یک تارنمای تحلیلی در تاریخ پنجم نوامبر طی گزارشی عنوان کرد که وضعیت فعلی در مورد پرونده هسته ای ایران و بازگشت تحریم های سازمان ملل در پی فعال سازی مکانیسم ماشه نشان از شکست رویکرد دیپلماتیک در قبال ایران دارد.

به گزارش دنیای اقتصاد به نقل از گلوبال سکیوریتی ریویو، این گزارش عنوان کرد: در 28 سپتامبر 2025، شورای امنیت سازمان ملل متحد تحریم های لغوشده قبلی علیه ایران را دوباره اعمال کرد. این اقدام زمانی رخ داد که قدرت های اروپایی در 28 اوت 2025 مکانیسم اسنپ بک در قالب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را فعال کردند. این امر فروپاشی یک توافق دیپلماتیک یک دهه ای را نشان داد که زمانی حاکی از کنترل برنامه هسته ای ایران در ازای کاهش تحریم ها بود.

اعمال مجدد تحریم های سازمان ملل علیه ایران از طریق مکانیسم اسنپ بک، شکست دیپلماسی غرب را برجسته می کند. قدرت های اروپایی با کنار گذاشتن عمل متقابل، تکیه بر زور و همسویی با استراتژی فشار حداکثری واشنگتن، نه تنها اعتماد را از بین بردند، بلکه ناتوانی خود را در حفظ توافق های معتبر نیز آشکار کردند و تحریم ها را به نمادی از شکست دیپلماتیک به جای موفقیت تبدیل کردند.

در ادامه این گزارش آمده است: ریشه های رژیم تحریم های ایران به سال 2005 برمی گردد، زمانی که آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران به تعهدات حفاظتی خود پایبند نیست. در سال 2006، شورای امنیت سازمان ملل متحد به اتفاق آرا تحریم هایی را تصویب کرد که ذخایر غنی سازی اورانیوم، فناوری موشکی و معاملات مالی مرتبط را محدود می کرد. قطعنامه های متوالی در سال های 2007 و 2008 این محدودیت ها را تشدید کردند. در سال 2010، تحریم ها گسترش یافتند تا درآمدهای نفتی و بخش بانکی ایران را هدف قرار دهند و آن ها را مستقیما به نگرانی های مربوط به گسترش سلاح های هسته ای مرتبط کردند.

این تحریم ها تحت برجام در سال 2015، توافقی بین ایران و قدرت های جهانی، لغو شدند. اما فعال سازی مجدد اسنپ بک در 28سپتامبر 2025 سبب شد که تحریم های شورای امنیت سازمان ملل متحد که در ابتدا از 2006 تا 2010 اعمال شده بودند، دوباره بر مدار قرار بگیرند. این تحریم ها شامل تحریم تسلیحاتی، ممنوعیت انتقال فناوری موشک های بالستیک و محدودیت هایی بر درآمدهای نفتی و خدمات مالی - از جمله بانک مرکزی ایران - است.

این تصمیم، اروپا را با موضع آمریکا همسوتر می کند، هرچند که این واشنگتن بود که به شکلی یک جانبه در سال 2018 از برجام خارج شد. از سوی دیگر، این تحریم ها برای چین و روسیه الزام آور نیست و هر دو کشور همچنان با ایران همسو هستند و از این اقدام اروپا انتقاد کرده اند. مسعود پزشکیان، رییس جمهور ایران، این تحریم ها را ناعادلانه و غیرقانونی خواند و محکوم کرد. تهران در عین اعتراض به این اقدام اروپا، تصریح کرد که هیچ برنامه فوری برای خروج از پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای (NPT) ندارد.

برجام بر اساس عمل متقابل و اعتماد بنا شده بود، اما پس از خروج ایالات متحده، اروپا نتوانست مزایای اقتصادی وعده داده شده را ارائه دهد. در عوض، ایران با اتهامات فزاینده و حتی خرابکاری روبه رو شد. حملات هماهنگ ایالات متحده و اسراییل در ژوئن 2025 به تاسیسات هسته ای ایران در طول مذاکرات تهران-واشنگتن، هرگونه اعتماد باقی مانده به نیات غرب را از بین برد. چنین به نظر می رسد که امروزه، مقامات ایرانی دیپلماسی غرب را کمتر به عنوان مسیری برای سازش و بیشتر به عنوان ابزاری برای اجبار و فریب می بینند.

