عباس عبدی در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: یکی از نشانه های فرسودگی سیاست در ایرانِ امروز، گرفتار شدن آن در چرخه ای بی پایان از نه هاست؛ چرخه ای که به جای خلق و اصلاح، تنها به انکار و درجا زدن می انجامد. در چنین وضعی، سیاست از میدان عمومی و پویا به محیطی بسیار کوچک و بسته و فاقد خلاقیت عقب می نشیند. این همان چیزی است که می توان آن را سیاست در فنجان نامید؛ سیاستی در مقیاس کوچک، خودارجاع و بی ارتباط با جریان واقعی جامعه، به ویژه با نسل پویا و جریان رو به رشد آن. در سیاست در فنجان، هیچ سخنی برای گشودگی شنیده نمی شود و گفت وگو در عمل ممتنع است.

اگر هم باشد، صوری و بی نتیجه است؛ زیرا گفت وگوها از پیش با سوء ظن آغاز می شوند، ایده ها در نطفه با تردید و نفی خفه می شوند و هر اصلاحی با طرح عوارض منفی آن - که بعضا هم واقعیت دارد -از گزینه های سیاسی حذف می شوند. سیاست تبدیل به بازی صفر و صد می شود؛ سیاستی برای کسب حداکثر سود، بدون پرداخت هیچ هزینه ای؛ سیاستی خیالی که در عالم واقع هیچ گاه تحقق نیافته است. این نوع سیاست در واقع محصول ناتوانی در پذیرش پیچیدگی های جامعه است. در چنین فضایی نه گفتن دیگر نشانه عقلانیت و آگاهی و رشد نیست، بلکه واکنشی غریزی برای حفظ وضع موجود است.

این نه ها نه از سر آگاهی که به علت ترس از تغییر گفته می شوند. گمان می کنند که با از دست دادن یک چیز، همه چیز را از دست خواهند داد. در عمل برای حفظ یک چیز همه را از دست می دهند. چنین سیاستی لجوجانه و مشکل پسند است، مانند کسانی که در تصمیم های حیاتی زندگی آنقدر بهانه می گیرند تا فرصت از دست برود و روزی که می خواهند کوتاه بیایند، دیگران آنان را نمی پذیرند. بازتاب این ویژگی در نظام اداری کشور، سیاست پشت گوش انداختن می شود و با هر مانعی کار را عقب انداخته و می گویند حالا ببینیم چی میشه . در روان شناسی و تربیت، تاکید می شود که به فرزندان خود نه گفتن را آموزش دهید و درست هم هست. ولی نه گفتن آگاهانه که بر مبنای شناخت و علم است، نه عادت و غریزه و نه ابزار طرد و نفی دایمی دیگری. کسی که مهارت چنین نه گفتنی را دارد، می تواند میان خواستن و نخواستن؛ پذیرش و رد و بر پایه شناخت تصمیم بگیرد .

چنین نه گفتنی دیوار نمی سازد، بلکه افق را روشن می کند. سیاستی که از این معنا تهی شود، در نهایت به تکرار خود مشغول می ماند؛ مانند آبی راکد در فنجان که حتی اگر زلال باشد، باز از زندگی خالی است، چه رسد به آنکه گل آلود و ناسالم هم باشد. بازگرداندن سیاست به جریان واقعی، در گرو آموزش همین نه گفتنِ هوشمند و در پی آن، آری گفتنِ شجاعانه است؛ آری به اصلاح، به تفاهم و به مسوولیت در برابر آینده. مصادیق فراوانی در تایید این ادعا برای وضعیت جاری سیاست ایران وجود دارد. تقریبا در همه حوزه های اصلی جامعه، دروازه های ورود برای ساختن آینده با نه های بزرگ بسته شده اند. در واقع، نخست به تبعات هر ایده نگاه کرده و بلافاصله ردش می کنند، بی آنکه به تبعات وحشتناک ادامه وضع موجود بیندیشند.

عوارض منفی ادامه وضع موجود را نسیه و احتمالی می پندارند، در برابر، هزینه ایده های تازه را نقد و قطعی می دانند و برعکس، منافع وضع موجود را نقد و قطعی ولی منافع تغییر را نسیه و احتمالی ارزیابی می کنند. در بهترین حالت معتقدند سیلی نقد به از حلوای نسیه. در نتیجه، همیشه و به صورت پیش فرض آماده نه گفتن اند. محافظه کاری افراطی و ترس از تغییر را در قالب بیش برآورد کردن از هزینه های تحول و کم برآورد کردن از هزینه های ماندن در وضع موجود را توجیه می کنند؛ اینها دو خطای بزرگ و مانع هر تحولی است. البته این تحلیل خوش بینانه است، زیرا در واقع بسیاری از آنان بر اساس منافع خود عمل می کنند و تحلیل های محافظه کارانه فقط پوششی برای موجه کردن حفظ منافع است.

اصلاحات و تغییر در وضعیت قیمت حامل های انرژی، رسانه ها -به ویژه رسانه رسمی- مساله حقوق زنان و پوشش آنان، پرونده هسته ای و سیاست خارجی، موضوعات آب، آلودگی هوا و محیط زیست، فضای مجازی، قوانین مدنی و کیفری، گزینش ها و توسعه نیروهای داخل قدرت، و نیز دسترسی آزاد به اطلاعات، همه و همه با نه های بزرگ و بی پایان مواجهند. در همه این موارد، تغییرات به صورت اجباری و بیرون از اراده رسمی و پرهزینه رخ می دهد، بی آنکه نفعی از آن حاصل شود. پایان این راه روشن است: سیاستی که به همه چیز نه می گوید، سرانجام از سوی واقعیت متصلب حذف می شود. ندیدن و نشنیدن راه چاره نیست؛ باید از امروز آموزش آری گفتن را آغاز کرد.