کنفرانس خاخام های اروپا که قرار بود روز گذشته در باکو برگزار شود، به دلایل امنیتی و فشار دیپلماسی ایران لغو شد. این نشست قرار بود میزبان مقامات اسراییلی و خاخام های سرشناس برای بررسی چالش های یهودیان جهان باشد.

به گزارش فارس، پس از بیش از شش ماه آماده سازی، کمیته برگزارکننده کنفرانس خاخام های اروپا اعلام کرد که این کنفرانس که قرار بود از 3 تا 6 نوامبر (12 الی 15 آبان) در شهر باکو برگزار شود، به دلایل امنیتی لغو شده است.این تصمیم بدون هیچ واکنش رسمی از سوی مقام های جمهوری آذربایجان اعلام شد، هرچند کمیته در بیانیه خود از دولت باکو به خاطر حمایت اولیه از برگزاری کنفرانس و نقش آن در حمایت از جامعه یهودی آذربایجان قدردانی کرد.

بر اساس برنامه ریزی اولیه، قرار بود حدود 600 شخصیت از رژیم صهیونیستی، کشورهای اروپایی و آمریکا، از جمله خاخام های سرشناس داوید یوسف و کالمان بر و همچنین دو وزیر کابینه صهیونیستی، عَمیحا شیکلی و عَمیحای الیاهو ، به دعوت دولت آذربایجان در این کنفرانس شرکت کنند تا درباره چالش های اساسی پیش روی یهودیان جهان و چشم اندازهای زندگی یهودی از منظر دینی در جهان معاصر گفت وگو کنند.

گزارش ها حاکی از آن بود که رژیم اسراییل و دولت ایالت باواریا در آلمان هزینه برگزاری این کنفرانس را تأمین کرده اند و قرار بود در نشست یادشده، امکان پیوستن کشورهای عربی و اسلامی جدید از جمله آذربایجان به توافق های ابراهیم که در سپتامبر 2020 امضا شد، مورد بررسی قرار گیرد.

همچنین قرار بود الهام علی اف رییس جمهور جمهوری آذربایجان در این کنفرانس سخنرانی کند. محل برگزاری نیز مرکز بین المللی فرهنگ ها در باکو تعیین شده بود؛ مرکزی که در سال 1999 در چارچوب فعالیت های گفت وگوی ادیان ساخته شد. وبگاه المیادین در گزارشی به قلم حسنی محلی نویسنده ترکیه ای نوشت: روابط آذربایجان با تل آویو در سال های اخیر با تحولات قابل توجهی روبه رو بوده است؛ چنان که بیش از 60 درصد نیاز نفتی رژیم صهیونیستی از طریق خط لوله ای که از باکو تا بندر جیهان ترکیه کشیده شده و سپس با کشتی به بندر حیفا منتقل می شود، تأمین می گردد.

کارشناسان سیاسی بر این باورند که انتخاب باکو به عنوان محل برگزاری کنفرانس، اهمیتی ویژه دارد؛ زیرا این کشور هم مرز با ایران و جنوب روسیه است، در منطقه ای که جمهوری های مسلمان نشین مانند چچن و داغستان و نیز جمهوری های آسیای مرکزی همچون ترکمنستان قرار دارند، و در نزدیکی کشورهای افغانستان و پاکستان واقع شده است.

در همین حال، پینخاس گولدشمیدت رییس سازمان خاخام های اروپا که تا سال 2023 خاخام اعظم یهودیان روسیه بود اما پس از اتهام دریافت کمک مالی غیرقانونی از دولت های اروپایی از روسیه خارج شد از چهره های اصلی این کنفرانس به شمار می رفت. او پس از آغاز عملیات طوفان الاقصی و جنگ در غزه، یهودیان روسیه و اوکراین را به مهاجرت به سرزمین های اشغالی دعوت کرده بود.

المیادین در ادامه نوشت: منابع خبری می گویند دیپلماسی ایران در هفته های اخیر توانست الهام علی اف را به لغو کنفرانس قانع یا وادار کند. تهران نیز به صورت رسمی و در چند نوبت اعلام کرده بود که این کنفرانس اقدامی تحریک آمیز و خطرناک است که آینده روابط دو کشور همسایه را تهدید می کند .