در همین رابطه، تحلیلگران تاکید دارند که رویکرد خصمانه غرب در قبال ایران و تنش های اخیر سبب شده که اعتماد به نفس در ساختار سیاسی و دیپلماتیک ایران قدرت بیشتری بگیرد. انستیتو واشنگتن طی گزارشی عنوان کرد که اظهارات اخیر مقام های عالی رتبه ایران شاخص بسیار خوبی از جایگاه تهران و نشان دهنده اعتمادبه نفس فزاینده نظام سیاسی حاکم بر این کشور است. این انستیتو گزارش داد که به نظر می رسد با گذشت چندین ماه از جنگ 12روزه ماه ژوئن، اعتمادبه نفس به ساختار ایران بازگشته است و حال این کشور از موضعی بس ظفرمندانه تر پیش می رود.

در ادامه گزارش انستیتو واشنگتن در این رابطه آمده است: در این چارچوب، رهبر جمهوری اسلامی ایران در سخنرانی خود در 20 اکتبر برای گروهی از قهرمانان ورزشی، پیروزمندانه درباره عملکرد ایران در طول جنگ 12روزه سخن گفتند و تاکید کردند: موشک های ایرانی توانستند به عمق چندین مرکز مهم رژیم صهیونیستی نفوذ کنند تا آن ها را نابود کنند و از بین ببرند… [اسراییلی ها] چنان ضربه سختی خوردند که نمی توانستند باور کنند. آن ها انتظارش را نداشتند و امیدشان را از دست داده اند. [ترامپ] به آنجا رفت تا روحیه آن ها را بالا ببرد. او به آنجا رفت تا آن ها را از ناامیدی بیرون بکشد.

ایشان پیش تر و به تاریخ 23 سپتامبر نیز در رابطه با مذاکره با غرب عنوان کرده بودند: اگر قرار باشد با طرف مقابل مذاکره کنید و خواسته های آن ها را بپذیرید، این به معنای تسلیم، تضعیف کشور و نابودی عزت یک ملت خواهد بود… به نظر من، مذاکره با ایالات متحده بر سر مساله هسته ای، و شاید بر سر مسائل دیگر نیز، کاملا به بن بست رسیده است. راه حل رهبری ایران برای این معضل، قوی تر شدن بود.

این گزارش افزود: شاید کامل ترین و رساترین توضیح توسط علی لاریجانی در مصاحبه هفتاددقیقه ای با پرس تی وی در 4 ژوییه ارائه شد. دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران طی این مصاحبه عنوان کرد که ایران پیروز نهایی جنگ 12روزه بود و توانست ضربات سنگینی به اسراییل وارد کند.

برای اثبات این مساله، لاریجانی به تفصیل از منابع مختلف اسراییلی، از جمله ایهود اولمرت نخست وزیر سابق، بزالل اسموتریچ وزیر دارایی فعلی، کانال های تلویزیونی 12 و 13 و روزنامه معاریو نقل قول کرد که نشان دهنده تسلط دقیق او بر گزارش ها و تحلیل های اسراییلی در مورد جنگ است. واقعیت این است که حملات موشکی ایران به اهداف کلیدی اسراییل مانند پالایشگاه نفت حیفا، چندین تاسیسات نظامی و ده ها آزمایشگاه تحقیقاتی ملی برتر در موسسه علوم وایزمن آسیب وارد کرد. در واقع، پیش از لاریجانی دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا، نیز به این مساله اشاره کرده بود.

این گزارش در ادامه عنوان کرد که تهران در روایت خود بر کاستی های ایالات متحده و اسراییل تاکید می کند و اعتمادبه نفس را به عنوان نوعی بازدارندگی خود جلوه می دهد. این تاکید بدان معناست که این مساله باید در ارزیابی های ایالات متحده از آنچه تهران ممکن است در آینده انجام دهد، در نظر گرفته شود. همین اعتمادبه نفس سبب شده که به گفته کارشناسان چنین به نظر می رسد که تهران هیچ فوریتی در مورد احیای مذاکرات هسته ای احساس نکرده و بیشتر در پی رسیدن به بهترین نتیجه ممکن است.

