در یک سال اخیر، طرح کالابرگ در چهار مرحله اجرا شده و طبق برآوردها، هر مرحله حدود 25هزار میلیارد تومان هزینه در پی داشته است. با وجود این هزینه های سنگین، طرح یادشده تاثیر قابل توجهی، به ویژه بر رفاه خانوارهای با درآمد متوسط، نداشته است. همچنین محدود بودن تعداد کالاهای مشمول نیز در کاهش رضایتمندی دریافت کنندگان موثر بوده است. کارشناسان پیشنهاد می کنند مبلغ یارانه به صورت هدفمندتر و با میزان بالاتر به دهک های پایین درآمدی پرداخت شود.

به گزارش دنیای اقتصاد، طرح کالابرگ الکترونیک که پس از ماه ها توقف از اسفند سال گذشته دوباره از سر گرفته شد، همچنان در مسیر پرچالشی حرکت می کند. این طرح تاکنون در چهار مرحله برای دهک های یک تا هفت اجرا شده، اما مشکلات تامین مالی و کارآیی پایین آن همچنان محل بحث است.

برآوردها نشان می دهد اجرای هر مرحله از کالابرگ حدود 25هزار میلیارد تومان منابع نیاز دارد. با این حال مبلغ پرداختی به هر فرد کفاف هزینه کالاهای اساسی را نمی دهد.

تنها 7.8درصد از افراد مبلغ کالابرگ را برای تامین نیازهای ضروری خود کافی عنوان کرده اند. در نشست ششم آبان ماه مجلس با حضور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و رییس سازمان برنامه و بودجه، درباره شیوه جدید کالابرگ گفت و گو شد. رییس سازمان برنامه و بودجه عنوان کرده است که طرح کالابرگ جدید تغییر چندانی نکرده و با اقلام کمتر ادامه خواهد یافت. کارشناسان توصیه می کنند مبلغ کالابرگ افزایش یابد و به دهک های کم درآمدتر پرداخت شود تا اثرگذاری آن بر افزایش سرانه کالری مصرفی بیشتر شود.

این طرح با چالش هایی همچون مشکلات در تامین مالی همراه بوده است و حتی دلیل وقفه 10ماهه پرداخت کالابرگ در سال گذشته نیز هزینه های بالای این طرح عنوان شده بود. برای تامین مالی هر مرحله از کالابرگ بالغ بر 25هزار میلیارد تومان نیاز است.

با وجود این هزینه ها، طرح برای بهبود رفاه خانوار و تامین هزینه های خرید اقلام خوراکی ضروری چندان موفق نبوده است. تنها 8.7درصد از مشمولان مبلغ کالابرگ را کافی دانسته بودند و نیمی از آنان به محدود بودن کالابرگ به یازده قلم کالا اشاره کرده اند.

کارشناسان اصلاح شیوه اجرای طرح را ضروری می دانند؛ زیرا مبلغ پرداختی کفاف هزینه های خرید کالاهای ضروری را نمی دهد. تورم نقطه ای 64.3درصدی در گروه خوراکی ها موجب شده است که با گذشت زمان میزان کالاهایی که می توان با کالابرگ خرید، کمتر شود. کارشناسان توصیه می کنند که با توجه به محدودیت منابع، اولویت پرداخت کالابرگ دهک های پایین و آسیب پذیرتر باشد تا مطلوبیت بیشتری برای این گروه فراهم شود.

طرح کالابرگ نخستین بار در اسفندماه سال1401 اجرا شد. در سال1402 مدل پرداخت تغییر کرد و دولت گستره افراد مشمول را محدود کرد. در مرحله جدید با عنوان فجرانه مبلغ یارانه کالاهای اساسی به 220هزار تومان رسید اما به دلیل مشکلات مالی در اردیبهشت ماه 1403 متوقف شد. از اسفندماه سال1403 طرح مجدداً آغاز شد و به دهک های یک تا سه مبلغ 500هزار تومان و به دهک های چهار تا هفت مبلغ 350هزار تومان پرداخت شد.

فقر کالری اثرات گسترده ای بر سلامت و بهره وری جامعه دارد. در سال های اخیر، به دلیل تحریم و تورم، قدرت خرید خانوارها کاهش یافته و میانگین سرانه کالری مصرفی کمتر از 2100 کالری گزارش شده است. در چنین شرایطی، اقدامات حمایتی برای تامین مواد غذایی اهمیت ویژه ای دارد، اما اثربخشی آن زمانی تضمین می شود که به شکل هدفمند به خانوارهای نیازمند اختصاص یابد.

تجربه جهانی نشان می دهد برنامه های تغذیه ای زمانی موفق خواهند بود که گروه های هدف به درستی شناسایی شوند، شیوه حمایت انعطاف پذیر باشد و خانوارها بتوانند مطابق نیاز خود انتخاب کنند. همچنین شفافیت و نظارت موثر بر اجرا و همکاری منسجم میان نهادها نقش مهمی در جلوگیری از اتلاف منابع و افزایش اثربخشی طرح ها دارد.