از ویندوز و آفیس گرفته تا کنسول های ایکس باکس، مایکروسافت امروز تقریباً هر چیزی را می فروشد؛ اما زمانی بود که حتی بقای ویندوز هم قطعی به نظر نمی رسید. در اواسط دهه ی 1980، این شرکت در همکاری با IBM روی سیستم عاملی به نام OS/2 کار می کرد؛ پروژه ای که قرار بود جایگزین DOS و حتی ویندوز شود. با وجود تحسین کاربران حرفه ای، OS/2 هیچ گاه نتوانست در بازار موفق شود. با این حال، یکی از نسخه های آن به طرز باورنکردنی ای شکست خورد و OS/2 for Mach 20، بدفروش ترین محصول تاریخ مایکروسافت را رقم زد.

گزارش ها می گویند از این نسخه تنها 11 عدد فروخته شد و از این میان 8 نسخه بازگردانده شد. یعنی فقط سه نفر واقعاً آن را نگه داشتند، و طبق روایت یکی از مهندسان سابق مایکروسافت، او شخصاً با دو نفر از آن سه نفر صحبت کرده بود!

برای درک ماجرا باید به اواسط دهه ی 80 برگردیم، زمانی که رایانه های شخصی در حال گسترش بودند، اما ارتقاء آن ها هزینه ی بالایی داشت. شرکت ها به دنبال راهی بودند تا بدون خرید سیستم های جدید، عملکرد را افزایش دهند. در این فضا، کارت های شتاب دهنده یا Turbo Cards به بازار آمدند؛ سخت افزارهایی که با اتصال به مادربرد، سرعت پردازنده را افزایش می دادند.

مایکروسافت با همین ایده کارت Mach 10 را معرفی کرد که پردازنده ی سریع تر 8086 داشت و می توانست برخی کارهای پردازشی را تسریع کند. با وجود قیمت بالا، این کارت توجه محدودی جلب کرد. با این حال، مایکروسافت تصمیم گرفت نسخه ی جدیدتری بسازد که همان Mach 20، مجهز به پردازنده ی 80286 و امکان ارتقاء حافظه از طریق کارت جانبی بود.

اما فروش Mach 20 هم چندان موفق نبود. با این وجود، مایکروسافت تصمیم گرفت نسخه ی مخصوصی از OS/2 را برای همین سخت افزار عرضه کند. تصمیمی که حالا به عنوان یکی از اشتباهات تاریخی این شرکت شناخته می شود. طبق روایت ریموند چن، یکی از مهندسان باسابقه ی مایکروسافت، تنها 11 نسخه از این سیستم عامل فروخته شد و 8 نسخه بلافاصله بازگشت داده شد.

او می گوید: همکار من که پشتیبانی فنی OS/2 for Mach 20 را بر عهده داشت، تنها با دو نفر از سه خریدار واقعی تماس گرفته بود. احتمالاً همان ها بودند که محصول را پس ندادند!

در آن دوران، استفاده از OS/2 نیاز به دانش فنی بالا داشت و بیشتر کاربران حتی نمی دانستند چگونه باید از آن استفاده کنند. به همین دلیل، بسیاری از خریداران پس از مواجهه با پیچیدگی سیستم، تصمیم به بازگرداندن آن گرفتند.

با این حال، خود OS/2 بعدها به عنوان یکی از نخستین سیستم عامل های 32بیتی برای پردازنده های x86 شناخته شد و در نسخه ی 2.0، که IBM بدون مایکروسافت توسعه داد، به نقطه ی عطفی در تاریخ کامپیوتر تبدیل شد.

اما OS/2 for Mach 20 هرگز چنین سرنوشتی نداشت. نسخه ای محدود، مخصوص سخت افزاری خاص، که تنها در تاریخ مانده تا یادآور شود حتی غول هایی مثل مایکروسافت هم می توانند شکست هایی خیره کننده بخورند.