محمد بلوچ زهی در اعتماد نوشت: همین حالا که بحث بر سرِ کمبود منابع آبی تهران و انتقال پایتخت به سواحل پرظرفیت و زرخیز مکران دوباره در بین مقامات مختلف و نیز در دلِ محافل سیاسی و اجتماعی بالا گرفته، بسیاری از زنان و کودکانِ روستاهای مختلف این پهنه آب شرب مورد نیاز خانواده را با کولبری از مسافت های بسیار طولانی تأمین می کنند!

در اکثریت روستاها و مناطق جنوبی حاشیه سواحل مکران بار خلأ مردان خانواده که بیشتر برای کار به استان های همجوار یا کشورهای همسایه می روند بر دوش زنان خواهد بود و وظیفه تأمین آب برای خانواده نیز همانند خانه داری ذیل نقش و وظایف آنان تعریف شده است. بنابراین در وضعیتی که روستاهای بلوچستان با بحران شدید کمبود آب و چالش های متعدد آبی مواجه می شوند این زنان هستند و البته نیز کودکان و دختران که آب مورد نیاز خانواده را از محل قنوات و چاه های کشاورزی با حمل دبه های 20 لیتری بر روی کول و دوش تأمین می کنند.

چند عامل مهم از جمله دسترسی نداشتن به شبکه آب لوله کشی در مناطق مختلف روستایی و سپس ضعف مدیریت منابع آبی موجود و نیز کم بارشی، بیشتر بر تشدید روند کولبری آب در بلوچستان نقش داشته است. در واقع این پدیده را می توان یکی از همان متعدد فرزندان ناخلف توسعه نیافتگی منطقه عنوان کرد که در مواقع کم بارشی و بحران آب بیشتر ضعف و ناتوانی در مدیریت منابع آبی موجود و همچنین نداشتن برنامه اصولی برای کاهش چالش ها و پیامدهای پیش ورو را آشکار می سازد.

حال در چنین شرایط و وضعیتی این زنان و کودکان هستند که بارِ سوءمدیریت و توسعه نیافتگی و نیز چالش های کمبود آب را به دوش می کشند و عوارض طولانی مدت جسمی و آسیب های فراوان روحی کولبری آب را به قیمت از دست دادن سلامتی خود متحمل می شوند.

چند وقت پیش در یکی از گزارش های مربوط به کولبری آب که پزشکان و کارشناسان مربوطه پیامدها و عوارض جدی چنین پدیده ای را بررسی کرده بودند، آسیب های مفصلی و استخوانی، گردن درد و سردردهای ناگهانی و حتی خطر معیوب شدن مفاصل را برخی از عوارض جدی این پدیده برای زنان و دختران به خصوص برای کودکان برشمرده بودند.

طبق آمارهای منتشر شده وزارت نیرو فقط در سال 1400 بیش از سه هزار روستا با جمعیتی بالغ بر 700 هزار نفر در سیستان وبلوچستان از نعمت شبکه آب لوله کشی محروم بوده اند و در چنین شرایطی خانواده ها بیشتر نیاز خود را از منابع آبی موجود در بخش کشاورزی یا رودخانه های فصلی و هوتک ها تأمین می کنند که آن هم خطر آلودگی و غیربهداشتی بودن چنین آب هایی بسیار بالاست و نیز تهدیدی جدی برای سلامت روستاییان محسوب می گردد.

طی سال های اخیر با جدی تر شدن بحران کمبود آب و نیز هم تنشِ آبی فراوان در مناطق مختلف بلوچستان و حاشیه سواحل مکران این روزها پدیده کولبری آب در بین زنان و کودکان بلوچ بیش از هر زمان دیگر رواج پیدا کرده که شاید این مساله برای پایتخت نشینان حتی در همین شرایط کم آبی تهران با آن سطح از امکانات و زیرساخت ها چندان قابل تصور نباشد و درک.

بی تردید دوری از مرکز یا به عبارت بهتر بعد مسافت طولانی تا پایتخت ضمن آنکه فاصله طبقاتی را در این منطقه به طرز معناداری بالا برده و همچنین نابرابری در توزیع ثروت و امکانات و نامتوازن بودن سطح خدمات و رفاهیات را موجب شده، به همان نسبت نیز این عدم درک و ناملموس بودن آلام مردمان بلوچ را نیز مضاعف کرده است و دور از ذهن و تصور.

شاید اغراق نباشد و گزافه گویی که اگر سیستان وبلوچستان را از لحاظ توسعه ای و پیشرفت در همه سطوح به ویژه از لحاظ دسترسی به امکانات و برخورداری از زیرساخت ها حدود پنجاه سال عقب تر نسبت به تهران و سایر استان های برخوردار دانست و به عبارت دیگر این استان در عصر حاضر با همان مشکلات و معضلاتی شبیه به دهه پنجاه و شصت تهران دست به گریبان است.

حال در چنین شرایطی که مردمان پهنه سواحل مکران حتی از حداقل امکانات و بهره مند نبودن به الفبای آبادانی یعنی آب و لوله کشی و زیربنایی ترین اساس توسعه یعنی راه های مناسب روستایی و جاده های استاندارد برخوردار نیستند، بی گمان پیش درآمد صحبت انتقال پایتخت به این منطقه ابتدا کسب اعتماد است.

به هر روی بهتر آن است که قبل از هر اظهارنظر و تصمیم و ارایه طرح نسبت به انتقال پایتخت به سواحل مکران، ابتدا توسعه شتابان این پهنه نه به واسطه این اقدام بلکه پیش از آن مورد توجه قرار بگیرد و تاکید و نیز خواسته های حداقلی مردم چون دسترسی بدون دغدغه به آب شرب، بهداشت ودرمان، توسعه راه های مواصلاتی و جاده های روستایی و غیره برآورده شود.

تردیدی نیست که پیش شرط کاهش تعارضات و حساسیت های محلی برای حتی اظهارنظر پیرامون انتقال پایتخت به پهنه مکران در گام نخست لحاظ نمودنِ ملاحظات اجتماعی خواهد بود و توسعه پیشا انتقال.