یک مجسمه ساز درباره مجسمه جدید میدان انقلاب می گوید که این مجسمه نه از نظر ایده خلاقیت دارد، نه از نظر جنس و اجرا کیفیت لازم را.

به گزارش ایسنا، به باور او، وقتی اثری برگرفته از نقش برجسته ای میراثی است، باید با دقت، مشورت و مصالح شایسته ساخته شود، نه در شتاب تصمیم های اداری.

آخر هفته گذشته، مجسمه زانوزنندگان در برابر ایران در میدان انقلاب نصب شد که تصویر شاپور اول ساسانی، پادشاه ایران، و والرین، امپراتور روم را به نمایش می گذارد.

این مجسمه توسط پیام قانع ساخته شده است و حتی پیش از نصب نیز نسبت به روند ساخت آن نقد وارد بود، به گونه ای که بنابر آنچه منتقدان می گفتند این پروژه بدون برگزاری فراخوان تخصصی، بدون مشارکت انجمن مجسمه سازان و بدون شفافیت در روند انتخاب و اجرا پیش رفته است.

بهداد لاهوتی، مجسمه ساز با انتقاد از روندهای سلیقه ای در انتخاب و سفارش آثار شهری می گوید: در سال های اخیر ارتباط میان شهرداری و انجمن های تخصصی قطع شده و تصمیم گیری ها در فضایی بسته انجام می شود.

او تأکید دارد که فقدان شفافیت در انتشار فراخوان ها، معرفی داوران و اطلاع رسانی عمومی، اعتماد جامعه هنری را از بین برده است.

محسن رافعی، دیگر مجسمه ساز نیز با بیان اینکه آثار شهری جزیی از حافظه جمعی مردم اند، هشدار می دهد: حذف نهادهای تخصصی از فرایند تصمیم گیری و نبود نظارت کیفی، به افت سطح هنری شهر انجامیده است. انتخاب سوژه هایی مانند والرین که نماد شکست است، برای میدان مهمی چون انقلاب، انتخابی بحث برانگیز و ناسازگار با هویت فرهنگی جامعه است.

این هنرمندان در مجموع بر ضرورت بازگشت به سازوکار شفاف، مشارکت انجمن های تخصصی و نظارت کارشناسی بر پروژه های شهری تأکید دارند و خواستار اصلاح روند فعلی هستند تا آثار آینده، به جای حاشیه، بازتابی از خلاقیت و هویت ایرانی باشند.

اکنون اما، پس از نصب این مجسمه، کیفیت پایین آن حتی برای شهروندان نیز جای سوال است. در همین راستا تصمیم گرفتیم در گفت وگو با کامبیز صبری، مجسمه ساز، به بررسی این اثر بپردازیم.

صبری با انتقاد از نصب مجسمه تازه در میدان انقلاب تهران می گوید: این اثر از چند جهت مورد نقد است، از جمله بی توجهی به اهمیت تاریخی و مکانی میدان انقلاب و نبود بررسی کارشناسی پیش از اجرای آن. میدان انقلاب یکی از نقاط مهم و تاریخی تهران است که بارها شاهد رویدادها و اجتماعات ارزشمند مردمی بوده و شایسته است اثری با فکر کاملاً حساب شده و پس از بررسی های مختلف در آنجا نصب شود. سخت گیری شهرداری تهران و به ویژه سازمان زیباسازی در دو دهه گذشته برای انتخاب اثر مناسب در این مکان نشان می دهد که خودِ شهرداری نیز به اهمیت این نقطه اذعان دارد. حال چه شده که در عرض کمتر از چند ماه تصمیمی گرفته شده و بدون کارشناسی خاصی مجسمه ای در این مکان نصب شده است؟

صبری با بیان اینکه این مجسمه برگرفته از نقش برجسته ای است که در نقش رستم قرار دارد، توضیح می دهد: در آن نقش برجسته که مربوط به هزاران سال پیش است، برخورد امپراتوری های آن زمان نشان داده می شود و امپراتوری قدرتمند ایران نیز بارها تا آتن پیش رفته و حتی آکروپولیس را تخریب کرده است. در مقابل، با رومیان و امپراتوری های دیگر نیز رویارو شده است. حال اگر چنین اثری که در اصل یک نقش برجسته است، بخواهد به صورت مجسمه کامل درآید، باید مناسبات خاص خود را داشته باشد؛ ضمن آنکه در این اثر خلاقیت ویژه ای هم دیده نمی شود.

این مجسمه ساز با اشاره به جنبه میراثی طرح می گوید: این نقش برجسته از آثار ثبت شده میراث فرهنگی ایران بزرگ است و استفاده از آن برای محکوم کردن قشری خاص یا نسبت دادن به سمت دیگری می تواند باعث انزجار و واکنش منفی جهانی نسبت به این اثر ارزشمند شود. ممکن است نادانسته به اثری آسیب بزنیم که تاکنون نماد افتخار ملی بوده است.

او با تأکید بر نامناسب بودن جنس و محل نصب اثر می افزاید: مجسمه اصلی از سنگ رسوبی کوه های اطراف تخت جمشید ساخته شده است. بنابراین، اگر قرار است چنین اثری در مکانی مهم چون میدان انقلاب نصب شود، شایسته است از سنگ تراشیده و با کیفیت بالا ساخته شود. علاوه بر این، مکان فعلی انتخاب درستی نیست و اگر قرار باشد چنین اثری بازتولید شود، بهتر است به صورت نقش برجسته و به عنوان شبیه سازی از آثار ساسانی یا هخامنشی در مکان عمومی دیگری نصب شود.

کامبیز صبری در پایان می گوید: انتقادها متوجه هنرمند سازنده نیست؛ زیرا طبیعی است که هر هنرمندی به دنبال سفارش و رونق کارگاه خود باشد. مسئله اصلی کارفرماست که حتی اگر نیت خیری داشته، چرا روند انتخاب را از مسیر اصولی و تخصصی طی نکرده است؟ اگر این کار از طریق انجمن مجسمه سازان یا نهادهای تخصصی بررسی می شد، چنین ابهاماتی پیش نمی آمد. این وضعیت باعث می شود ذهن ها به سمت روابط غیرشفاف و پنهانی برود؛ رابطه ای که مشخص نیست ژوری آن چه کسی بوده و بر چه اساسی انتخاب انجام گرفته است.