فرارو- پژوهش های تازه نشان می دهد فعالیت های خلاقانه مانند موسیقی، نقاشی، رقص یا نوشتن می توانند مغز را جوان تر و فعال تر نگه دارند، حتی تا هفت سال کمتر از سن واقعی.

به نقل از وگ اوت مگزین، آیا راز جوان ماندن ذهن در مدیتیشن یا بازی های حافظه نیست، بلکه در میزان زمانی است که برای خلاقیت و لذت بردن از آفرینش صرف می کنیم؟

در حالی که بسیاری از ما به دنبال روش هایی برای تیز نگه داشتن ذهن خود در طول زندگی هستیم، پژوهش تازه ای نشان داده است که فعالیت های خلاقانه می توانند نقشی شگفت انگیز در جوان ماندن مغز داشته باشند. بر اساس مطالعه ای بین المللی از مؤسسه ماکس پلانک در آلمان، افرادی که به طور منظم در فعالیت های خلاقانه مانند موسیقی، نوشتن، رقص یا صنایع دستی شرکت می کنند، مغزی دارند که از نظر علمی تا هفت سال جوان تر از سن واقعی آن ها به نظر می رسد.

در ادامه به هشت مهارت خلاقانه ای می پردازیم که طبق یافته های روان شناسی می توانند به حفظ جوانی ذهن کمک کنند.

نواختن موسیقی از جمله فعالیت هایی است که به دفعات در پژوهش های مربوط به پیری مغز دیده می شود. هنگام نواختن، مغز هم زمان باید زیر و بمی، ریتم، احساس و هماهنگی حرکتی را پردازش کند. این تعامل گسترده میان بخش های مختلف مغز باعث تقویت ارتباطات عصبی می شود.

مطالعه ای در سال 2024 نشان داد موسیقی دانان در سنین بالا، ساختار سفید مغز قوی تر و کارایی عصبی بیشتری دارند. حتی تمرین کوتاه 15 دقیقه ای در هفته می تواند تأثیرگذار باشد؛ هدف مهارت نیست، بلکه درگیر شدن ذهن با فرایند یادگیری است.

نقاشی و طراحی نواحی مغزی مرتبط با حافظه تصویری، آگاهی فضایی و برنامه ریزی خلاق را فعال می کند. پژوهش ها نشان می دهد افرادی که به طور منظم به هنرهای بصری می پردازند، از انعطاف پذیری شناختی و تنظیم هیجانی بهتری برخوردارند.

رقص یکی از کامل ترین فعالیت های ذهنی و جسمی است. این هنر، بخش هایی از مغز مانند مخچه، هیپوکامپ و قشر حرکتی را فعال می کند؛ نواحی ای که با حافظه و هماهنگی در ارتباط اند.

مطالعات نشان داده اند افرادی که به طور منظم می رقصند، کندتر دچار افت شناختی می شوند. حتی رقص آزاد در خانه با موسیقی دلخواه، می تواند تحریک کننده مغز باشد. ریتم، احساس و حرکت در کنار هم، تمرینی برای تمام مغز ایجاد می کنند.

عکاسی معمولاً کمتر به عنوان فعالیت خلاقانه ذهنی مطرح می شود، اما انتخاب زاویه، نور، رنگ و کادر در هر عکس، تصمیم های سریع و ظریفی را می طلبد. این فرآیند، حافظه دیداری و منطق فضایی را تقویت می کند. حتی ثبت سه تصویر در روز با تلفن همراه، می تواند نوعی تمرین ذهن آگاهی همراه با خلاقیت باشد.

نوشتن خلاقانه قدرت تفکر واگرا را فعال می کند، یعنی توانایی تولید ایده های گوناگون از یک موضوع. نوشتن داستان های کوتاه، شعر یا خاطرات، مغز را به پیوند دادن تجربیات و معنا دادن به اتفاقات زندگی وادار می کند. بهتر است روزانه چند دقیقه با یک جمله آغازین مانند این شیء رازی در خود دارد ، بدون توقف و ویرایش آغاز کنید. این تمرین ساده ناحیه پیش پیشانی مغز را فعال می کند.

برخلاف تصور، بازی های فکری و ویدیویی می توانند برای مغز مفید باشند؛ به ویژه بازی هایی که نیازمند تصمیم گیری، پیش بینی و تطبیق هستند، مانند شطرنج یا بازی های ساخت وساز مجازی.

پژوهشی در سال 2024 نشان داد کسانی که به طور منظم در چنین بازی هایی شرکت می کنند، از انعطاف شناختی بیشتری برخوردارند و علائم پیری مغز در آن ها دیرتر ظاهر می شود. بازی، در واقع تمرینی برای مغز است که چالش را با لذت ترکیب می کند.

فعالیت هایی مانند نجاری، خیاطی، باغبانی یا ساخت وسایل خانه، مغز را هم از نظر حرکتی و هم شناختی درگیر می کند. پژوهش های کلینیک مایو نشان داده اند افرادی که به طور منظم به کارهای دستی می پردازند، 30 درصد کمتر در معرض زوال شناختی قرار دارند.

ساختن یا تعمیر وسایل با دست، علاوه بر رضایت شخصی، به مغز پیام یادگیری و نوآوری می دهد.

خلاقیت چندرسانه ای، یعنی ترکیب دو یا چند حوزه خلاق، یکی از مؤثرترین روش ها برای حفظ جوانی مغز است. افرادی که هم زمان در چند زمینه مانند موسیقی و نوشتن یا عکاسی و نقاشی فعالیت دارند، ارتباط قوی تری میان شبکه های مغزی ایجاد می کنند که به مقاومت در برابر پیری شناختی کمک می کند.

خبر خوب این است که خلاقیت یک استعداد ذاتی نیست؛ عضله ای است که می توان آن را پرورش داد.

برای شروع کافی است کارهای کوچک و قابل انجام انتخاب کنید:

چند دقیقه ساز بزنید.

یک شیء روزمره را طراحی کنید.

هر روز یک عکس خلاق بگیرید.

دفترچه ای داشته باشید و بنویسید امروز چه چیز جدیدی دیدم؟

یک ویدئوی آموزشی رقص تماشا کنید و حرکات ساده را تمرین کنید.

چیزی را با دست بسازید یا تعمیر کنید.

یا دو فعالیت از فهرست بالا را با هم ترکیب کنید.

خلاقیت نه فقط راهی برای بیان احساسات، بلکه ابزاری علمی برای حفظ سلامت مغز و جوانی ذهن است. هر بار که می آفرینید، شبکه های عصبی خود را بازسازی می کنید و مغزتان را در مسیر یادگیری، کنجکاوی و نشاط نگه می دارید.