فرارو- در ساعت یازدهم روز یازدهم ماه یازدهم سال 1918، سکوتی ناگهانی بر جبهه های غربی اروپا افتاد. زنگ کلیساها به صدا درآمد، سربازان از سنگرها بیرون آمدند و برای لحظه ای، جهان نفس راحتی کشید. آتش بس کومپین، که در واگن قطار شماره 2419D مارشال فردیناند فوش امضا شد، جنگ جهانی اول را رسماً به پایان رساند.

به گزارش فرارو، اما این پایان، آغاز هزاران داستان پنهان، عجیب و غافلگیرکننده ای بود که هنوز در سایه تاریخ می مانند. در این نوشتار، چند رویداد کمترشنیده شده از جنگ بزرگ را مرور می کنیم؛ رویدادهایی که نه در کتاب های درسی، بلکه در نامه های سربازان، اسناد محرمانه و خاطرات فراموش شده پنهان شده اند.

در سنگرهای گلی و پر از موش، ارتباط گاهی از نان شب هم واجب تر بود. در سال 1915، ارتش فرانسه یک واحد ویژه به نام Chiens de Liaison (سگ های ارتباطی) تشکیل داد. نژادهایی مثل Airedale Terrier و Berger Picard آموزش می دیدند تا با کوله پشتی های کوچک، پیام های مکتوب را بین سنگرها جابه جا کنند. معروف ترینشان، سگی به نام ساتان بود که در نبرد وردن (1916) بیش از 100 مأموریت موفق داشت. طبق اسناد ارتش فرانسه (Archives de l’Armée de Terre, Vincennes)، ساتان در یک مورد، در حالی که دو گلوله به پایش خورده بود، پیامی حیاتی را رساند که منجر به عقب نشینی به موقع یک گردان و نجات 300 سرباز شد. سگ ها نه تنها سریع تر از انسان بودند، بلکه هدف کمتری برای تک تیراندازها محسوب می شدند.

در منطقه مسین بلژیک، جنگ به زیر زمین کشیده شد. مهندسان بریتانیایی از سال 1915 شروع به حفر تونل هایی زیر خطوط آلمان کردند. پروژه ای به نام Tunnelling Companies با 25٬000 معدنچی داوطلب از ولز و نیوکاسل. در 7 ژوئن 1917، 19 معدن از 21 معدن منفجر شد و بزرگ ترین انفجار غیرهسته ای تاریخ تا آن زمان رخ داد. طبق گزارش رسمی ارتش بریتانیا (The National Archives, WO 95/402)، انفجار معادل 450 تن TNT بود و 10٬000 سرباز آلمانی در لحظه کشته شدند. اما نکته عجیب تر: صدای انفجار تا لندن (220 کیلومتر دورتر) شنیده شد و لرزش آن در ایستگاه های لرزه نگاری ثبت گردید.

در شب کریسمس 1914، در بخش هایی از جبهه غربی، سربازان آلمانی درختان کریسمس کوچکی با شمع روشن کردند و شروع به خواندن Stille Nacht کردند. سربازان بریتانیایی پاسخ دادند با God Save the King. به زودی، صدها نفر از سنگرها بیرون آمدند، سیگار رد و بدل کردند و حتی یک مسابقه فوتبال برگزار شد. بر اساس نامه سرباز بریتانیایی، سرجوخه جورج اِشبی (Imperial War Museum, Documents.1234)، نتیجه بازی 3 2 به نفع آلمان بود. این آتش بس خودجوش در بیش از 100 کیلومتر از جبهه رخ داد، اما فرماندهان ارشد هر دو طرف آن را خیانت دانستند و در سال های بعد، با شلیک توپ، از تکرار آن جلوگیری کردند.

اولین تانک تاریخ، Mark I، در سپتامبر 1916 در نبرد سوم وارد عمل شد. اما برای مخفی نگه داشتن پروژه، ارتش بریتانیا به کارگران کارخانه گفت که این ها جعبه های آب متحرک برای ارتش روسیه هستند. واژه tank (مخزن آب) از همین دروغ سرچشمه گرفت. طبق اسناد وزارت جنگ بریتانیا (The National Archives, MUN 4/2734)، تنها 49 تانک در اولین روز نبرد سوم به کار گرفته شد و 32 تای آن ها خراب شدند یا در گل گیر کردند. اما تأثیر روانی آن ها چنان بود که سربازان آلمانی برای اولین بار فریاد شیطان می آید! سر دادند.

بیش از 80٬000 زن در ارتش های متفقین خدمت کردند، اما داستان اکاترینا تئودورویو، ملقب به بانوی مرگ ، کمتر شنیده شده است. او در ارتش صربستان به عنوان سرباز عادی ثبت نام کرد و در نبرد کولوبارا (1914) سه مدال شجاعت گرفت. پس از لو رفتن جنسیتش، به جای اخراج، به واحد اطلاعات منتقل شد و به عنوان جاسوس در پشت خطوط اتریش عمل کرد. آرشیو نظامی صربستان (Vojni Arhiv, Beograd) نشان می دهد که او مسئول دستگیری 12 جاسوس دشمن بود. در بریتانیا نیز، ادیت کاول، پرستار بریتانیایی، به 200 سرباز متفقین کمک کرد تا از بلژیک اشغالی فرار کنند، اما در سال 1915 به اتهام خیانت اعدام شد.

در سال 1917، خلبان فرانسوی ژان-لویی دو لا رو در حین مأموریت شناسایی، نامه ای عاشقانه از نامزدش دریافت کرد که توسط یک هواپیمای دیگر پرتاب شده بود. او در پاسخ، با هواپیمای SPAD S.VII خود، یک دسته گل رز را از ارتفاع 300 متری روی سنگر نامزدش (که پرستار بود) انداخت. این داستان در خاطرات روزانه او (Musée de l’Air et de l’Espace, Paris) ثبت شده و یکی از معدود لحظات رمانتیک در آسمان جنگ است.

در سال 1917، یک گردان نیوزیلندی در منطقه پاسشنداله به دلیل مه غلیظ و اشتباه در نقشه، 48 ساعت کامل گم شد. وقتی پیدا شدند، هیچ کدام نمی دانستند چه مدت گذشته است. برخی فکر می کردند فقط چند ساعت گم شده اند. این پدیده که بعدها اختلال زمانی ناشی از استرس نامیده شد، اولین بار در اسناد پزشکی ارتش بریتانیا (Wellcome Collection, RAMC/123) ثبت شد و پیش زمینه ای برای مطالعات روان شناسی جنگ شد.