در روزهای اخیر، مواضع دکتر پزشکیان درباره وضعیت آب به ویژه در مناطق مرکزی و استان هایی مانند اصفهان و تهران واکنش های گوناگونی در رسانه ها و محافل سیاسی برانگیخت.

به گزارش آرمان امروز، عده ای این سخنان را نگران کننده و زمینه ساز جنگ شناختی و ناامیدسازی مردم دانستند؛ اما تحلیل ناظران نزدیک به مواضع پزشکیان می گوید که آنچه او مطرح کرده، بیش از هر چیز یک سیاست هشدار مبتنی بر مسئله شناسی است و هدفش تحریک افکار عمومی به یأس نیست بلکه فراخوانی برای اصلاحات جدی در حکمرانی آب است.

پزشکیان، که سابقه و رویکردی علمی پژوهشی دارد، بارها بر ضرورت صداقت در اطلاع رسانی با مردم تأکید کرده است. از منظر او، پنهان سازی واقعیت ها یا کوچک نمایی مشکلات، نهایتاً سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی را فرسوده می کند و این دقیقاً همان نقطه ای است که در جنگ شناختی دشمنان به دنبال بهره برداری از آن هستند. به همین سبب، هشدار علنی به عنوان روشی برای فراخوان مسئولان، جامعه و نهادهای ذی ربط به مشارکت در راه حل ها مطرح می شود.

کارشناسان محیط زیست و سیاست گذاری آب می گویند پیام پزشکیان دارای دو لبه است: نخست، نشان دادن عمق مشکل و ضرورت اقدام ساختاری در مدیریت منابع آبی و اقتصاد آب؛ دوم، دعوت به اصلاح حکمرانی از جمله بازنگری در سیاست تخصیص، مقابله با مصرف غیرسالم و ایجاد سازوکارهای جیره بندی محتاطانه در شرایط بحرانی. از این منظر، هشدارها نه به عنوان نتیجه گیریِ پایان ناپذیر، که به عنوان نقطه آغازی برای طراحی پروژه های عملیاتی و تغییرات نهادی قابل فهم است.

در برابر این رویکرد، منتقدانی نیز هستند که نگرانند بیان علنی بحران ها، به ویژه در فضای پیچیده جنگ شناختی، ممکن است احساس ناامیدی را در میان شهروندان تقویت کند. اما حامیان پزشکیان تأکید می کنند که صداقت همراه با ارائه نقشه راه و دعوت به مشارکت، می تواند اعتماد را بازسازی کند و از سوی دیگر مانع شود که روایت های کاذبِ دشمنان، فضای عمومی را مسموم سازند.

یکی از نکات کلیدی مطرح شده در این گزارش، ضرورت تفاوت گذاری میان هشدار مسئولانه و بیان یأس آور است. هشدار مسئولانه به معنای تشریح ریشه ها، اذعان به کوتاهی ها و ارائه پیشنهادهای اجرایی برای جبران است؛ در حالی که بیان یأس آور اغلب فاقد راهکار و موجب کناره گیری و انفعال عمومی می شود. ناظران می گویند پزشکیان قصد داشته ضمن صادق سازی درباره وضعیت، مسئولان را وادار به اقدام فوری سازد و اگر لازم باشد، خود در طرح های عملیاتی مشارکت کند.

در این میان، راهکارهایی برای بهره گیری سازنده از این گفتار هشداردهنده پیشنهاد می شود: تقویت حکمرانی آب با رویکردی علمی و مبتنی بر شواهد، تدوین اقتصاد آب و برنامه های مدیریت تقاضا، افزایش شفافیت و پاسخگویی نهادها، و دعوت از جامعه مدنی و رسانه ها برای مشارکت در اطلاع رسانی و طراحی راه حل ها. همچنین، توجه به این نکته ضروری است که هر گونه اطلاع رسانی درباره بحران ها باید هم زمان با ترسیم مسیرهای عملی و قابل اجرا همراه باشد تا از ایجاد ناامیدی جلوگیری شود.

اظهارات پزشکیان را می توان بخشی از روند مسئله شناسیِ لازم در مواجهه با بحران های زیست محیطی خواند؛ روندی که اگر با صداقت، برنامه ریزی و اقدام فوری همراه شود، ظرفیت تبدیل هشدار به اقدام و بازسازی اعتماد اجتماعی را خواهد داشت. در غیر این صورت، خطر آن وجود دارد که هم تهدیدات واقعی آب و هم بازی های شناختی دشمنان، به تضعیف تاب آوری ملی بینجامد.

رضا جهانیان، استاد دانشگاه در گفت وگو در تحلیل سخنان اخیر رییس جمهور درباره وضعیت آب گفت: بیان واقعیت های سخت، اگر با هدف اصلاح و اقدام باشد، نشانه ناامیدی نیست، بلکه نوعی شجاعت مدیریتی است. به گفته او، پزشکیان عمداً مسیر صداقت را انتخاب کرده تا تصمیم گیران را از فضای تعارف بیرون بیاورد.

وی تأکید کرد: در شرایط فعلی، بزرگ ترین خطا پنهان کاری است. مردم اگر بدانند برنامه ای برای عبور از بحران وجود دارد، حتی خبرهای سخت را هم می پذیرند. پزشکیان در واقع هشدار می دهد، نه اینکه ترس ایجاد کند.

این استاد دانشگاه افزود: بحران آب فقط مسئله اقلیم نیست، بحران حکمرانی هم هست. هشدار رییس جمهور می تواند مقدمه ای برای بازنگری در ساختارهای تصمیم گیری و مصرف آب باشد. این همان گفت وگوی ملی است که سال ها عقب افتاده.

جهانیان با اشاره به برخی انتقادها گفت: اشکال ما این است که هر حرف صریحی را با ناامیدی اشتباه می گیریم. در حالی که اگر مشکلات گفته نشود، اساساً هیچ اصلاحی ممکن نیست. اطلاع رسانی واقعی، پایه اعتمادسازی است.

وی در پایان تأکید کرد: امروز صداقت در اطلاع رسانی از خودِ مدیریت آب مهم تر است. جامعه ای که بداند چه می گذرد و در تصمیم سازی مشارکت داده شود، هیچ بحرانی را غیرقابل حل نمی بیند.