روابط تهران و باکو در سال های گذشته با سردی و گاه تنش جدی همراه بوده است، به ویژه به دلیل همکاری گسترده آذربایجان با رژیم صهیونیستی.حسنی محلی همچنین نوشت: در جنگ اخیر آذربایجان و ارمنستان نیز تل آویو از باکو حمایت نظامی کرد و در مقابل، سطح همکاری های اطلاعاتی و امنیتی میان دو طرف افزایش یافت. تحلیلگران می گویند هدف رژیم صهیونیستی از این همکاری ها، رصد تحرکات نظامی ایران و ایجاد بی ثباتی در داخل این کشور از طریق عوامل نفوذی خود است؛ مسئله ای که در جریان تجاوز نظامی آمریکا و اسراییل به ایران در ماه ژوئن گذشته آشکار شد .

طبق این گزارش گزارش های متعدد رسانه ای نیز از فعالیت گسترده سازمان موساد در مناطق کوهستانی جنوب آذربایجان، به ویژه نزدیک مرز ایران در منطقه "زَنگلان" خبر داده اند؛ جایی که در نزدیکی دالان زنگزور قرار دارد. این گذرگاه قرار است آذربایجان را از طریق خاک ارمنستان به منطقه خودمختار نخجوان متصل کند .

به نوشته نویسنده المیادین، ایران بارها مخالفت خود را با ایجاد این دالان اعلام کرده است. در سفر اخیر رییس جمهور ایران، آقای پزشکیان، به باکو در 28 آوریل گذشته نیز این موضع دوباره تکرار شد، زیرا تهران معتقد است این مسیر که از حمایت آمریکا و ترکیه برخوردار است، می تواند نقشه ژئوپلیتیکی مرزهای ایران و ارمنستان را تغییر دهد.

در همین حال، برخی منابع از نقش ترکیه در متقاعد کردن علی اف برای تعویق برگزاری کنفرانس خاخام ها تا زمان دستیابی به طرح نهایی پایان جنگ غزه در چارچوب ابتکار دونالد ترامپ خبر داده اند. با این حال، رژیم صهیونیستی همچنان با هرگونه نقش سیاسی، امنیتی یا نظامی ترکیه در آینده غزه مخالف است.در ماه مه گذشته نیز ترکیه از صدور مجوز عبور هواپیمای حامل بنیامین نتانیاهو به مقصد باکو خودداری کرد و همین موضوع موجب لغو سفر او شد.

ائتلاف خاخام های کشورهای اسلامی که در سال 2019 و با هماهنگی رهبران جامعه یهودی ترکیه تأسیس شد، نخستین نشست خود را در 21 دسامبر 2021 در استانبول برگزار کرد. یک روز بعد نیز خاخام ها با رجب طیب اردوغان در آنکارا دیدار کردند.در آن دیدار، خاخام اعظم دیوید سیفی شمعدانی تاریخی را به اردوغان هدیه داد و طبق آیین یهودی برای او دعا کرد و آرزوی عمر طولانی، پیروزی بر دشمنان و موفقیت در امور نمود.

خاخام ها همچنین لوح یادبودی به نام جامعه یهودیان به رییس جمهور ترکیه اهدا کردند و از دولت ترکیه و پیش تر دولت عثمانی به خاطر پناه دادن به یهودیان اسپانیا پس از سقوط اندلس در سال 1492 قدردانی کردند.

حسنی محلی در پایان نوشت: با این حال، تمامی این تحولات به معنای پایان همکاری آذربایجان و رژیم صهیونیستی نیست، چرا که روابط میان دو طرف در تمامی زمینه ها و در بالاترین سطح ادامه دارد. این همکاری پس از دیدار دونالد ترامپ با الهام علی اف و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان در کاخ سفید در 9 اوت گذشته نیز تقویت شد؛ دیداری که طی آن دو کشور توافق صلح مشترکی امضا کردند که گفته می شود هدف اصلی آن، روسیه و متحدانش در منطقه است.