به بیان دیگر، اعتماد به پیروزی مجدد در صورت شروع مجدد تنش ها سبب شده که نیاز به عجله برای بازگشت به مذاکرات با غرب از میان برود. در این رابطه می توان به اظهارات اخیر اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، اشاره کرد که در تاریخ سوم نوامبر طی نشستی خبری گفت شرایط برای یک گفت وگوی معنادار با آمریکا آماده نیست. این انستیتو در پایان عنوان کرد که، به طور خلاصه، شواهد موجود حاکی از آن است که ایران در مورد وضعیت استراتژیک خود کاملا مطمئن است. این بدان معنا بوده که تهران مایل است زمان خریده تا در لحظه مناسب اقدام کرده و به نتیجه مدنظر خود برسد.

بنا به گزارش این رسانه، فعال شدن مجدد تحریم ها در درجه اول نشان دهنده شکست اروپا در تامین دستاوردهای دیپلماتیک پس از جنگ 12روزه در اوایل سال جاری است. قدرت های غربی به اشتباه موقعیت ضعیف ایران را پیش فرض خود قرار دادند. در عوض، ایران در برابر درخواست ها برای غنی سازی صفر مقاومت کرد و حتی راه حل هایی را در سازمان ملل ارائه داد که البته رد شد. همسویی سه کشور اروپایی با واشنگتن اکنون شبیه استراتژی فشار حداکثری ترامپ است و خطر تشدید بیشتر تنش را به جای حل وفصل افزایش می دهد.

همچنین باید در نظر گرفت که این تحریم ها ممکن است محاسبات استراتژیک را برای ایران به طور چشمگیری تغییر ندهند. تهران که از سال 2018 تحریم های آمریکا را تحمل کرده است، با تکیه فزاینده بر استراتژی نگاه به شرق برای تعمیق روابط اقتصادی و دیپلماتیک با چین و روسیه، خود را با این شرایط وفق داده است.

البته شکی نیست که بخش انرژی دوباره تحت فشار قرار خواهد گرفت، اما بسیاری از مسائل به این بستگی دارد که ایالات متحده تا چه اندازه و با چه شدتی تحریم های ثانویه را اعمال کند، به ویژه علیه چین، یکی از بزرگ ترین خریداران نفت ایران. در ضمن، باید این نکته را نیز در نظر داشت که با توجه به آرام شدن نزاع های ژئوپلیتیک میان آمریکا و چین، بعید به نظر می رسد که واشنگتن قصد داشته باشد آنچنان به رقیب عمده اش در شرق آسیا بر سر این مساله فشار بیاورد. شاید خطرناک ترین پیامد بازگشت تحریم ها، احتمال حملات مجدد اسراییل به زیرساخت های هسته ای ایران باشد.

در ژوئن 2025، اسراییل از یافته های آژانس بین المللی انرژی به عنوان توجیهی برای بمباران تاسیسات ایران استفاده کرد و منجر به یک درگیری پرهزینه 12روزه شد. اسراییل می تواند تحت پوشش اعمال مجدد تحریم های شورای امنیت سازمان ملل، دوباره حمله را از سر بگیرد. گلوبال سکیوریتی ریویو در ادامه تحلیل خود افزود: اعمال مجدد تحریم های سازمان ملل از طریق مکانیسم ماشه، هم نشان دهنده فروپاشی اعتماد به چارچوب برجام و هم نشان دهنده شکاف عمیق تر بین ایران و غرب است. برای ایران، این تحریم ها این تصور را تقویت می کند که وعده های غرب غیرقابل اعتماد هستند و دیپلماسی یک تله است.

برای اروپا، این اقدام، نفوذ محدود آن را برجسته می کند، زیرا به جای دنبال کردن راه حل های مستقل، به طور فزاینده ای به سمت رویکرد واشنگتن متمایل می شود. در نهایت، آنچه در میانه تمام این اقدامات و تنش ها از دست رفته، اعتماد شکننده ای است که طی یک دهه مذاکره ایجاد شده بود و حال جهان بار دیگر شاهد نزاع های گسترده است. از سوی دیگر، تحولات اخیر به افزایش اعتمادبه نفس ساختار سیاسی ایران و بی میلی به مراودات بی ثمر با غرب انجامیده است.