حمید ابوطالبی، مشاور سیاسی حسن روحانی، رییس جمهور دولت دوازدهم، در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:

رئالیسم در سیاست؛ از گفتاردرمانی تا بحران ناکارآمدی قدرت

در یک سال و اندی گذشته، رییس جمهورپزشکیان به گواه گفتار و مواضعش عملاً بنیان های حکمرانی را تضعیف کرده است. سخنانی که با عنوان صداقت با مردم بیان می شود؛ اما در عمل به تضعیف اقتدار قانونی دولت، بی انگیزه سازی مدیریت ملی، گسترش هراس در حکمرانی، بی برنامگی فراگیر، اداره ی جزیره ای کشور، شکل گیری فدرالیسم پنهان، نابودی طرح های ملی، و بی اعتمادی کامل مردم انجامیده است.

ایشان به جای حل مشکلات، با این سخنان، بار آن ها را بر دوش مردم نهاده و با القای حس ناتوانی، کشور را دچار بحران ناکارآمدی قدرت کرده است؛ یعنی ناتوانی ساختار سیاسی در تبدیل اقتدار قانونی به کنش مؤثر.

تازه ترین نمونه ها، سخنان وی درباره ی مقصر بودن مجلس و دولت در تورم، جیره بندی آب پایتخت و تخلیه ی تهران از آذرماه، پیشنهاد کاهش نیروی انسانیِ نهاد ریاست جمهوری از 4000 نفر به 400 نفر توسط مردم! و… است. رییسِِ جمهوری، که از وعده های انتخاباتی خود به ویژه در زمینه ی تحریم های بین المللی، و بازگشت اخیر ایران به ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد در دوران وی هم چشم پوشیده و از تعهداتی که شخصاً بر عهده گرفته بود نیز فاصله گرفته است.

اِشکال اصلی در این الگوی فکری و مدیریتی، دلیل آوری نادرست برای پوشاندن واقعیت ها از طریق هراس آفرینیِ ملی است؛ روشی که بیش از آن که راهی برای اصلاح باشد، ابزاری برای انحراف افکار عمومی از حقیقت و سلب مسئولیت از خویش است.

در جریان انتخابات، رییس جمهور، تحریم ها را بزرگ ترین معضل ملی و عامل فروپاشی اقتصاد معرفی می کرد؛ اما امروز می کوشد از نقش تحریم ها هیچ سخنی نگفته و عملا آن ها را کم رنگ نشان دهد و نابسامانی اقتصادی را به اختلافات سیاسی، مدیریت جزیره ای، بی میلی کارشناسان به همکاری، یا بزرگی ساختار دولت نسبت دهد. سخنان اخیر او در کردستان، نه تنها اوج این بی برنامگی، بلکه نشانه ی آشکار فقدان درک راهبردی از اقتدار ملی بود.

در همین حال، دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده، اعلام کرده آماده ی اقدام برای لغو تحریم های ایران است؛ تحریم هایی که اکنون، در واقع، فقط برای هیچ برقرار مانده اند. زیرا در کوتاه مدت:

• نه تأسیسات هسته ای و نه غنی سازی در هر سطحی از صفر تا صد، به علت تخریب وسیع، قابل بهره برداری بوده و منفعت ملموسی برای ملت دارد؛

• نه مقاومت منطقه ای توان نقش آفرینی گذشته را داراست؛ و

• نه در وضعیت نه جنگ و نه صلح می توان اقتصاد ملی را سامان داد.

در چنین شرایطی، چنانچه رییس جمهور پزشکیان دغدغه ی ملی دارد، باید در کوتاه مدت با تدوین برنامه ای چندساله و حداقلی کشور را، که در شنزار فاجعه زیست محیطی و ابربحران های اقتصادی فرو می رود، نجات دهد.

برای این منظور، چند اقدام فوری ضروری است:

الف) مردم فروپاشی اقتصاد و محیط زیست و ناکارآمدی را با چشم خود می بینند؛ لذا هرگونه سخن پردازی و دلیل آوری درباره ی ناکارآمدی دولت در اداره کشور و رشد و استواری تورم، فقر، فساد و فرونشست زمین وفق اقدامات دولت باید متوقف شود، و رییس جمهور شخصاً بر اجرای این امر نظارت کند.

ب) جامعه پس از چهاردهه، به مرحله ی اشباع و بی تفاوتی رسیده است؛ در چنین وضعی، به جای شعار وفاق ، باید آینده ای حداقلی و ممکن برای مردم پیشنهاد و بازسازی اعتماد ملی تضمین شود.

ج) اقتداردولت باید بازسازی گردد؛ و یک برنامه ی ملی چندساله ی حداقلی میان همه ی نهادها مورد تفاهم قرار گیرد.

د) رییس جمهور باید شخصاً به صحنه آمده و به دور از هراس، مسئولیت آغاز گفت وگو با دولت ترامپ را بر عهده گیرد؛ زیرا در وضعیت هیچ ، تنها دیپلماسی می تواند به گامی واقعی برای رفع تحریم ها و رهایی مردم از فشار اقتصادی بینجامد.

ه) بازسازی محیط زیست و احیای اقتصاد ملی باید اولویت مطلق کشور باشد؛ با رفع تحریم ها می توان در یک بازه ی چندساله کوتاه مدت، دست کم از بدتر شدن وضعیت جلوگیری کرد.

وظیفه ی ملی دولت در این مرحله - که نه شرایط توسعه کشور فراهم است و نه دولت توانایی آن را دارا است - توقف روند تخریب، حل مشکلات بنیانی، بازسازی روابط خارجی، بازگرداندن حداقلی از ثبات، و جلوگیری از فروریزی نهایی اعتماد عمومی است.

در شرایط کنونی، سیاست رئالیستی یعنی فهم و پذیرش واقعیت ها، پیش از آن که واقعیت ها خود را به سختی و با هزینه سرسام آور تحمیل کنند.