علیرضا دبیر، رییس فدراسیون کشتی چند روز قبل در مراسم رونمایی از کتاب بارانداز مربوط به زندگی غلامرضا تختی اظهاراتی را مطرح کرد که بلافاصله جنجالی شد. دبیر گفت: مثلا در زلزله بویین زهرا او پول جمع می کرد. نه دوربین بود و نه عکاس، اما الان طرف یک جا می خواهد برود کمک کند چند تا عکاس و دوربین می برند. کجا یک عکس از تختی دیدید؟ تختی نخواست تختی شود، خدا او را تختی کرد. فرق الان با آن موقع این است دهه 60 می خواستند دیده نشوند، اما الان می گویند چرا به من جهان پهلوان نمی گویید؟ تختی اخلاص داشت که تختی شد، زور نزنید. بگذارید خدا شما را بت کند نه اینکه خودمان بخواهیم بت شویم. تختی بنده خوب خدا بود که خدا آنقدر به او عزت داد.

طبق انتظار صحبت های دبیر به عنوان کنایه به رسول خادم که اقدامات خیرخواهانه اش را در شبکه های اجتماعی به اشتراک می گذارد، تفسیر و دوگانه دبیر- خادم در شبکه های اجتماعی داغ شد. دوگانه ای بیهوده که ادامه دادنش واقعا از حوصله همه خارج شده و هیچ سودی هم برای کسی ندارد. ما هم قصد نداریم در این نوشته به این دوقطبی بپردازیم، بلکه چون حدس زدیم که شاید روایت کمک تختی در زلزله بویین زهرا و نقش رسانه در تختی شدن تختی جالب باشد، بنابراین به بهانه اظهارات رییس فدراسیون روایت تاریخی را در این مورد بررسی کردیم.

تختی با رسانه ها هماهنگ کرد و رفت برای کمک!

دهم شهریور 1341 زلزله ای شهرستان بویین زهرا را لرزاند. زلزله ای وحشتناک که جان های زیادی را گرفت و کشور را به هم ریخت. یکی از روایت های اسطوره ای که در مورد تختی بسیار مطرح می شود، حضور این قهرمان بین مردم و جمع آوری کمک برای زلزله زدگان است. همان مساله ای که علیرضا دبیر هم به آن اشاره کرده است. بعد از انقلاب و زمانی که روایت های اغراق آمیز از تختی خریدار داشت برخی نزدیکان او مدعی شدند که در آن حادثه تختی یک روز تصمیم گرفت برود وسط خیابان و از مردم کمک بخواهد و بلافاصله مردم او را دوره کردند. ناصر ایرانی از نزدیکان تختی نوشته بود: فردای آن روز پهلوان نه بوق زد، نه کرنا، نه آگهی کرد، نه مصاحبه. اول صبح رفت سر چهارراه پهلوی و اعلام کرد می خواهد برای زلزله زدگان هدیه جمع کند. این همان روایتی است که رییس فدراسیون مطرح کرده است. با این حال نگاهی دقیق به نشریات آن زمان و اظهارات سایرین نشان می دهد شرایط متفاوت بوده است. آرشیو روزنامه کیهان نشان می دهد در تاریخ 13 شهریور یعنی سه روز بعد از زلزله تختی به روزنامه کیهان رفت و خبر داد که می خواهد فردا با دوستانش برای جمع آوری کمک های مردمی به نفع زلزله زدگان از دوراهی یوسف آباد تا میدان راه آهن راهپیمایی کند. تختی نه تنها این خبر را به روزنامه می دهد تا مردم در جریان قرار بگیرند و برای اهدای کمک بیایند، بلکه از خبرنگار کیهان می خواهد در طول مسیر همراهی اش کند. تختی با ذکر این نکته که دنیای قهرمانی اش به پایان رسیده به گزارش نویس کیهان می گوید: دنیای تازه من شروع شده است. می خواهم برای مردم باشم. تو مایلی به من کمک کنی تا وظیفه وجدانی خود را در قبال زلزله زدگان ادا کرده باشم؟ حضور تختی بین مردم و جمع آوری کمک توسط او بازتاب گسترده ای در رسانه ها و مردم با وجود حساسیت های ساواک داشت. اتفاقا انتشار خبر توسط خود تختی و حضور پررنگ مردم یکی از نقاط عطف زندگی تختی در مواجهه با دربار بود. جایی که شاه و نزدیکانش متوجه شدند تختی چه قدرتی در بسیج کردن مردم دارد و این آنها را نگران کرد.

نقش رسانه ها در تختی شدن تختی

علیرضا دبیر در بخشی از سخنان خود به درستی اشاره کرده است که خدا تختی را تختی کرد اما باید یادآور شد اگرچه این خواست خدا بوده ولی رسانه ها ابزاری در این مسیر بودند. مهدی میرمحمدی در کتاب غلامرضا، غلامرضا را کشت، می نویسد: کیهان ورزشی به عنوان پرخواننده ترین رسانه آن زمان نقش بزرگی در جهان پهلوان شدن تختی داشت و در واقع به نوعی رونمایی از این لقب در کیهان ورزشی صورت گرفت. رسانه ها در آن زمان چنان از تختی حمایت می کردند و حتی از شکست های او حماسه می ساختند که زنده یاد امامعلی حبیبی و سایر هم تیمی های تختی بارها و بارها به رسانه ها گلایه کرده بودند که خبرنگاران بین او و تختی فرق می گذارند. میرمحمدی در کتاب خود با ذکر اسناد نوشته است، گلایه حبیبی بیراه نبود. خبرنگاران تختی را دوست داشتند و به نزدیکی با او افتخار می کردند. علاوه بر کیهان ورزشی، چند ماهنامه و نشریه هفتگی هم ارتباط خوبی با تختی داشتند. روشنفکر، سپید و سیاه، فردوسی، اطلاعات هفتگی و... .

تختی هم در سمت مقابل رابطه بسیار خوبی با خبرنگاران داشت و اتفاقا هر کاری انجام می داد بلافاصله رسانه ای می کرد. از جمله اینکه او خبر نامزدی اش با شهلا را ابتدا به یک رسانه داد برای انتشار! سپس با خبرنگاران راهی خانه نامزدش شد تا آنها از او و خانواده اش عکس بگیرند و در روزنامه چاپ کنند. خلاصه اینکه برخلاف تصور اغلب علاقه مندان به کشتی، تختی از رسانه ها فراری نبود که هیچ، حتی به نظر می رسد خیلی زودتر از دیگران از قدرت رسانه آگاه شده بود و عادت داشت بسیاری از اقداماتش را رسانه ای کند.