود؛ شخصی که به اصول لیبرال پایبند نیست و با رفتار متناقض خود در برابر متحدان و دشمنان، اعتبار جهانی ایالات متحده را تضعیف می کند. با این حال، پرسش اصلی این است که چین چگونه می تواند از این فرصت تاریخی بهره برداری کند.

به باور نخبگان پکن، دونالد ترامپ شخصیتی بیش از اندازه غیرقابل اعتماد است تا بتواند به توافقی بزرگ و نهایی برای حل اختلاف های بنیادین میان چین و آمریکا دست یابد. تحلیل گران نیز معتقدند که تندروهای هر دو کشور مانع از هرگونه مصالحه واقعی خواهند شد. در شرایطی که سطح اعتماد متقابل به پایین ترین میزان خود رسیده، انتظار می رود روند جدایی راهبردی میان دو اقتصاد به ویژه در حوزه های فناوری و مالی با شدت بیشتری ادامه یابد.

با این حال، مقام های پکن اذعان دارند که بسیاری از شرکت های چینی فعال در حوزه هوش مصنوعی همچنان علاقه مند به خرید تراشه های پیشرفته آمریکایی هستند. با وجود این تمایل، نگرانی های امنیتی متقابل باعث شده است بازار ایالات متحده برای صادرکنندگان فناوری چین به محیطی پرریسک و نامطمئن تبدیل شود. در همین راستا، تحلیل گران چینی کاهش سرمایه گذاری پکن در اوراق قرضه خزانه داری آمریکا را نتیجه مستقیم همین مخاطرات ژئوپلیتیکی می دانند؛ روندی که به گفته آنان، چین را به سمت استفاده گسترده تر از یوان در مبادلات جهانی سوق داده است.

منابع آگاه می گویند چین و ایالات متحده در دوره آتش بس یک ساله ای که در کره جنوبی بر سر آن به توافق رسیدند، تمرکز خود را بر توافق های جزیی و بخشی معطوف خواهند کرد. با این حال، در کنار این توافق های محدود اقتصادی و تجاری، شماری از ناظران در پکن بر این باورند که شاید بتوان ترامپ را به همکاری هایی بلندپروازانه تر نیز ترغیب کرد.

بر اساس دیدگاه شماری از کارشناسان چینی، پکن می تواند از غرور میانجی گرانه دونالد ترامپ بهره برداری کند تا اهداف دیرینه خود را پیش ببرد. به گفته آنان، شی جین پینگ در آغاز دیدار ماه گذشته با ترامپ، او را به خاطر توافق صلح خاورمیانه اش تبریک گفت. از نظر این تحلیل گران، در نشست های آتی ممکن است بتوان ترامپ را قانع کرد تا در قبال مسئله تایوان موضعی علنی اتخاذ کند و از دولت دموکراتیک آن جزیره بخواهد وارد گفت وگوهای صلح با چین شود. از دید پکن، حتی اگر سیاستمداران آمریکایی در آینده از چنین موضعی عقب نشینی کنند، صرفِ آن که یک رییس جمهور آمریکا چنین موضعی اتخاذ کرده باشد، برای چین دستاوردی ارزشمند و زمینه ساز خواهد بود.

برای کاهش نگرانی های امنیتی چین و کره شمالی نیز احتمال می رود ترامپ متقاعد شود تا از شدت مانورهای نظامی مشترک آمریکا و کره جنوبی بکاهد. در دریای جنوبی چین نیز شاید بتوان نوعی توازن ایجاد کرد؛ توازنی میان ادعاهای ارضی پکن و تأکید واشنگتن بر آزادی کشتیرانی در آب های بین المللی. علاوه بر این، گروهی از پژوهشگران چینی پیشنهاد کرده اند که پکن آماده است نقش میانجی را در مذاکرات صلح میان روسیه و اوکراین بر عهده گیرد؛ البته مشروط بر آن که ترامپ از شی نخواهد آشکارا بر مسکو فشار وارد کند.

یکی از اساتید دانشگاه در پکن تاکید می کند که نزدیک به یک دهه پیش، چین به باراک اوباما پیشنهاد ایجاد الگویی نو از روابط میان قدرت های بزرگ را ارائه کرده بود؛ الگویی که بر اساس باور اوباما به مسئولیت مشترک واشنگتن و پکن به عنوان دو اقتصاد برتر جهان، در رهبری تلاش های چندجانبه برای مقابله با چالش هایی همچون تغییرات اقلیمی شکل گرفته بود. با این حال، اوباما این پیشنهاد را رد کرد، زیرا پذیرش آن منوط به شناسایی منافع حیاتی چین از جمله ادعاهای ارضی پکن بر تایوان و سایر مناطق مورد مناقشه ــ بود. علاوه بر این، متحدان آمریکا نیز از ایده دو ابرقدرت تصمیم گیر برای جهان ناخشنود بودند.

اکنون همان استاد می پرسد: آیا ایالات متحده در دوران ترامپ ممکن است نسخه ای تازه از آن الگو را بپذیرد؟ در این مدل جدید، دیگر نشانی از شعارهای چندجانبه گرایی و همکاری جهانی دیده نمی شود؛ بلکه چین می تواند بر پیوند شخصی میان ترامپ و شی جین پینگ تکیه کند ؛ پیوندی میان دو رهبر ملی گرا و کاریزماتیک که خود را مردان سرنوشت می دانند و هر یک در سودای بازگرداندن عظمت ازدست رفته کشورشان هستند.

دونالد ترامپ نیز به نظر می رسد آماده است تا با شی جین پینگ به عنوان هم تراز برخورد کند. او پس از دیدارشان در کره جنوبی، در شبکه های اجتماعی از نشست جی 2 سخن گفت و آن را آغازی برای صلح و موفقیتی پایدار توصیف کرد. در همین حال، چین آموخته است چگونه رییس جمهور آمریکا را با ترکیبی از فشار و اعطای امتیاز به سوی مصالحه سوق دهد ؛به همین دلیل، در جنگ تجاری میان دو کشور نوعی آتش بس شکننده برقرار شده است. با این حال، جلب رضایت ترامپ مأموریتی به مراتب دشوارتر است. تندروهای آمریکایی در واشنگتن به خوبی می دانند که اگر شی جین پینگ در این بازی دیپلماتیک پیروز شود، نظم لیبرال جهانی که دهه ها تحت سلطه ایالات متحده شکل گرفته است، ممکن است برای همیشه دگرگون گردد.